Woordsoorten 1.3 en 1.4

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands

Theorie

• Werkwoorden
• Naamwoorden en lidwoorden
• Voornaamwoorden
• Voegwoord en voorzetsel

Werkwoorden

Welke vormen van het werkwoord moet ik kennen?

Wat zijn werkwoorden?

• Werkwoorden zijn woorden die aangeven dat er iets gebeurt. Iets of iemand doet iets, of iemand of iets overkomt iets. 
• Ik fiets naar school. 
• Soms is de betekenis niet zo duidelijk:
• Er moet wat gebeuren 

Vormen van het werkwoord

• Persoonsvorm
• De infinitief
• Voltooid deelwoord
• Tegenwoordig deelwoord 

Persoonsvorm

• Het werkwoord in de zin dat van vorm verandert als je de zin van tijd verandert. Het verandert mee met het onderwerp van de zin. 
• Het salaris wordt later uitbetaald. 
• De salarissen worden uitbetaald.  

Infinitief

• Moeilijk woord voor: het hele werkwoord
• Jasper gaat om 12 uur lunchen 
• In deze vorm vind je het werkwoord in het woordenboek

Voltooid deelwoord

• Geeft aan dat het gebeurd is
• Fatma heeft een DTP-cursus gevolgd.  

Tegenwoordig deelwoord

• Meestal: iets gebeurt tegelijkertijd
• Siska houdt haar presentaties altijd het liefst staand. 
• Siska houdt dus én een presentatie en ze staat. 'Presenterend staat ze voor de klas.' zou dus ook kunnen.  

Welk vorm(en) van het werkwoord zie je in deze zin?
Mijn collega komt altijd op de fiets naar het werk

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Persoonsvorm en voltooid deelwoord

Welke vorm(en) van het werkwoord zie je in deze zin?
In de krant stond een bericht over een joyrider die tegen een winkelpui is gereden

1. Persoonsvorm en infinitief
2. Persoonsvorm
3. Persoonsvorm en voltooid deelwoord
4. Persoonsvorm en tegenwoordig deelwoord

Welke vorm(en) van het werkwoord zie je in de zin?
De minister heeft de burgers opgeroepen voorstellen in te sturen die de zorg goedkoper kunnen maken?

1. persoonsvorm en tegenwoordig deelwoord
2. persoonsvorm, voltooid deelwoord en infinitief
3. infinitief en voltooid deelwoord
4. voltooid deelwoord en tegenwoordig deelwoord

Naamwoorden en lidwoorden

Hoe herken je het bijvoeglijk naamwoord, het zelfstandig naamwoord en de lidwoorden?

Zelfstandig naamwoorden (zn)

Zn zijn woorden waar je de, het of een voor kunt zetten, maar ook eigennamen.

• de trein, het ei, een afspraak
  
• Utrecht, Joost, België
  

Meestal meervoud: twee afspraken

Meestal ook verkleinwoord: het afpraakje

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bn zegt iets over een zelfstandig naamwoord, geeft extra informatie. Soms staan er meerdere voor een zelfstandig naamwoord.

• een interessante vacature, de beste film
  
• Nederlands is een verplicht, moeilijk vak.
  

Bijvoeglijk naamwoord

Kan ook achter het zelfstandig naamwoord staan:

• Mijn stagebegeleidster is erg behulpzaam.
  
• Die boom is al oud.
  

Bijvoeglijk naamwoord

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord: zegt van welk materiaal iets is gemaakt.

• een gouden armband
  
• een plastic tas
  

Ook deelwoorden (vorm van een werkwoord) kunnen bijvoeglijk gebruikt worden.

• het gebroken glas
  
• de lachende klant
  

Lidwoorden

Er zijn er maar drie.

Lidwoorden staan voor het zelfstandig naamwoord. Er kan een ander woord tussen staan, bijvoorbeeld het bijvoeglijk naamwoord.

• de, het, een
  
• de opleiding, het plan, de nieuwe medewerkster
  

Benoem de woorden. Kies uit: lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en zelfstandig naamwoord.
Het opgeleverde huis van de buren wordt volgende week geverfd. (Van, wordt, geverfd mag je overslaan)

Benoem de woorden. Kies uit: lidwoord, bn en zn.
In de grote tuin staat een oude dode boom
(In en staat mag je overslaan)

Voornaamwoorden

Hoe herken ik een persoonlijk, bezittelijk en aanwijzend voornaamwoord? 

