Mediawijsheid, online methode, LessonUp
1 / 20
Lesduur is: 60 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Ter voorbereiding is het verstandig om de korte inleiding bij deze les in het docentenmateriaal te bekijken (zie p. 39).
Slide 4 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Video
Bespreek het eerste deel van het filmpje (tot 9:20) met de klas. Dit video stopt vanzelf.
- Herkomst van de term: het woord ‘nepnieuws’ (fake news) is opgekomen tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen in 2016. Dat kwam doordat er toen groepen waren die bewust leugens gingen verspreiden om de verkiezingen te beïnvloeden.
- Voorbeeld van toen: Hillary Clinton (presidentskandidaat tegenover Donald Trump) zou in de kelder van een pizzeria een pedofielennetwerk runnen.
- Gelijksoortig voorbeeld: in oktober 2018 werd over een presidentskandidaat in Brazilië gezegd dat hij babyflesjes uitdeelde met spenen in de vorm van een penis, om baby’s homoseksueel te maken.
- Misbruik van de term: steeds vaker gebruiken mensen, en ook politici, het woord ‘nepnieuws’ als een neutraal nieuwsbericht ze niet bevalt. Mensen zeggen bijvoorbeeld dat iets ‘nepnieuws’ is omdat ze het bijvoorbeeld ergens niet mee eens zijn of geen maatregelen willen treffen. Ze proberen feiten te ondergraven, zodat de burgers niet meer weten wie of wat ze moeten geloven. Dat is uiteindelijk schadelijk voor de democratie, omdat mensen dan keuzes gaan maken op basis van onjuiste informatie.
Val niet voor vals
Hoe kun je nepnieuws herkennen?
Slide 6 - Woordweb
Kennisoverdracht: hoe kun je nepnieuws herkennen?
Vraag aan de leerlingen hoe zij nepnieuws kunnen herkennen. Dit mogen zoveel woorden zijn die bij hen te binnen schieten.
De leerlingen voeren de woorden via hun device in.
Na afloop kunnen de woorden worden omgedraaid en klassikaal worden besproken.
Veel nepnieuwsberichten zijn eigenlijk niet meer dan clickbait, bedoeld om reclame-inkomsten te genereren. Denk aan berichten over een nieuw virus, of een dodelijke spin die ontsnapt is, met vette koppen van het type: “Je raadt nooit wat er toen gebeurde ...”
Dit soort berichten is eenvoudig te herkennen: ze gaan vaak over iets wat nauwelijks te geloven is, iets engs, iets schandaligs, of iets wat heel vies is. Maar soms zie je níet meteen dat iets nepnieuws is.
In de video werden drie tips gegeven om nepnieuws te herkennen. Bespreek ze met de klas:
- Zoek altijd meer bronnen. Kun je het nieuwsbericht op meer plaatsen terugvinden?
- Controleer de betrouwbaarheid van de bronnen. Wie heeft het nieuws gemaakt, wat is de oorsprong van het bericht, ken je de site, is het van een bekende nieuwsorganisatie?
- Check foto’s of video’s bij het bericht. Kun je de beelden bij het bericht ergens anders op internet terugvinden? Staan die dan ook bij hetzelfde bericht, of zijn ze veel ouder? Staat erbij wie de beelden gemaakt heeft?
Slide 7 - Tekstslide
Kennisoverdracht: wat zijn de kenmerken van nepnieuws?
De twee belangrijkste kenmerken van nepnieuws:
- Het is niet waar.
- Het heeft de vorm van een serieus nieuwsbericht (en staat vaak op een site die een exacte namaak is van een bekende nieuwssite).
Wat zijn de gevaren van nepnieuws?
Slide 8 - Open vraag
Kennisoverdracht: wat zijn de gevaren van nepnieuws?
Laat leerlingen zelf bedenken wat de gevaren van nepnieuws zijn. Dit kunnen ze doen d.m.v. hun eigen device.
De kaartjes met antwoorden kunnen één voor één of allemaal in één keer worden omgedraaid.
Achtergrondinformatie:
Als iets als een nieuwsbericht gebracht wordt, moet je erop kunnen vertrouwen dat de informatie klopt: dat de feiten juist zijn. Dat is een belangrijke regel in een democratie: echte journalisten hebben de plicht om ons te laten zien wat het ware verhaal is.
De makers van nepnieuws lappen die regel aan hun laars. Zij geven niet om feiten of om waarheid. Dáárom maken we ons druk over nepnieuws: we worden dan met opzet misleid, om de tuin geleid, of verleid om iets te geloven wat niet waar is. Daardoor neem je misschien andere beslissingen in het stemhokje, of je gaat een hekel krijgen aan bepaalde groepen mensen.
Zo kan er onrust in de maatschappij ontstaan. En er zijn mensen die die onrust nodig hebben om macht naar zich toe te trekken.
Slide 9 - Tekstslide
Kennisoverdracht: hulpmiddelen om nepnieuws te ontmaskeren (nieuws-checkers).
Vraag eerst of de leerlingen zelf wel eens nepnieuws zijn tegengekomen. Hoe kwamen ze erachter dat het om nepnieuws ging? Vertel dan over het bestaan van nieuwscheckers.
- Laat de site Nieuwscheckers.nl zien (bovenste hotspot) en leg uit wat deze site doet. Hier kun je kijken of een bepaald bericht nepnieuws is. Regelmatig worden nieuwe, verdachte berichten gecontroleerd door docenten en studenten van de Universiteit Leiden. De resultaten staan op deze website.
- Laat ook de site Hoaxmelding.nl zien (onderste hotspot). Grappig om te vermelden: de website bevat betrouwbare nieuws-checks. Maar hier kun je niet ontdekken wie de site gemaakt heeft (wat normaal een eerste vereiste is om de betrouwbaarheid van een site te bepalen). Dat komt doordat de makers bedreigd werden, waardoor ze nu hun identiteit beschermen.
Zijn jullie weleens ergens ingetrapt?
Slide 10 - Poll
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
Help ons de lessen verbeteren.
Geef uw feedback op De InternetHelden door een paar korte vragen te beantwoorden.
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScQ2EicI6aujNFXDAqeOEyKXkgOiU2vx1Raa1cMq494fnTGKw/viewform
Slide 13 - Tekstslide
- Vraag de leerlingen om te vertellen wat ze van deze les geleerd hebben.
- Vraag of ze vanaf nu anders zullen omgaan met online contact met onbekenden.
Slide 14 - Tekstslide
- Vraag de leerlingen om te vertellen wat ze van deze les geleerd hebben.
- Vraag of ze vanaf nu anders zullen omgaan met online contact met onbekenden.
Van welke uitgever is de methode die je (het meest) gebruikt?
Slide 15 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 19 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
