hst 4 Tijd van burgers en stoommachines

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De industriele revolutie

Burgers en Stoommachines

Doel van de lessen

Je kent de problemen (slechte leef- en werkomstandigheden) waar arbeiders mee te maken kregen op het einde van de 19de eeuw.

Hoe zijn jullie leef....werk-omstandigheden?

Van handwerk naar machine

Hoe werd Engeland tussen 1750 en 1850 een Industriele samenleving ? 

Industriële Revolutie

• De overgang van kleinschalige handmatige productie naar grootschalige machinale productie

• Tussen 1750-1900 begonnen in Engeland (als gevolg van de bevolkingsgroei)

• Belangrijke uitvindingen: Spinning Jenny, de schietspoel en de stoommachine

Welk begrip past bij deze afbeelding?

van kleinschalige handmatige productie...

... naar grootschalige machinale productie

Waarom is de Industriële revolutie rond 1750 in Engeland ontstaan?

Aantekeningen

Waarom is de Industriele revolutie rond 1750 in Engeland ontstaan?

- Er is voldoende geld (wereldhandel, Engeland bezit veel kolonien)

- Er zijn voldoende grondstoffen (steenkool en ijzererts)

- Bevolkingsgroei waardoor veel mensen vanaf het platteland naar de stad verhuizen (werkloosheid)

- Verbetering van de stoommachines

Ontwikkelingen op een rij

Agrarische samenleving           ->       Agrarisch - stedelijke samenleving

Natuur, mens en dier kracht                          Machines

Leven op het land                                               Leven op het land en in steden

Thuiswerkers                                                        Werkplaatsen en fabrieken

Nederland industrialiseert laat 

• Pas vanaf 1870

• Handel blijft voor veel investeerders belangrijk: weinig vertrouwen in de industrie

• Geen geschikte grondstoffen voor industrie

Ontstaan van het kapitalisme

Ondernemers kregen veel vrijheid om de winst te maken die ze wilde maken. Immers, ze hadden risico genomen met investeren:

grond, machines, personeel, grondstoffen.

Wat is de juiste volgorde?

1. huisnijverheid, stoommachine, industrie, watermolens.
2. watermolens, huisnijverheid, industrie, stoommachine
3. watermolens, huisnijverheid, stoommachine, industrie
4. huisnijverheid, watermolens, stoommachine, industrie

Liberalisme

Politieke stroming. Toverwoord = vrijheid:

- grondrechten (meningsuiting, geloof, drukpers)

- inspraak in het bestuur

- vrijheid om te ondernemen zonder teveel regels vanuit de overheid

2.3 Leven in een industriestad

"Hoe veranderde het leven door de komst van fabrieken?"

Wat past bij industrialisatie?

arbeiders

fabrieken

Engeland

huisnijverheid

Socialisme

Politieke stroming. Toverwoord = gelijkheid.

- opkomen voor de arbeiders: loon, werkomstandigheden, wonen

- sociale wetten zijn nodig

- hoe rijker je bent, hoe meer belasting je betaalt

De industriele revolutie begon in Engeland omdat

1. Daar de meeste fabrieken waren
2. zij beschikten over grondstoffen
3. De Engelsen fabrieken stichtten in kolonien
4. er te weinig mensen op het platteland leefden

laatste vraag.. Welk begrip hoort bij deze betekenis?
Een economisch systeem waarbij alles draait om bezit van geld; fabrikanten proberen zoveel mogelijk winst te maken.

1. Industrialisatie
2. Kapitalisme
3. Industriële Revolutie
4. Monarchie

Tussen 1750 en 1850 veranderde Engeland van een .......samenleving in een .....samenleving

Niet landbouw maar industrie was het nieuwe ...... bestaan

Videofragment Daens

Hierop moet je letten tijdens de video:

In welke omstandigheden werkt men.
Zijn er zaken die nu niet meer zouden kunnen?

Noem kenmerkende werkomstandigheden?

Werkomstandigheden

• Saai en/of gevaarlijk werk
• Lange dagen (14 uren)
  
• Lage lonen
• Geen rechten
  

Kinderarbeid

• Goedkoper dan volwassenen.
• Nauwelijks onderwijs gehad.
• Noodzakelijk voor onderhoud gezin.

Videofragment Daens

Hierop moet je letten tijdens de video:

In welke omstandigheden leefde men.
Speelt geloof een belangrijke rol in het leven?

Noem kenmerkende leefomstandigheden?

Waterput waarmee water voor een hele wijk uit het grondwater wordt gehaald.

Grondwater werd vaak gebruikt als drinkwater.

Door een kapotte riolering kunnen uitwerpselen bij het drinkwater komen.

Uitwerpselen die besmet zijn (bijvoorbeeld met cholera) komen in het grondwater terecht.

Arbeiderswijk

Leefomstandigheden

• Kleine en slechte woningen
• Veel gezinsleden
• Slecht voedsel
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC
• Hoog kindersterftecijfer door slechte voeding kinderen.

Leefomstandigheden

• Kleine woningen.
• Veel gezinsleden.
• Slecht voedsel 
• Hoge kindersterfte (arbeidersvrouwen gaven geen borstvoeding).
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC.


• Drankmisbruik

Sociale kwestie: wat werd de aanpak?

- oprichten van vakbonden (mensen met hetzelfde beroep)

- sociale wetten: Kinderwet van Van Houten, woningwet, ongevallenwet

- oprichten van politieke partij: de SDAP

Stemrecht

Eerst alleen voor de rijke mannen (= censuskiesrecht). Hoe kan er sociale wetgeving komen? Door algemeen mannenkiesrecht. In 1917 werd de grondwet aangepast om dit te regelen. In 1919 ook vrouwenkiesrecht.

EXAMENVRAAG

Vanaf 1870 kwamen er in Nederland steeds meer fabrieken. In deze fabrieken gingen veel kinderen werken.
Geef één argument van een voorstander en één argument van een tegenstander van kinderarbeid in fabrieken.
Doe het zo:
voorstander: ... (geef één argument) 

tegenstander: ... (geef één argument)

Tegenstanders

Het werk in fabrieken is ongezond/riskant/vermoeiend voor kinderen. Kinderarbeid zou niet nodig moeten zijn om het inkomen van volwassenen aan te vullen. Kinderen hebben recht op onderwijs. De werktijden zijn te lang.

Voorstanders

Kinderen zijn goedkope arbeidskrachten. Kinderen kunnen het geringe gezinsinkomen aanvullen / het gezin lijdt minder armoede. Kinderen kunnen het fijne handwerk verrichten dat door volwassenen niet gedaan kan worden. Het is gezond om op jonge leeftijd lichamelijke arbeid te verrichten.