b4 De iris en de ooglens MAX

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

BS 4: De iris en de ooglens

Leerdoelen

* Je kunt beschrijven hoe de pupilreflex de grootte van de pupil 

   regelt.

* Je kunt beschrijven hoe op het netvlies een scherp beeld 

   ontstaat

Je ogen passen zich voortdurend aan: de ene keer kijk je naar iets dichtbij en een andere keer kijk je naar iets ver weg.

Ook heb je je hersenen nodig om iets goed te kunnen zien: hier wordt de informatie verwerkt.

De pupilreflex

Door de pupilreflex wordt het netvlies beschermd tegen te fel licht. De spiertjes in de iris trekken samen, waardoor de pupil kleiner of groter wordt.

De pupilreflex

Het groter en kleiner worden van de pupil noemen we de pupilreflex

Rondom de pupil lopen kringspieren: als die zich samentrekken wordt de pupil kleiner 

(veel licht)

Van de pupil naar de buitenkant van de iris lopen straalsgewijze spieren of lengtespieren: als die zich samentrekken wordt de pupil groter. (weinig licht)

Samen lezen

blz. 202

Veraf zien

Om veraf scherp te kunnen zien moet de lens zo plat mogelijk zijn. 

Als de kringspieren ontspannen duwt het glasachtig lichaam van binnenuit tegen de kringspier, waardoor de lensbandjes uitrekken en de lens platter wordt. 

Zo kun je dingen in de verte scherp zien.

Samen lezen

blz. 203

Dichtbij zien

Als de kringspieren samentrekken wordt de opening kleiner en de lensbandjes verslappen.

De lens wordt daardoor minder uitgerekt en dus boller.

Daardoor kun je een voorwerp dat dichtbij is scherp zien.

Accommoderen

Accommoderen is het aanpassen van de bolling van de ooglens.

De lens past zich voortdurend aan zodat je het ene moment dichtbij scherp kan zien (bolle lens) en het andere moment veraf (platte lens)

Door te accommoderen wordt bij elke afstand een scherp beeld gevormd op het netvlies.

De pupil wordt ...... bij weinig licht

1. kleiner
2. groter

Wat gebeurt er met lichtstralen wanneer ze door de bolle lens gaan?

1. Ze buigen naar elkaar toe
2. Ze buigen van elkaar af
3. Ze blijven netjes rechtdoor gaan
4. Ze worden geabsorbeerd

Hoe noem je het constant veranderen van de sterkte van de ooglens?

1. scherpstellen
2. samentrekken
3. accommoderen
4. zoomen

Aan de slag

Lees basisstof 4: de iris en de ooglens

Maak van basisstof 4: opdracht 1, 2, 3, 5, 6, 7

                           is een  prikkel voor het oog.

Geluid is de prikkel voor je                   .  

 

In een zintuigcel wordt de                       omgezet in een 

 oor 

licht

impuls 

prikkel

Harde oogvlies

Netvlies

Vaatvlies

Vangt lichtprikkels op

Beschermt alles wat binnenin het oog zit

Hierin zitten de bloedvaatjes die stoffen vervoeren die het oog nodig heeft

Het OOG: zet onderdelen op de juiste plaats

netvlies

oogzenuw

lens

Glasachtig lichaam

Lengtespieren

Kringspieren

De zwakste prikkel die een impuls veroorzaakt heet de ...

1. Adequate prikkel
2. Gewenning
3. Drempelwaarde
4. Zintuig

Basisstof 5 Het netvlies

Leerjaar 3

Mevrouw Rottier & Mevrouw van Brakel

Leerdoelen

11.5.1 Je kunt de bouw en de werking van het netvlies beschrijven.

Netvlies

In je netvlies liggen de zintuigcellen van het oog

Het oog - netvlies

Je netvlies is bedekt met zintuigcellen:

kegeltjes en staafjes.

Zintuigcellen

Je netvlies bestaat uit twee lagen. Een laag met zenuwcellen en een laag met zintuigcellen. 

Laag van zenuwcellen liggen tegen het glasachtig lichaam aan.

Laag van de zintuigcellen ligt tegen het vaatvlies aan.

Zintuigcel 1: Kegeltjes

Kegeltjes zijn voor het waarnemen van kleuren. 

(Ezelsbruggetje: K van Kegeltjes is de K van ... juist kleur!)

Kegeltjes werken alleen bij veel licht. In de gele vlek liggen de meeste kegeltjes!

Zintuigcel 2: Staafjes

• Met de staafjes zie je zwart, wit en grijstinten. Staafjes werken bij weinig licht, dus ‘s avonds en ‘s nachts. 

• Staafjes liggen niet in de gele vlek maar op de rest van het netvlies.

De zintuigcellen in een oog worden gevoeliger voor lichtprikkels als er bijna geen licht meer is.

• 0-10 min = in het donker zien neemt langzaam toe. 
• 20 min = in het donker kun je al goed zien. 
• 60 min =ogen helemaal aangepast aan de geringe hoeveelheid licht.

Staafjes en kegeltjes

Staafjes

Staafjes zie je alleen zwart en wit

S van staafjes is de S van  Snachts!)

Met staafjes

Met kegeltjes

Kleurenblind

• Werken de kegeltjes niet goed
• Veel voorkomende: Roodgroen kleurenblindheid

• Dan zie je geen getallen in de afbeelding

Kleurenblindheid

Linksonder; rood kleurenblind

Rechtsonder; groen kleurenblind

Zenuwcellen

De laag zenuwcellen ligt tegen het glasachtig lichaam aan. 

• geleiden impulsen vanaf staafjes/kegeltjes naar de hersenen. 
• Uitlopers verlaten oog via de oogzenuw. 

    - op deze plek liggen geen zintuigcellen
         --> blinde vlek

Wat is waar voor je kegeltjes?

1. Kleur zien. Hoge drempelwaarde
2. Grijstinten zien. Hoge drempelwaarde.
3. Kleur zien. Lage drempelwaarde
4. Grijstinten zien. Lage drempelwaarde

In de gele vlek zitten...?

1. Veel staafjes
2. Veel kegeltjes
3. Even veel staafjes als kegeltjes
4. Geen staafjes en kegeltjes

Kegeltjes en staafjes

1. Kegeltjes: waarnemen grijstinten Staafjes: waarnemen kleuren
2. Kegeltjes: waarnemen grijstinten, wit en grijstinten Staafjes: waarnemen kleuren
3. Kegeltjes: waarnemen kleuren en wit Staafjes: waarnemen kleuren. grijs en zwart
4. Kegeltjes: waarnemen kleuren Staafjes: waarnemen zwart, wit en grijstinten

Met welk nummer is de blinde vlek aangegeven?

1. 10
2. 11
3. 12
4. 5

Wat is de blinde vlek?

1. De plek in het oog waar de meeste kegeltjes zitten
2. De plek in het oog waar de meeste staafjes zitten
3. De plek waar de oogzenuw naar de hersenen gaat
4. Alles wat je niet kan zien in het universum

Aan de slag

Maak van basisstof 4: opdracht 1, 2, 3, 5, 6, 7

Maak van basisstof 5: opdracht 2, 3, 5, 6, 7 en 8