20241022 Ma VAV4HA000AK en VAV5HA000AK havo leerjaar 1 Thema's 2.7

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Maatschappijleer

Drs. David Lindenaar

Docent burgerschap, maatschappijleer en -kunde, Nederlands en LOB bij de afdelingen:

Zorg en Vavo.

[e-mail]

Maatschappijleer

AFSPRAKEN 

1. Kom op tijd.

2. Neem altijd jouw spullen mee. Je neemt elke les een opgeladen laptop, boek en pen mee.

3. Telefoon in de tas, dopjes uit, smartwatch verbinding uit.

4. Jas uit, tas van tafel en niet eten in de les.

5. Ben je er een les niet? Maak het huiswerk dan thuis. Gebruik de e-mail die ik elke les verstuur.

6. Sla geen vragen over en antwoord altijd met uitleg.

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Status van de PO bij iedereen

VAV4HA000AK en VAV5HA000AK

Planning

10-09: 1.1: Wat is maatschappijleer?

10-09: 1.2: De maatschappij onderzoeken

17-09: 1.3 Media en nepnieuws

17-09: 1.4 Kritisch denken

24-09: 2.1 Wat is een rechtsstaat?

24-09:2.2 Voorwaarden voor een rechtsstaat

01-10:  INTRODUCTIE PRAKTISCHE OPDRACHT

08-10: 2.3 Criminaliteit en opsporing

08-10: 2.4 Rechtspraak en straffen

15-10: 2.5 Conflicten oplossen

15-10: 2.6 Blik over de grens

22-10: 2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

05-11: Voorbereiding op de toetsweek

11-11 t/m 15-11: Toetsweek 1

Terugblik op de lessen:

Les 2.5 Conflicten oplossen 

en

2.6 Blik over de grens

2.5 Conflicten oplossen

2.5 Conflicten oplossen

Centrale vraag van de paragaaf:

Hoe los je een (juridisch) conflict op als je er zelf niet uitkomt?

Conflicten oplossen:

• Juridisch advies
  
• Mediation
  
• Naar de rechter
  

2.5 Conflicten oplossen

Tot 23 jaar: Kinder- en Jongerenrechtswinkel

Hulp is gratis en bestaat uit o.a:

• advies;
  
• officiële brief opstellen;
  
• aanschuiven bij gesprek met 'tegenpartij'.
  

Volwassenen: rechtswinkel of juridisch loket

Mediation (bemiddeling)

Omdat rechtszaken vaak veel kosten en tijd met zich meebrengen wordt er steeds vaker gekozen voor mediation.

Mediation: wanneer partijen zelf hun conflict oplossen met hulp van een onafhankelijke bemiddelaar.

Een rechter stuurt tijdens een rechtszaak standaard aan op mediation. 

 

Naar de rechter

Rechtsregels over de relatie tussen burgers 

(en organisaties/bedrijven) onderling.

Burgerlijk recht betekent hetzelfde als 

privaatrecht en civiel recht.

Privaatrechtelijk conflict. Kan worden 

voorgelegd aan een (onafhankelijke) rechter.

Civiel recht / Burgerlijk recht

De partij die de zaak aan de rechter voorlegt.

De partij van wie iets wordt geëist en daarom voor 

de rechter wordt gedaagd.

Verloop civiele rechtszaak /

burgerlijke rechtszaak

• De gedaagde ontvangt een dagvaarding.
  
  
  
• De rechter beoordeelt de eis en het verweer.
  
  
  
• De rechter stuurt aan op mediation.
  
  
  
• Als partijen zelf niet tot een oplossing komen, dan spreekt de rechter een vonnis uit.
  
  
  
• In het vonnis staat hoe volgens de rechterhet geschil moet worden opgelost.
  
  
  
• Hierna is meestal nog hoger beroep mogelijk.
  

Een dwangsom opleggen

Wanneer een eiser wil dat de gedaagde zijn gedrag aanpast, kan de rechter een dwangsom opleggen. Bijvoorbeeld: een buurman wordt verboden om zijn auto op jouw erf te parkeren. Elke keer dat hij dit doet, kan een directe dwangsom van €50 worden opgelegd.

Dwangsom: een bedrag dat een van de partijen moet betalen 

wanneer hij nogmaals in de fout gaat.

Twee soorten schade

De rechter kan vonnissen dat een van de partijen een schadevergoeding betaalt. Er zijn twee soorten schadevergoedingen:

• Immateriële schade: emotionele en lichamelijke schade. (Bijv. geleden pijn door een auto-ongeluk). 
• Vermogensschade: schade aan spullen (Bijv. schade aan een auto na een auto-ongeluk).

Kort geding

Is er veel haast bij de zaak?

De eiser kan dan een kort geding aanspannen.

Kort geding: versnelde en vereenvoudigde procedure voor spoedeisende zaken.

Later kan er nog een bodemprocedure (uitgebreidere rechtszaak) volgen.

2.5 Conflicten oplossen

1. Bedenk twee voorbeelden van burgerlijke zaken. Geef bij elke zaak aan wie de eiser en wie de gedaagde is.
   
   
2. Bedenk twee andere situaties waarin een rechter een dwangsom oplegt.
   
   
3. Bedenk twee situaties waarin een eiser een kort geding aanspant.
   
   
4. Benoem een voordeel en een nadeel van een kort geding.
   

• HOE: schrijf alle zaken uit.
  
