10.5 Spiegelbeeldisomerie

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Overzicht Periode 1

• Thema: Energie en duurzaamheid, Koolstofchemie & Kunststoffen
• Benodigde lesmaterialen: Chemie boek V5, Binas 7e editie, rekenmachine

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
Energie en duurzaamheid voorkennis Groenechemie en energie	Katalyse Reactiewarmte berekenen	Brandstoffen en duurzaamheid	Massaspectrometrie Ruimtelijke bouw	Ethers, aldehyden en ketonen Esters	Spiegelbeeldisomerie Massaspectrometrie	...

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Geef de systematische naam van de ester van 1-butanol en methaanzuur.

Geef de beginstoffen van ethylmethanoaat.

Geef de twee namen van de ester uit sinaasappels. Zie de figuur.

Aspirine, de handelsnaam voor de pijnstiller acetylsalicylzuur, heeft de volgende structuurformule (zie figuur).

Leg uit dat acetylsalicylzuur een ester is.

Geef de reactievergelijking in structuurformules van de hydrolyse van deze ester. Teken alle koolstof- en waterstofatomen.

      Leerdoelen

• Je leert over spiegelbeeldisomeren.
• Je leert over het asymmetrisch koolstofatoom.
• Je leert het asymmetrisch C atoom herkennen, ook in cyclische structuren.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.   

Spiegelbeeld isomeren

Cis-trans isomerie is niet de enige vorm van stereo-isomerie.

De moleculen van karwijzaad en munt verschillen best wel in geur, terwijl hun bouw heel erg op elkaar lijkt. 

Het enige verschil tussen de

 moleculen is spiegelbeeld. 

Dit heet spiegelbeeldisomerie

Spiegelbeeld isomerie

De geurstoffen in karwijnzaad en munt heten respectievelijk:

S-carvon en R-carvon. Deze stoffen lijken in chemisch gedrag sterk op elkaar. Ze zijn niet te scheiden dmv destilatie. 

Een eis voor spiegelbeeld isometrie is dus de aanwezigheid van een asymmetrisch vlak.

Asymmetrisch koolstofatoom.

Spiegelbeeld isomerie treed op als er geen symmetrisch vlak aanwezig is in het molecuul.

Dit kan best lastig zijn om te beoordelen, zeker bij de grotere moleculen.

Een handige vuistregel is om te kijken of er koolstof atomen zijn met 4 verschillende groepen om zich heen.

Zo ja, dan is dit een asymmetrisch koolstofatoom. 

Asymmetrisch koolstofatoom.

Als er een asymmetrisch koolstofatoom aanwezig is dan gaaf je deze aan met een *.

Spiegelbeelden tekenen

Van het eerder getoonde molecuul zijn dit de spiegelbeelden:

Spiegelbeeld in cyclische structuren

In cyclische moleculen kan ook spraken zijn van spiegelbeeld isomerie.

Bouw de moleculen:

1-broom-2-chloorcyclopropaan

chloorcyclopropaan

Is er spraken van spiegelbeeldisomerie?

Spiegelbeeld in cyclische structuren

S-carvon vs R-carvon

Aan de slag

Maak de opdrachten 42 t/m 48 en 50

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

Afsluiting

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner. 

    Begrippen uit deze les

• ...
• ...
•  ...

Exit ticket