Trauma nek + trauma schedel/aangezicht

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Trauma nek

Nekwervels

Het hoofd rust op de romp via de nekwervels (ook wel cervicale wervels). De 2e nekwervel heeft een ‘tand’ die dens genoemd wordt. Deze dens steekt door de 1e nekwervel en is zo verbonden met de schedel. 

Wat is de functie
van een dens?

Het stabiel houden van het hoofd 

De dens is de as waaromheen de schedel roteert. Als je bijvoorbeeld nee schudt of om je heen kijkt, draait je hoofd om de dens. Op die manier blijft je hoofd stabiel op de romp staan.

De dens kan op verschillende plekken een breuk of een scheurtje oplopen. De meeste patiënten hebben dan last van een ontzettend pijnlijke en stijve nek, en het gevoel van instabiliteit omdat ze hun hoofd niet goed recht op hun romp kunnen houden. 

Wat weet je over een dwarslaesie ?

Dwarslaesie

Wervels zijn met elkaar verbonden via ligamenten (banden).

 Zo blijven de wervels stabiel op hun plek, en geven ze optimale bescherming aan de zenuwbanen in het ruggenmerg.

Door een HET kunnen deze ligamenten scheuren, waardoor wervels ten opzichte van elkaar kunnen verschuiven. 

Zo’n verschuiving kan een dwarslaesie veroorzaken: zenuwen raken dan zodanig bekneld of beschadigd dat ze minder of helemaal geen signalen meer doorgeven.

 Iemand raakt dan bijvoorbeeld verlamd of kan zijn armen of benen niet meer goed gebruiken.

Grote 

kans op nektrauma

Kleine 

kans op nektrauma

Lina en Yasmine stootten

 hun hoofden

toen ze naast elkaar 

zaten te spelen.

Joep remde net te laat met zijn fiets

 en boste zo tegen een andere fietser

Lisa reed op haar paard de stal en in en knalde met haar voorhoofd tegen de deurpost 

Yousef zat achter het stuur

van zijn auto bij een 

plotselinge kopstaart botsing

Karel vloog uit de bocht

met karten en kwam hard 

tegen de muur tot stilstand

Mo dook in ondiep water 

en raakte daarbij met 

zijn hoofd de bodem

Denzel viel bij het schaatsen

en knalde achterover met 

zijn hoofd op het ijs

Zoek uit met degene die naast je zit en noteer : 

- Welke vragen kun je stellen om te achterhalen of het om een HET gaat?

- Wat verstaan we onder neurologische symptomen na een trauma ? Noem voorbeelden.

Uitval en krachtsverlies

Bij een dwarslaesie zijn zenuwen die door het ruggenmerg lopen helemaal of gedeeltelijk kapot. Ze geven dan geen of minder signalen door aan organen en spieren. Uitval en krachtsverlies in ledematen zijn tekenen dat zenuwbundels ernstig bekneld of beschadigd zijn.

Uitval en krachtsverlies vallen onder het U2-triagecriterium Neurologische symptomen door trauma. Andere neurologische symptomen zijn prikkelingen of tintelingen in ledematen.

Direct pijn na trauma 

Kan wijzen op een scheurtje of een breuk. Daarom moet een patiënt met spoed door een arts worden beoordeeld (U2).

Pijn in de nek die later ontstaat, is vaak een aanwijzing dat nekspieren beurs zijn door de kracht van het trauma.

Let op! Het maakt voor ‘Pijn direct na trauma’ niet uit hoeveel pijn iemand heeft. Het belangrijkste is dat de pijn niet wegtrekt.

Hoog-energetisch trauma (HET)

Botten zijn over het algemeen heel sterk. Dat geldt ook voor de wervelkolom. Er is veel kracht nodig om wervels te breken of te beschadigen. Bij een hoog-energetisch trauma (HET) kan er zoveel kracht vrijkomen dat er risico is op schade aan de wervels.

Neurologische symptomen door trauma

Wervels beschermen de zenuwbanen in het ruggenmerg. Als door een ongeval de wervelkolom is beschadigd, kunnen ook zenuwen bekneld of beschadigd raken. 

Wat is de best passende vervolgactie?

1. Je maakt een afspraak voor Hugo op het middagspreekuur.
2. Je laat Hugo voor een spoedafspraak langskomen op de huisartsenpost.
3. blijven bewegen en contact op te nemen als de pijn na enkele dagen niet afneemt.
4. Je belt in overleg met de arts een ambulance.

Hugo heeft direct na het ongeluk pijn in zijn nek. Direct pijn in de nek na een trauma die niet wegtrekt, is een U2-criterium. Hugo moet dus met spoed binnen een uur door een arts gezien worden.

Let op! Bij nektrauma is er risico dat letsel bij transport verergert. Daarom laat je Hugo niet zelf naar de huisartsenpost komen, maar bel je een ambulance.