  
• WIE: een notulist, een voorzitter, een of twee algemene leden.
  
  
• WAT: benoem alle partijen in de zaak

2.6 Blik over de grens

2.6 Blik over de grens

2.6 Blik over de grens

Centrale vraag paragraaf:

Ben je er voorstander van om rechtspraak uit andere
landen ook in Nederland in te voeren?

2.6 Blik over de grens

Hoe zijn de opsporing, rechtspraak en straffen in andere landen georganiseerd?

We zoomen in op de volgende deelonderwerpen:

• Opsporing: opsporingsmethode ‘uitlokking’
  
• Rechtspraak: juryrechtspraak
  
• Straffen: doodstraf
  

Opsporing: opsporingsmethode ‘uitlokking’

Een verdachte verleiden tot het plegen van een misdrijf waarvan niet vaststaat
dat hij dat anders ook had gedaan.

Uitlokking is verboden in Nederland; toegestaan in VS.

Lokmiddelen

In Nederland mag de politie wel lokmiddelen inzetten als:

  

• In een gebied bepaalde criminaliteit veel voorkomt;
  
• Gewone opsporing geen verdachte oplevert. Voorbeeld: grooming

Rechtspraak: juryrechtspraak

• In Nederland in 1813 afgeschaft.
  
• Wel juryrechtspraak in België, Frankrijk, VS.
  
• Jury beslist of verdachte schuldig is;
  rechter bepaalt in de meeste landen de straf.
  

2.6 Blik over de grens

https://schooltv.nl/video/juryrechtspraak-de-jury-bepaalt-de-schuld-de-rechter-de-straf/#q=jury 

2.6 Blik over de grens

Opdracht: Benoem een voordeel en een nadeel van juryrechtspraak.

Voorstanders:

• Schrikt af.
• Dader kan niet recidiveren.
• Goedkoper dan langdurige celstraf.

Tegenstanders:

• Schrikt niet of nauwelijks af.
• Staat mag zich niet verlagen tot moordenaar.
• Bij vergissing is straf niet terug te draaien.

2.6 Blik over de grens

“De doodstraf kan niet worden opgelegd”

(Grondwet, artikel 114)

Zwaarste straf: levenslange gevangenisstraf 

Panopticum (koepelgevangenis in Breda)

Lesdoel

We leren:

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat:

• Rechtvaardig en wenselijk.
• Botsende grondrechten.
• Over digitale technologie bij de overheid en 
  bij het bedrijfsleven.

havo:

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

Opdracht 1 - 15

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

Zelfwerktijd 

havo: Les 2.7 pagina 60:
vraag 1 - 6

Ben je klaar? Werk dan verder.

2.7:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

Centrale vraag paragraaf:

Wat is in deze situatie rechtvaardig en wenselijk?

We kijken naar twee onderwerpen:

• Botsende grondrechten
  
• Digitale technologie
  

Botsende grondrechten (I/II)

Deze grondrechten botsen vaak onderling:

Vrijheid van meningsuiting     < >     gelijke behandeling

Vrijheid van geloof                       < >                 gelijke behandeling

Vrijheid van onderwijs         < >           gelijke behandeling

Botsende grondrechten (II/II)

Soms komt het bij botsende grondrechten tot rechtszaken.

De rechter weegt dan af welk grondrecht in die specifieke situatie het zwaarst weegt.

Digitale technologie

We zoomen in op het gebruik van digitale tools door:

• Overheden
• Bedrijven

Digitale technologie - overheden

Slimme technologie (drones, slimme camera’s, algoritmen)
is nuttig bij de opsporing.

Digitale technologie - overheden

Maar digitale opsporing heeft ook risico’s; onschuldigen worden soms aangemerkt als wetsovertreder.

  

Bijvoorbeeld:

de Toeslagenaffaire, waarbij een algoritme om potentiële toeslagenfraudeurs op te sporen discrimineerde.

Zelfwerktijd 

havo: Les 2.7 pagina 61 - 62:

vraag 7 - 10

Ben je klaar? Werk dan verder.

2.7:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Uitlegvideo: Toeslagaffaire

Duur: 10 minuten

Digitale technologie: bedrijven

Bedrijven controleren personeel met digitale technologie

(digitale monitoring).

Redenen:

• Dienstverlening verbeteren
• Nagaan of personeel hard genoeg werkt

Voorwaarden digitale monitoring door werkgevers:

• Personeel moet vooraf geïnformeerd zijn
• Zwaarwegend belang

Wij zijn aan zet

Niet alles wat technisch kan, is wenselijk.

  

In een democratische rechtsstaat bepalen we samen wanneer we
welke technologie willen inzetten.

Zelfwerktijd 

havo: Les 2.7 pagina 61 - 62:

vraag 11 - 15

Ben je klaar? Werk dan verder.

2.7:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

Terugblik

We leren:

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat:

• Rechtvaardig en wenselijk.
• Botsende grondrechten.
• Over digitale technologie bij de overheid en 
  bij het bedrijfsleven.

havo:

2.7 Uitdagingen voor de rechtsstaat

Opdracht 1 - 15