H4 - 2.7: Klimaat en landschap

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Middellandse Zeegebied

Vandaag:

• Klimaat en landschap
• Wind
• Vegetatie 
• Landbouw

Waar denk je aan bij 'Het Middellandse Zeegebied'?

Feitjes

• Grootste binnenzee ter wereld
• Zonder binnenzee zou het gebied woestijn zijn
• Gevormd door tektonische platen (par. 2.8)

Hoe heten deze 'smalle openingen' naar de M.-Z.?

Het Kanaal

Dode zee

Bosporus

Straat van Gibraltor

Leg uit waarom deze klimaatgrafiek past bij het M.-Z. klimaat.

Middellandse zeeklimaat

• Mengvorm steppeklimaat + gematigd zeeklimaat
• Zomer: hogedrukgebieden vanuit Noord-Afrika schuiven op naar het noorden > tijdelijk steppeklimaat.

Middellandse zeeklimaat

• Mengvorm steppeklimaat + gematigd zeeklimaat
• Winter: hogedrukgebieden schuiven terug naar Noord-Afrika  > tijdelijk gematigd zeeklimaat.

Wat is de overheersende windrichting in het Middellandse Zeegebied?

1. Zuid-oost
2. Noord-oost
3. Zuid-west
4. Noord-west

Hogedrukgebied:                                                         Lagedrukgebied:

dalende lucht                                                                 Stijgende lucht

Wind waait altijd van...

1. Hoog naar laag
2. Laag naar hoog

Winden M.-Z.

• Overheersende windrichting: (zuid)westenwind
• Soms wordt er een depressie (lagedrukgebied) vanaf de Atlantische Oceaan boven de Middellandse Zee geblazen.

Lokale winden

Wanneer er een depressie boven de M.-Z. ligt, zorgt dat voor lokale winden:

• Sirocco
• Mistral

Lokale winden

Sirocco:

• Komt vanuit het zuiden (woestijn), dus is erg warm en droog.
• Warme lucht kan veel vocht bevatten.
• Zorgt voor hevige buien.

Lokale winden

Mistral:

• Komt uit de bergen, is koud.
• Is een 'valwind': hoog in de bergen is de lucht dusdanig ver afgekoeld (en zwaar geworden), dat deze uit de lucht komt 'vallen'. 

In de zomer heeft het M.-Z. gebied een 'negatieve waterbalans'. Wat houdt dit in?

Waterbalans

Waterbalans = neerslag min verdamping.

Winter: positief                  Zomer: negatief

Groot water tekort in de zomer:

• Veel toeristen > stijgende watervraag
• Landbouw > veel irrigeren

Geef voorbeelden van vegetatie in het M.-Z. gebied:

Mediterrane vegetatie

Planten die aangepast zijn aan droogte, zoals:

• Olijfbomen
• Kurkeiken
• Wijnranken
• Sinaasappelbomen

Leerachtige bladeren: houden vocht goed vast.

Mediterrane vegetatie

Ondanks dat deze vegetatie goed tegen droogte kan, groeien ze beter als er extra water beschikbaar is:

Irrigatielandbouw

Waar halen boeren hun water vandaan?

Ontziltings-installaties

Zout zeewater omzetten in zoet drink- en irrigatiewater.

Rivieren

Zoet rivierwater.

Echter kan dit ook voor politieke consequenties zorgen...

Hoe?

Rivieren

Echter kan dit ook voor politieke consequenties zorgen...

Bovenstrooms dammen bouwen / veel water gebruiken, beïnvloedt de hoeveelheid water benedenstrooms.

Lees par. 2.7 (blz. 54/55)

Maken:                 Opdracht 1, 2, & 3 (blz 43).

Hoe:                       Alleen

Tijd:                        15 minuten

Klaar:                     Verder met 4,5 & 6

Over 15 minuten kijken we de opdrachten na

Nakijken opdr. 1

• a Warme en droge zomers, milde en vochtige winters. 
• b In de zomer. Dit is een probleem omdat mensen water nodig hebben om bijvoorbeeld te drinken en douchen en voor de irrigatielandbouw.
• c Dat de neerslag van jaar tot jaar sterk verschilt.

Nakijken opdr. 2

• a Het kan voor veel erosie zorgen als de druppels hard op een onbedekte bodem inslaan.
  
• b Sommige jaren kunnen erg droog zijn, waardoor er een tekort aan irrigatiewater ontstaat.
  

Nakijken opdr. 3

• a Een lagedrukgebied waar warme lucht over koude lucht opstijgt. Door het opstijgen van lucht, koelt die af, waardoor waterdamp condenseert, wolken vormt en er regen valt.
• b De mistral is koud (en droog), de sirocco is (heet en) droog.
• c Dat waar de sirocco vandaan komt.

Atlasopdrachten

Maken:                 Opdracht 4, 5, & 6 (blz 43)

Hoe:                       Samenwerken

Tijd:                        15 minuten

Klaar:                     Hoofdvraag 2.7 (blz 44)

Over 15 minuten kijken we de opdrachten na

Nakijken opdr. 4

• a Er is weinig water om te verdampen. De gebieden kennen een steppe- of woestijnachtig landschap.
  
• b Het klimaat is daar vochtiger. Verder landinwaarts is het vaak droger, omdat gebieden in de
  regenschaduw van de kustgebergtes liggen. Ook kan het landinwaarts bergachtiger zijn, bijvoorbeeld in Italië, waardoor de bodem moeilijker te bewerken is en het risico op bodemerosie groter is. 

Nakijken opdr. 5

• a Op de ene foto wordt gesproeid (besproeiing), op de andere wordt heel weinig water opgebracht
  (druppelirrigatie). 
• b Druppelirrigatie. Bij besproeiing verdampt er al veel water in de lucht.
  
• c De staat Israël is veel machtiger dan de Palestijnse Autoriteit en kan dus makkelijker beslag leggen
  op schaars irrigatiewater en daarmee de ontwikkeling van de Palestijnse samenleving frustreren. Overigens is het wel veel te simplistisch om de staat Israël verantwoordelijk te houden voor de problemen. 

Nakijken opdr. 5D

• d De overgrote hoeveelheid water wordt gebruikt voor irrigatielandbouw. Dus import van voedsel kan
  een watertekort oplossen. Daarnaast wordt zoet water van elders aangevoerd. Ook wordt er steeds meer zeewater ontzilt en worden er minder watervragende gewassen gebruikt. 

Nakijken opdr. 6

• a Aan de kusten van Turkije, Syrië en Libanon. Ook in de Alpen en in Noord-Spanje valt veel
  neerslag. 
• b Het gaat vooral om bergachtige gebieden, waar lucht moet opstijgen, afkoelt en vocht verliest.
  Daarnaast zijn het gebieden die enigszins dwars op de westelijke stroming liggen.