Kritische pedagogiek

• Pedagogische wetenschappen
• HBO
• Studiejaar 1

kritische reflectie

Titel van artikel: analyse van verschillende reflectiemethoden

Bewustwording

Analyse

Evaluatie

Zelfreflectie

Feedback

Dialoog

Praxis

Inzicht

Vooroordelen

Aannames

Transformatie

Actie

Leren

Verbetering

Context

Perspectief

Empowerment

Onderzoek

Verandering

Paulo Freire

Recife, Brazilië (1921-1997) 

studie: rechten, filosofie en taalpsychologie

Volgende día: ervaring niet kunnen leren door sociale omstandigheden

citaat Paolo Freire

'I didn't understand anything because of my hunger. I was'nt dumb. It wasn't a lack of interest. My social condition didn't allow me te have an education. Experience showed me once again the relationship between social class en knowledge'.

- Analfabetisme <-> onderdrukking

   

- Grondlegger alfabetisering Brazilië

- Taalverwerving, bewustwording en revolutie

- Taal als politiek wapen 

Onderwijs leidt tot bewustwording en maakt verandering mogelijk.

Analfabetisme is een gevolg van onderdrukking, en analfabetisme houdt onderdrukking in stand. Alfabetisering is noodzakelijk om de onderdrukte klasse een stem te geven.

Pedagogie van de onderdrukten (1970, Nederlandse editie: 1972)

Kritische pedagogiek:

Onderwijs is middel tot bevrijding en sociale gerechtigheid

In het boek bespreekt hij een aantal belangrijke principes uit die van invloed zijn geweest op de ontwikkeling van het onderwijs.

Banking model van onderwijs

Dit principe beschrijft een traditionele benadering van onderwijs waarbij kennis wordt gezien als een statisch object dat door de leraar wordt "gestort" in de passieve studenten. 

Dialogisch onderwijs

- gelijkwaardigheid tussen leraar en leerling

- gezamenlijk komen zij tot meer inzicht

 Bewustwording (conscientização) en kritische reflectie

Bewustwording is het proces waarbij individuen zich bewust worden van de sociale, politieke en economische situatie die hen onderdrukt. 

Kritische Reflectie:

Zodra individuen zich bewust worden van deze krachten, worden ze aangemoedigd om kritisch na te denken over hun eigen situatie en de bredere context. Kritische reflectie houdt in dat ze hun eigen ervaringen analyseren, de oorzaken van onderdrukking begrijpen en nadenken over mogelijke oplossingen.

Bewustwording (Conscientização):

Freire's Idee: Freire introduceerde het concept van conscientização, wat verwijst naar het proces van kritische bewustwording. Dit houdt in dat individuen zich bewust worden van de sociale, politieke en economische krachten die hun leven beïnvloeden.

Kritische Reflectie: Kritische reflectie is een essentieel onderdeel van dit proces. Het stelt individuen in staat om hun eigen situatie te analyseren, de oorzaken van onderdrukking te begrijpen en te erkennen hoe ze kunnen bijdragen aan verandering.

Praxis

"De ware bevrijding is een praxis: de actie en reflectie van mannen en vrouwen op hun wereld om deze te transformeren." - 

Paolo Freire

(alleen actie: handelen zonder na te denken, alleen reflectie verwordt tot bla bla)

Praxis is de combinatie van reflectie en actie. Ware verandering vindt plaats wanneer mensen nadenken over hun situatie en actie ondernemen om deze te veranderen.

Actueel?

Freire: leren is een collectief proces

individualisering en gepersonaliseerd onderwijs

politisering van de vraagstukken van onze tijd is nodig

Waarom?

om de individueel gemaakte en gevoelde ervaringen weer te kunnen zien in hun maatschappelijke context. Alleen door weer te ervaren dat we altijd onderdeel zijn van grotere gehelen en dat veel van de oplossingen ook daar gezocht moeten worden. Dat maakt Freire van 1970 actueel

Dialoog: Draagt het AI in het onderwijs bij...,  of doet het afbreuk aan de principes van Freire?

- bewustwording en kritisch denken

- dialogisch leren: interactie tussen docent en student, gelijkwaardigheid

- strijd tegen sociale ongelijkheid: onderwijs voor ieder toegankelijk

- praxis: combinatie van actie en reflectie

 enkele risico's van AI in het onderwijs, bekeken door de lens van Freire's filosofie:

Verlies van Dialoog:

Risico: AI-systemen kunnen de menselijke interactie verminderen door te veel nadruk te leggen op geautomatiseerde instructie en gepersonaliseerde leerpaden. Dit kan leiden tot een gebrek aan echte dialoog tussen leraren en studenten.

Freire's Principe: Freire benadrukt het belang van een dialogische benadering van onderwijs, waarbij leraren en studenten samen leren en kennis creëren.

Beperkte Bewustwording:

Risico: AI kan informatie verstrekken zonder studenten aan te moedigen om kritisch na te denken en actie te ondernemen. Dit kan leiden tot oppervlakkige kennis zonder diepgaande bewustwording van sociale, politieke en economische tegenstellingen.

Freire's Principe: Bewustwording (conscientização) is essentieel voor het begrijpen en bestrijden van onderdrukking.

Reproductie van Ongelijkheden:

Risico: AI-systemen kunnen bestaande ongelijkheden versterken als ze zijn gebaseerd op vooringenomen data of als ze niet toegankelijk zijn voor alle studenten. Dit kan leiden tot een verdere marginalisering van onderdrukte groepen.

Freire's Principe: Onderwijs moet dienen als een middel om onderdrukte groepen te bevrijden en sociale rechtvaardigheid te bevorderen.

Verlies van Kritisch Denken:

Risico: Als AI te veel nadruk legt op gestandaardiseerde tests en geautomatiseerde feedback, kan dit het kritische denkvermogen van studenten ondermijnen. Studenten kunnen leren om antwoorden te geven die door AI-systemen worden verwacht, in plaats van kritisch en creatief te denken.

Freire's Principe: Freire bekritiseert het "banking concept" van onderwijs, waarbij studenten passieve ontvangers van kennis zijn.

Dehumanisering van Onderwijs:

Risico: Het gebruik van AI kan leiden tot een meer technocratische benadering van onderwijs, waarbij de menselijke en emotionele aspecten van leren worden verwaarloosd. Dit kan het onderwijsproces onpersoonlijk en mechanisch maken.

Freire's Principe: Freire ziet onderwijs als een menselijke en bevrijdende praktijk, waarbij de relatie tussen leraar en student centraal staat.

Door deze risico's te overwegen, kunnen we ervoor zorgen dat AI op een manier wordt geïntegreerd in het onderwijs die in lijn is met Freire's visie van een bevrijdend en rechtvaardig onderwijs. Heb je nog meer vragen of wil je verder ingaan op een specifiek aspect?