Wat is een voornaamwoord?

Een voornaamwoord is een woord dat naar iets of iemand verwijst. Soms is dat een woord dat in de buurt staat, maar dat hoeft niet. We hebben er drie:

• persoonlijk voornaamwoord
  
• bezittelijk voornaamwoord
  
• aanwijzend voornaamwoord
  

Persoonlijk voornaamwoord (pers.vnw) 

Verwijst naar persoon of zaak:

• We moeten het verslag vandaag inleveren, maar ik heb het nog niet af.
  

Persoonlijke voornaamwoorden: enkelvoud

1e persoon: ik mij/me

2e persoon: jij/je, u jou/je, u

3e persoon: hij, zij/ze, het hem, haar, het

Persoonlijke voornaamwoorden: meervoud

1e persoon: wij/we ons

2e persoon: jullie, u jullie, u

3e persoon: zij/ze ze/hen/hun

Bezittelijk voornaamwoord

Geeft aan van wie iets is en staat vóór dat bezit:

Onze secretaresse heeft uw contract op de post gedaan.

Welke bezittelijke voornaamwoorden zijn er?

1e persoon enkelvoud: mijn (dus niet me fiets!)

2e persoon enkelvoud: jouw/je, uw

3e persoon enkelvoud: zijn, haar

1e persoon meervoud: ons/onze

2e persoon meervoud: jullie, uw

3e persoon meervoud: hun

Aanwijzend voornaamwoord

Een aanw. vnw verwijst naar iets wat je vaak letterlijk kunt aanwijzen. Woorden als deze, die, dit, dat, zulk(e), zo’n, dergelijke.

• de-woorden: deze auto die auto
  
• het-woorden: dit filiaal dat filiaal
  
• meervoud: deze huizen die huizen
  

Noteer de persoonlijke voornaamwoorden en de bezittelijke voornaamwoorden.
Ik ga net als mijn vader een webwinkel beginnen, want hij verdient daar veel geld mee.

Noteer de persoonlijke voornaamwoorden en de bezittelijke voornaamwoorden.
Als u wilt inchecken, heeft u uw paspoort nodig.

Noteer de persoonlijke voornaamwoorden en de bezittelijke voornaamwoorden.
Op mijn mobiel werkt het internet sneller dan op die van haar

Noteer de persoonlijke voornaamwoorden en de bezittelijke voornaamwoorden.
Zijn boek is onbruikbaar, want hij heeft het in een plas koffie gelegd.

Voegwoorden en voorzetsels

Waar zijn ze voor en hoe herken je ze?

Voegwoorden

Een vgw verbindt twee zinnen met elkaar. Een vgw staat soms tussen twee zinnen in, maar kan ook aan het begin van de zin staan.

• Mariska doet de inkoop. Ik doe de verkoop.
  
• Mariska doet de inkoop en ik doe de verkoop.
  
• Isaam regelt extra personeel. Het wordt druk morgen.
  
• Isaam regelt extra personeel, want het wordt druk morgen.
  

Voegwoorden

Het ijzelt. De bussen rijden niet..

-> Omdat het ijzelt, rijden de bussen niet.

Er is regen voorspeld. Je kunt de zonwering beter omhoog doen.

-> Aangezien er regen is voorspeld, kun je de zonwering beter dicht doen.

Voorzetsels

Voorzetsels zijn woorden die plaats, richting, tijd of reden aangeven.

• De ordners staan in de kast.
  
• In de winter is er tijdens de middagpauze tevens soep verkrijgbaar.
  
• Ik heb het snowboarden al aardig onder de knie.
  
• Vanwege de ijzel rijden de bussen niet.
  

Zoek de voegwoorden en de voorzetsels uit de zinnen
Gisteren zagen we op de televisie een erg uitgebreide reportage

Zoek de voegwoorden en de voorzetsels uit de zinnen
Hoewel het regende zijn we naar Den Bosch gefietst

Zoek de voegwoorden en de voorzetsels uit de zinnen
De wedstrijd ging niet door omdat de omstandigheden slecht waren.

Zoek de voegwoorden en de voorzetsels uit de zinnen
Wegens de staking kon hij niet op tijd zijn

Maken:

Maken:

Grammatica H1, Oefentoets