6.1 Eigenschappen van Metalen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Doelen van deze les

Je kunt enkele gemeenschappelijke eigenschappen van metalen noemen.

Je kunt edelmetalen en hun belangrijkste eigenschappen noemen.

Je kunt enkele onedele metalen en hun belangrijkste eigenschappen noemen.

Je kunt enkele legeringen en hun belangrijkste eigenschappen noemen.

Je kunt enkele zware metalen en hun schadelijke effecten noemen.

Metalen

Metalen

Edele metalen

Reageren niet met water en zuurstof. 

Onedele metalen

Reageren wel met water en zuurstof

Zeer onedele metalen

Reageren fel met water en zuurstof

Zeer onedele metalen

Zeer onedele metalen reageren zo heftig met b.v. zuurstof en water dat ze onder een laagje olie bewaard worden. 

Hoe onedeler het metaal hoe reactiever het is. 

(hoe groter de knal...)

Onedele metalen

Onedele metalen reageren wel  met andere stoffen. (b.v.zuurstof, water of zuren) 

Ze worden daarom bijna altijd gevonden als erts (= verbinding van metaal ) met een niet- metaal.

Edele metalen 

Edele metalen reageren niet of nauwelijks met andere stoffen.
daarom worden ze vaak gevonden als zuivere stof, in een ader.

24 karaat goud =100 %  zuiver goud , 18 karaat = 18/24 x100%= 75 % goud (en 25 %  andere metalen meestal zilver of koper)

Legeringen

Een legering is een mengsel van metalen. Dit doe je om betere eigenschappen te krijgen. Veel legeringen zijn harder dan de zuivere stoffen.

Goud is puur erg zacht --> mengen met zilver(=witgoud) of met koper (=roodgoud)

Legeringen

Amalgaam: kwik + zilver + nikkel

Brons: koper + tin

Messing: koper + zink

Soldeer: tin + koper + zilver

Legering of composiet?

• een legering is een mengsel van metalen
• een composiet een mengsel van kunststoffen. 

Bij beide verbeter je de eigenschappen zodat het eindproduct beter past bij je doel. 

Bekijk de volgende beweringen:
1 Hoe edeler een metaal, des te reactiever het metaal is.
2 De metalen natrium en kalium reageren met water.

Welke bewering(en) is/zijn juist?

1. Alleen 1
2. Alleen 2
3. Zowel 1 als 2
4. Geen van beiden

Geef 3 eigenschappen van metalen

Sommige metalen kunnen zeer heftig met water reageren. Welke twee metalen zijn dat?

1. ijzer en koper
2. natrium en lithium
3. lood en tin
4. cadmium en kwik

Er zijn onedele metalen en edelmetalen. Wat geeft men aan als men spreekt van een edelmetaal?

1. Hoe edeler des te duurder het proces is om het te winnen
2. Hoe edeler des te beter het metaal reageert met andere stoffen
3. Hoe edeler des te slechter het metaal reageert met andere stoffen
4. Hoe edeler des te zwaarder het metaal is

Een metaal reageert niet met zuurstof. Om wat voor soort metaal gaat het?

1. edel metaal
2. zeer onedel metaal
3. zwaar metaal
4. onedel metaal

Welke bewering over de stof calcium is juist?

1. Calcium is een edel metaal
2. Calcium is een legering
3. Calcium is een zeer onedel metaal
4. Calcium is een ontleedbare stof

Reacties van metalen

• het aangetasten van onedele metalen  door stoffen uit de atmosfeer heet corrosie
• roesten= corroderen van ijzer 
• roest is poreus, daaronder roest het ijzer verder
• aluminiumoxide en zinkoxide zijn niet poreus en beschermen juist tegen verder corroderen
  

t

Metalen beschermen

Is voorkomen dat er zuurstof (of andere stoffen)bijkomen door:

-verven

-invetten

-vertinnen

-verzinken

-verchromen

-emailleren

Aluminium uit aluminiumerts(=bauxiet)

Aluminium heeft een kleine dichtheid en is toch redelijk sterk hierdoor is het een veel gebruikt metaal. 
Je haalt aluminium uit het erts (bauxiet bevat ongeveer 50 % aluminiumoxide) en dat laat je smelten, via elektrolyse ontleden en het aluminium aftappen 

IJzerproductie

• Hoogovens worden gevuld met lagen ijzererts en cokes
  
• Onder in een hoogoven wordt hete lucht geblazen en worden de cokes volledig verbrandt en omgezet tot koolstofmono-oxide
  
• De koolstofmono-oxide reageert met het ijzeroxide uit het ijzererts 
• er ontstaat tijdens deze reactie vloeibaar ijzer en koolstofdioxide

Wat zijn de voornaamste grondstoffen van het hoogoven proces

1. Erts + zuurstof
2. Erts + kolen
3. Kolen + andere metalen
4. Kolen + zuurstof

Wat is corrosie van metalen? Corrosie is:

1. roesten
2. het aantasten van metaal door een zuur
3. de aantasting van metalen door stoffen uit de lucht
4. een laagje zink over een metaal aanbrengen

Welke stof bevat bauxiet

1. Ijzer
2. Koper
3. Aluminium
4. Zwavel

Waarom gebruiken we legeringen?

1. zodat het metaalrooster makkelijk bewerkbaar is
2. Zodat het metaal gaat glanzen
3. zodat het minder zwaar weegt
4. Zodat het metaalrooster sterker wordt

Messing is een legering dat bestaat uit koper en ...
Geef het tweede metaal.

1. Tin
2. Zink
3. Aluminium
4. Lood

Welk metaal komt, behalve tin, ook voor in soldeer?

1. kwik
2. lood
3. zilver
4. zink

Welke metalen zitten in brons?

Zware metalen

Metalen met een hoge dichtheid (kwik, lood, cadmium) én zeer schadelijk voor de gezondheid.

Afval met zware metalen hoort  bij het kca-afval (klein chemisch afval).

Zware metalen

Kwik werd vroeger gebruikt in het proces om hoeden te maken. Dit zware metaal zorgt voor hersenbeschadigingen. 

Daar komt de term: mad as a hatter vandaan. (zo gek als een hoedenmaker). 

Wat zijn voorbeelden van giftige zware metalen?

1. natrium, kalium en calcium
2. ijzer, koper en aluminium
3. kwik, lood en cadmium
4. goud, zilver en platina

Wat zijn zware metalen? Zware metalen zijn metalen die:

1. een hoge dichtheid hebben
2. erg giftig zijn
3. heel goed met andere stoffen reageren
4. heel veel op aarde voorkomen

Zware metalen

Metalen met een grote dichtheid.

Kunnen giftig zijn in bepaalde hoeveelheden.

Daarom altijd netjes inzamelen.

Noteer dit in je schrift met kernwoorden

Aan de slag

LEES 6.1 en MAAK de opdrachten