Ook geef je het advies om Hugo in een comfortabele positie te laten liggen, en zijn nek te stabiliseren.

Wat is de best passende vervolgactie?

1. Je belt in overleg met de arts een ambulance
2. Je laat Janine binnen een uur door de arts beoordelen.
3. Je maakt een afspraak voor Janine op het middagspreekuur.
4. blijven bewegen en contact op te nemen als de pijn na enkele dagen niet afneemt.

Er is geen sprake van een levensbedreigende (U1) of spoedeisende (U2) situatie. De nekpijn van Janine direct na het trauma trok weg. Ook het feit dat Janine een beetje hoofdpijn erbij heeft gekregen is niet zorgwekkend.

Je geeft Janine een zelfzorgadvies voor nekpijn, en adviseert haar om opnieuw contact op te nemen als de pijn na enkele dagen niet afneemt, of als er nieuwe klachten ontstaan.

Kijk op Thuisarts.nl(opens in a new tab) voor meer informatie over nekpijn.

Bij kans op een fractuur van de wervel(s) laat je het slachtoffer liggen in de houding waarin hij werd aangetroffen.

Waar

Niet waar

Waar.

Bij kans op een fractuur van de wervel(s) zijn twee voorzorgsmaatregelen ontzettend belangrijk:

Laat het slachtoffer liggen in de houding waarin hij werd aangetroffen.

Probeer het hoofd in een vaste positie ten opzichte van de romp te houden, als dat mogelijk is.

Iedere beweging kan namelijk wervelletsel verergeren en zo bijvoorbeeld een dwarslaesie veroorzaken.

Wat is het advies bij penetrerend letsel in de nek waarbij het voorwerp nog in de nek zit?

Voorwerp eruit halen

Voorwerp erin laten zitten

Als er sprake is van penetrerend letsel waarbij het voorwerp nog in de nek zit, is het belangrijk om het voorwerp te laten zitten zoals het zit. Deze adviezen kunnen helpen om verergering van het letsel te voorkomen:

Probeer om het voorwerp ‘vast’ te zetten met bijvoorbeeld een handdoek.

Laat de patiënt daarnaast zo stil mogelijk zitten of liggen in de houding waarin hij getroffen werd.

Hoe minder de patiënt of het voorwerp beweegt, hoe kleiner het risico dat het voorwerp nog meer schade aanricht. 

Mag je een patiënt met U1- of U2-nektrauma die op de rug ligt, op de zij draaien als hij moet braken?

Ja

Nee

Ja. Om te voorkomen dat hij stikt in zijn braaksel mag iemand in zo’n geval de patiënt naar zijn zij draaien. Dit doet hij het veiligst door:

Op beide knieën naast de patiënt te knielen.

De heup en de schouder van de patiënt naar hem toe te trekken. De patiënt komt zo op zijn zij te liggen, terwijl hij tegen de bovenbenen van de helper leunt.

Let op! Het liefst zorg je ervoor dat een 2e helper het hoofd van de patiënt stabiel houdt tijdens deze manoeuvre.

Casus; bedenk dit voor jezelf

Dhr. Petterson (30 jaar) belt: 'Ik heb vreselijke pijn in mijn nek; als ik mijn nek draai schieten de tranen me in de ogen. Pijncijfer 8! Mijn vrouw denkt dat ik misschien wel nekkramp (hersenvliesontsteking) heb en is erg ongerust. Ik wil vandaag nog naar de dokter' 

Hoe reageer je op deze ingangsklacht?

Welke vragen stel je? 

Wat zou je vervolgens doen?

Eerst aandacht hebben voor de ongerustheid en de pijn - toon empathie

Vragen:

- Trauma? nee - dus niet kaart trauma nek, maar nekklachten

- Buigen van de nek pijnlijk? nee

- Koorts? nee

- Veranderingen huid? nee

- Hoofdpijn? - ja, ook een beetje, maar vooral echt de nek, hoofdpijn zeurt een beetje (niet acuut en niet ernstig)

- Krachtsverlies armen? - nee 

Beleid: U3 i.v.m. hevige pijn + vangnet!

Dhr. van den Berg is gister met zijn motor gevallen. Hij reed langzaam, stond bijna stil toen hij viel. Hij heeft nu wel erge nekklachten. Hij wil een consult. Wat doe jij?

1. U1, HET , hij heeft een motorongeluk gehad
2. U2 , visite HET er kan echt een breuk zitten in de nek en hij mag de nek niet meer bewegen, de dokter moet eerst kijken en evt. moet hij een nekkraag om
3. U5, je kunt hem advies geven. Dit kan komen doordat hij alle spieren heeft aangespannen door de val.
4. U3 je laat hem binnen enkele uren komen.

Een bijtwond (behalve van een giftig dier) is een U3 urgentie. 

