§4.1 De Nederlandsen komen in verzet tegen Filips II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

De Nederlandse Opstand

6.3: Spanningen in de Nederlanden

Lesdoelen

Na deze les aandachtig te hebben gevolgd kunnen jullie:

• Twee motieven van Nederlandse edelen en stedelijke burgerij om tegen Filips II in opstand te komen opnoemen
• Aan mij uitleggen wat het Smeekschrift der edelen inhield en wat de edelen hiermee wilde bereiken.
• A.d.h.v. 1 reden uitleggen hoe de Beeldenstorm een onbedoeld gevolg was van het smeekschrift der Edelen.

Wie was de baas van Nederland rond 1500?

1. Duitsland
2. Spanje
3. Frankrijk
4. Nederland

Nederland in de 15e eeuw

• Van het land Nederland was toen nog geen spraken, aparte gewesten en steden.
• De Nederlanden behoren tot het  Bourgondische Rijk
• Bourgondië wilt de Nederlanden centraliseren -> Steden worden minder onafhankelijk en verliezen privileges -> Veel verzet!

Veel verzet van de Nederlandse steden

Nederland onder Habsburgse hand

Vanaf 1515 hoort Nederland bij het Spaans-Habsburgse Rijk onder Karel V

Reist veel door zijn rijk

In 1555 erft zijn zoon Filips II de troon

Wat zie je?

De Nederlanden

Politiek:

• 17 autonome gewesten met ieder zijn eigen regels, wetten, streektaal
• Stadhouder: aan het hoofd van een gewest
• De adel en de steden hebben privileges

Cultuur:

• Groeiende invloed van het Protestantisme

De Nederlanden

Spaanse reactie

Politiek:

• Centralisatie!

Cultuur:

• Kettervervolging: Inquisitie

Waarom zou Philips II zijn rijk willen centraliseren?

Het Smeekschrift der Edelen

• Protestanten maar ook veel katholieken vonden dat Filips II de protestanten te zwaar strafte.
  
• De Nederlandse Edelen waren bang dat de bevolking hen de schuld zou geven.
• Margaretha van Parma kreeg in 1566 bezoek van een groep edelen met een smeekschrift.

De Beeldenstorm

• Margaretha van Parma stemt deels in met het smeekschrift
• Calvinisten en Protestanten grijpen deze kans en voeren Hagepreken uit
• "Een koortsachtige verwachting van geestelijke vernieuwing nam bezit van het land."

De Beeldenstorm

• Dit manifesteerde zich in 1566 in de Beeldenstorm: fanatieke protestanten en calvinisten vernielen alle beelden en heilige vereering.
• "Een echte Christen vereert enkel God! Niet de beelden".

Interventie!

• Filips II woedend!
• Alva wordt opgeroepen de opstandelingen

      de kop in te drukken

• Hij trad hardhandig op tegen de "ketters"
• Hij volgde Margaretha van Parma op als

       Landvoogd

Belasting!?

• Alva verhoogd belastingen (tiende penning) en maakt de Raadt van Beroerte om de Beeldenstormers aan te kunnen pakken.
• Hier worden Nederlandse Edelen niet vrolijk over. 
• Met namen Willem van Oranje,
• Die vlucht naar familie in Duitsland.

Terugvechten!

• Oranje maakt met zijn broers plannen om de Nederlanden te bevrijden van Spanje
• Slag bij Heiligerlee (1568)
• Begin Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)

Welk Woord Weg?

Wat ga je doen?

1. Hieronder zie je vijfmaal een rij woorden staan.

2. Uit elke rij kies je één begrip dat er volgens jou niet in thuishoort.

3. Schrijf op waarom jij dat vindt en wat de andere begrippen dan gemeenschappelijk hebben.

4. Je mag je boek en aantekeningen gebruiken als je iets niet weet.

Lesdoelen

Na deze les aandachtig te hebben gevolgd kunnen jullie:

• Twee motieven van Nederlandse edelen en stedelijke burgerij om tegen Filips II in opstand te komen opnoemen
• Aan mij uitleggen wat het Smeekschrift der edelen inhield en wat de edelen hiermee wilde bereiken.
• A.d.h.v. 1 reden uitleggen hoe de Beeldenstorm een onbedoeld gevolg was van het smeekschrift der Edelen.

Afsluiting

Maak Opdrachten 6.3

Klaar? Begin met lezen 6.4: De tachtigjarige oorlog