P TM8.1 Ziekten van de spijsvertering

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

M1W1

2

ziekten van de spijsvertering

TM module 8

1.1 braken en slikstoornissen

LEERDOELEN...

• Je legt braken, rumineren en regurgitatie uit
• Je noemt oorzaken van braken
• Je legt uit dat slikstoornissen een neurologische of een niet-neurologische oorzaak hebben aan de hand van voorbeelden.
• Je noemt aan welke symptomen je een slikstoornis kunt herkennen

braken of overgeven is een reflex beweging die tegengesteld is aan het normale slikmechanisme...

• braken komt door antiperistaltiek tot stand
• het strotklepje (epiglottis) is gesloten bij braken

1.1

braken

braken te verdelen in...

• rumineren (herkauwen) is het 'doelbewust' weer naar boven halen van eten en opnieuw te beginnen
• kan voorkomen bij verwarde mensen, bij dementie en mensen met een verstandelijke beperking

1.1

braken

braken te verdelen in...

• regurgitatie (terugstroom) is het opgeven van (een beetje) voeding
• wordt ook refluxziekte genoemd, een afsluitprobleem bij de maagmond

1.1

braken

in de hersenstam zit het braakcentrum...

• het maagdarmkanaal is middels een zenuw (nervus vagus) hiermee verbonden
• wanneer het braakcentrum voldoende is getriggerd, start het braakreflex

1.2

mechanisme van braken

in de hersenstam zit het braakcentrum...

• het evenwicht is met dit centrum verbonden
• heftige emoties, buikgriep, breinschade en giftige stoffen in bloed kunnen het centrum triggeren

1.2

mechanisme van braken

• prikkeling van het maag- of darmkanaal, organen van de vertering
• infectie in het mdk of een andere acute infectie
• vergiftiging door overdosering, bijwerkingen van medicatie

1.3

oorzaken van braken

infectie

prikkeling mdk,

verteringsorganen

vergiftigingen

• hersenafwijkingen door breinschade, beroerte, hersentumor
• overprikkeling zintuigen
• een hartinfarct
• start zwangerschap
• psychische factoren, zoals angst, stress en heftige pijn

1.3

oorzaken van braken

hersenschade

hartinfarct

zwangerschap

psychisch

overprikkeling

het opbraken van de inhoud van de maag kan op verschillende manieren plaatsvinden...

1.4

observaties van het braken

a) bij projectielbraken (explosief braken) braakt iemand plotseling krachtig over enige afstand...

• breinschade (tumor, beroerte)
• afgesloten maagportier (pylorusstenose)

1.4.1

projectielbraken

b) bij retentiebraken braakt iemand hele etensresten uit, omdat het voedsel zich heeft opgehoopt in de maag (retentiemaag)

• een afsluiting van de dunne darm of maag

1.4.2

retentiebraken

zorgelijk is het als er bij het braaksel...

• bloed zit (bloeding in mdk)
• gal zit (gal- en leverfalen)
• feces zit (darmafsluiting of ileus)

1.4.3

aspecten van het braaksel

bij langdurig braken loopt men het risico...

• op uitdroging
• op verlies van mineralen
• op slokdarmschade
• aspireren (braaksel inademen) en daardoor longontsteking

1.5

gevolgen van het braken

braken gaat vaak spontaan over, maar bij langdurig braken kan men...

• extra vocht en mineralen via infuus geven
• medicijnen geven (antibraakmiddelen)

1.6

behandeling van braken

slikken is een moeilijk samenspel tussen zenuwen en spieren rondom de mond en het strottenhoofd...

• gevoels- en beweegzenuwen maken slikken mogelijk
• het slikcentrum ligt in de hersenstam

1.7

slikstoornissen

slikcentrum in de hersenstam

slikken wordt verdeeld in twee fasen, kenmerk van fase 1 is...

• willekeurig gestuurd
• de mond is hierbij betrokken (tong, gehemelte)
• de slikbeweging wordt ingezet als het voedsel de achterkant raakt

1.7.1

slikmechanisme

slikken wordt verdeeld in twee fasen, kenmerk van fase 2 is...

• onwillekeurig gestuurd
• het strottenhoofd is hierbij betrokken (strotklepje sluit ingang luchtpijp af, stembanden knijpen dicht)

1.7.1

slikmechanisme

slikken wordt verdeeld in twee fasen, kenmerk van fase 2 is...

• deze zet de peristaltiek in gang
  

1.7.1

slikmechanisme

er zijn twee groepen oorzaken te noemen...

1. neurologische oorzaken
2. niet-neurologische oorzaken

1.7.2

oorzaken van slikstoornissen

neurologische oorzaken

er zijn twee groepen oorzaken te noemen...

1. neurologische oorzaken
2. niet-neurologische oorzaken

1.7.2

oorzaken van slikstoornissen

niet-neurologische oorzaken

kanker van mond, keel of slokdarm

bijwerkingen van medicijnen

slecht kunstgebit

ouderdom

• moeite met starten
•  hoesten bij poging
• voedsel komt de neus uit
• na slikken blijft voedsel achter in de keel
• gorgelende stem vlak na slikken
• pijnlijk slikken

1.7.3

slikproblemen herkennen

• voedsel uit de mond laten lopen
• speeksel niet doorslikken
• aspiratiepneumonie
• ondervoeding en/of afvallen

1.7.3

slikproblemen herkennen

2

afwijkend ontlastingspatroon

2 afwijkende ontlastingspatronen

LEERDOELEN...

• Je legt uit wat een normale stoelgang is.
  
• Je licht toe hoe je door de ontlasting te observeren veel informatie krijgt over de oorzaak van het afwijkende ontlastingspatroon

• ontlasting (feces) is het eindproduct van de vertering
• het bestaat uit onverteerde voedselresten, bacteriën en afgeschilferde darmcellen
• de galkleurstof zorgen voor de typische bruine kleur
• 1x per dag - 1x per 5 dgn is normaal patroon

2.1

ontlasting en defecatiepatroon

• normale consistentie is worstig
• een grijswitte kleur (stopverfontasting) wijst op lever- of galfalen of verstopping in de galwegen

2.2

aspecten van de feces

• een groene kleur wijst op een ontsteking met (de gevaarlijke) Salmonella-bacterie

2.2

aspecten van de feces

melena, teerzwarte ontlasting die ontstaat na een bloeding in het bovenste gedeelte van het

maagdarmkanaal...

• het bloed is verteerd
• komt door maag- of duodenum bloeding

2.3

melena

bloed bij de ontlasting kan op twee manieren...

• helderrood bloed vermengd met de ontlasting (bloeding in het ileum of opstijgend deel)
• helderrood bloed op de ontlasting (bloeding rectum)

2.4

bloed bij de ontlasting

steatorroe is vettige ontlasting...

• doordat de darmen het vet niet (kunnen) opnemen, malabsorptiesyndroom
• doordat de lever of galwegen niet goed zijn

2.5 steatorroe en het malabsorptiesyndroom

waterige ontlasting (diarree) komt door...

1 acuut

• buikgriep of andere enterale infectie
• gebruik van antibiotica

2.6

diarree

waterige ontlasting (diarree) komt door...

2 chronisch (maanden)

• chronische darminfectie
• extra darmzak die is gaan ontsteken (diverticulitis)
• darmkanker
• darmoperatie

2.6

diarree

bij een verstopping (obstipatie) is de ontlasting hard en droog...

• vezelarme voeding
• geen beweging
• darmziekten
• afwezige zenuwwerking

2.7

obstipatie