Bijtwonden geven grote kans op infectie. Hierin wordt geen onderscheid gemaakt tussen een mens of dier. 

zelf alvast enkele minuten de wond spoelen met lauwwarm water (niet te lang, dan wordt de huid week...)Geen biotex/jodium/alcohol/zeep gebruiken

Indicatie voor tetanus (en via GGD kijken naar Hepatitis etc) 

Er komt een patiënt aan de balie met een mes tussen zijn ribben, wat doe je als eerste?

1. Je verwijderd het mes.
2. Je laat het mes zitten en verbind het losjes
3. je belt een ambulance
4. je rent weg

Wat is juist bij een HET acuut?

1. auto contra voetganger > 10 km/u
2. ster in de voorruit (door hoofd)
3. val van grote hoogte (2-3 maal lichaamslengte)
4. Alle drie de antwoorden zijn juist

Wat is de urgentie van penetrerend letsel

1. U3
2. U5
3. U1
4. U2

Trauma schedel en aangezicht

Wanneer gebruik je welke ingangsklacht ?

Hoe kan een trauma van de schedel of aangezicht ontstaan ?

Hoofdletsel kan variëren van levensbedreigende intracraniële bloeding tot een schrammetje.

Door een bloeding loopt de druk in de schedel op en kunnen delen van de hersenen ingeklemd raken in de natuurlijke openingen van de schedel. Dit leidt meestal tot uitval van vitale functies en is dus ernstig. De druk kan ook toenemen door een zwelling in de schedel.

Schedelfractuur

De schedel is sterk en breekt of scheurt niet snel. 

Bij groot, direct geweld kan de schedel geperforeerd raken of een deel van de wand kan naar binnen worden gedrukt. 

Daardoor kunnen bloedvaten scheuren. 

Als de hersenvliezen scheuren, kunnen bloed en liquor naar buiten lekken of bacteriën binnendringen. 

Bij een schedelbasisfractuur zit de fractuur in het aangezichts- en ondergedeelte van de schedel. 

Een fractuur gaat niet altijd gepaard met bewustzijnsverlies.

Op welke urgentie kom je uit als iemand bloedverdunners gebruikt, en een schedeltrauma heeft.

Een wekadvies geldt voor 24 uur

niet waar

waar

in de nacht controleer je de patent vaker dan overdag

waar

niet waar

een wekadvies mag alleen gegeven worden na beoordeling van een arts

waar

niet waar

Bij sufheid of aanhoudend braken moet de arts worden gebeld

waar

niet waar

Tekst

U1

U2

U3

Heeft u veel last van hoofdpijn? Hoeveel pijn heeft u?

Heeft u last van stuipen of heeft u dat gehad?

welke bloedverdunners gebruikt u?

Kunt u vertellen wat er precies is gebeurd?

Heeft u alcohol of drugs gebruikt?

Is de patient alert?

Trauma schedel, urgent

Laat de patiënt niet opstaan; patiënt laten liggen in de aangetroffen houding. Probeer het hoofd zoveel mogelijk in een vaste positie ten opzichte van de romp te houden. Bij een hoorbare ademhaling het hoofd bovenaan fixeren en een tweede helper voorzichtig de onderkaak naar voren laten trekken. Ga bij een schedelletsel ook uit van nekletsel tot het tegendeel is bewezen.

Adviezen voor beller volgens triagewijzer

Insult

Als patiënt niet ligt, zo snel mogelijk neerleggen. Kunstgebit verwijderen. Stop niets in zijn mond. Voorkom dat patiënt zich bezeert, zet objecten weg. Als de trekkingen verminderen of stoppen en patiënt is nog bewusteloos: bij voorkeur in stabiele zijligging leggen. Observeer bewustzijn nog enige tijd na het ontwaken.

Als patiënt niet ligt, zo snel mogelijk neerleggen. Kunstgebit verwijderen. Stop niets in zijn mond. Voorkom dat patiënt zich bezeert, zet objecten weg. Als de trekkingen verminderen of stoppen en patiënt is nog bewusteloos: bij voorkeur in stabiele zijligging leggen. Observeer bewustzijn nog enige tijd na het ontwaken.

Adviezen voor beller volgens triagewijzer

Licht hoofdtrauma

Wanneer niet aan de triagecriteria voor consult of visite wordt voldaan, is de kans op schade zeer klein. Klachten kunnen enkele dagen tot weken aanhouden en nemen doorgaans spontaan af. Bedrust is niet nodig. Enkele dagen rustig aan doen; er kan sprake zijn van hoofdpijn, misselijkheid of duizeligheid. De term hersenschudding is verouderd en wordt niet meer gebruikt.

Wekadvies: wekadvies wordt alleen door een huisarts gegeven.

Adviezen voor beller volgens triagewijzer

- Welke ingangsklacht?

- Welke urgentie ?

- Hoe kom je tot deze urgentie ?

- Indien van toepassing : Wat wordt je overbruggingsadvies / contactadvies/

vangnet ?