Woordsoorten wederkerend en werderkerig voornaamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Persoonsvorm?

In elke zin staan werkwoorden.

Één daarvan is de persoonsvorm.

De persoonsvorm geeft het getal, de hoeveelheid en de tijd aan van de zin. Verander deze in een zin om de PV te vinden.

Luuk draagt altijd leuke truien om er netjes uit te zien.
- Persoonsvorm?

1. Luuk
2. draagt
3. altijd
4. leuke truien

Onderwerp en lijdend voorwerp

Onderwerp: degene die of hetgeen dat iets doet of is in een zin.

Zoekformule: wie/wat + persoonsvorm?

Lijdend voorwerp: degene die of hetgeen dat de werking van het werkwoord ondergaat.

Zoekformule: wie/wat + persoonsvorm + onderwerp?

Luuk draagt altijd leuke truien om er netjes uit te zien.
- Lijdend voorwerp?

1. Luuk
2. er netjes uit te zien
3. altijd
4. leuke truien

Technisch gezien maakt Nina haar huiswerk altijd twee keer.
- Lijdend voorwerp?

1. Technisch gezien
2. Nina
3. haar huiswerk
4. twee keer

Tijdens Cross Your Borders was Kris een goede interviewer.

Onderwerp?

Lijdend voorwerp?

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

1: Ik schaam me.

2: Hij ergert zich.

3: Zij wast zich.

4: Je bezeert je.

5: Ik bemoei me met jouw zaken.

6: Zij vragen zich af wat jij hier doet.

7: Wij spannen ons erg in.

8: Zij vergist zich nooit.

9: Hij heeft zich gestoten.

10: Ik heb me verbrand.

Wat valt op?

Wederkerende werkwoorden

Wederkerende werkwoorden kunnen onderverdeeld worden in

 verplicht wederkerende werkwoorden en toevallig wederkerende werkwoorden.

Verplicht wederkerende werkwoorden worden gecombineerd met een wederkerend voornaamwoord dat gelijk is aan het onderwerp. 

Staat het onderwerp in de derde persoon, dan is het wederkerend voornaamwoord zich. 

Aan het wederkerend voornaamwoord wordt meestal niet het nadrukkelijke -zelf toegevoegd.

Wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een verplicht wederkerend werkwoord is:

Hij bemoeit zich met mijn dochter.

 

(fout: Hij bemoeit zichzelf met mijn dochter of Hij bemoeit met mijn dochter.)

WG = bemoeit zich

Verplicht wederkerende werkwoorden

zich bemoeien 

zich ergeren

zich gedragen

zich uit de voeten maken

zich ontfermen

zich schamen

zich uitsloven

zich vergissen

zich verschuilen

zich verslapen

zich verslikken verspreken

zich voornemen

Toevallig wederkerende werkwoorden

Een voorbeeldzin met een toevallig wederkerend werkwoord is:

Hij wast zich elke dag.

(ook mogelijk: Hij wast zichzelf elke dag of Hij wast zijn auto.)

wg = wast         Lv = zich

Tip!

Bij toevallig wederkerende werkwoorden kan -zelf aan het wederkerend voornaamwoord toegevoegd worden en kan het wederkerend voornaamwoord duiden op een andere persoon, een lijdend voorwerp.

Toevallig

wederkerende werkwoorden

(zich) amuseren

(zich) bezeren

(zich) aankleden

(zich) scheren

(zich) verwonden

(zich) vermaken

(zich) wassen

Gezegde en lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Even oefenen.

https://www.jufmelis.nl/werkwoordspelling/wederkerende-werkwoorden/wederkerende-werkwoorden-1

Vul in

• 1
  . Vanwege het arrestatiebevel houden we ons voorlopig schuil in de heuvels.
• ow = 
• wg = 

• 2
  . In vlakke gebieden blijken rivieren zich vaak te vertakken.
• ow = 
• wg = 

• 3. Dankzij mijn gitaar kan ik me goed vermaken.
• ow =
• wg =

Oefenen

• 1
  . Vanwege het arrestatiebevel houden we ons voorlopig schuil in de heuvels.
• ow = we
  
• wg = houden ons schuil
  

• 2
  . In vlakke gebieden blijken rivieren zich vaak te vertakken.
• ow = rivieren
  
• wg = blijken zich te vertakken

• 3. Dankzij mijn gitaar kan ik me goed vermaken.
  
• ow = ik
• wg = kan vermaken

Aan de slag!

Maak Oefening 1 verder af op  bladzijde 28.

Maak opdracht 2, 3 en 4 op bladzijde 29.

Programma voor vandaag

• Herhalen wederkerende werkwoorden/voornaamwoorden en behandelen theorie over wederkerige voornaamwoorden.

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

Aan de slag!

• Waarom moeten die toetsen wiskunde altijd zo moeilijk zijn?
• ow = die toetsen wiskunde
  
• ng = moeten [zo moeilijk] zijn
  
• bwb = Waarom
  
• bwb = altijd
  

Aan de slag!

• Na veertig jaar optreden heeft de zanger zijn gitaar aan de wilgen gehangen.
• ow = de zanger
  
• wg = heeft aan de wilgen gehangen
  
• lv = zijn gitaar
  
• bwb = Na veertig jaar optreden
  

Aan de slag!

• Heeft de voorzitter van het NOC de sporters hun medailles overhandigd?
• ow = de voorzitter van het NOC
  
• wg = Heeft overhandigd
  
• lv = hun medailles
  
• mv = de sporters
  

Aan de slag!

• Ons eerste afspraakje had ik me eigenlijk heel anders voorgesteld.
• ow = ik
  
• wg = had me voorgesteld
  
• lv = Ons eerste afspraakje
  
• bwb = eigenlijk
  
• bwb = heel anders
  

Aan de slag!

• Sommige spelers moest coach John altijd achter de vodden zitten.
• ow = coach John
• wg = moest achter de vodden zitten
• lv = Sommige spelers
• bwb = altijd

Aan de slag!

• De uit Chili afkomstige degoe is volgens Wikipedia familie van de cavia.
• ow = De uit Chili afkomstige degoe
• ng = is familie van de cavia
• bwb = volgens Wikipedia

Ik verras me steeds weer over het pseudowetenschappelijke gebrabbel van Thierry Baudet. - Wat is 'me'?

1. Onderdeel van het WG.
2. Het is een LV.

Ik herinner me ook wel eens iets niet, maar Mark Rutte maakt het wel erg bont. - Wat is 'me'?

1. Onderdeel van het WG.
2. Het is een LV.

Het lid van D66 misdroeg zich verschrikkelijk.
- Wat is 'zich'?

1. Onderdeel van het WG.
2. Het is een LV.

Woordsoorten

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

https://www.youtube.com/watch?v=SmKfJu8nnl0

Een extra uitleg:

Let op!

Vervang het woord me, je of ons door hij, hem, zijn, of zich.

Als je het woord kunt vervangen door:

• hij of hem: persoonlijk voornaamwoord
• zijn: bezittelijk voornaamwoord
• zich: wederkerend voornaamwoord
  

Wederkerende voornaamwoorden verwijzen naar het onderwerp in de zin > me, je, zich, ons, etc.

Wederkerige voornaamwoorden verwijzen naar twee personen die dezelfde handeling verrichten > elkaar. 

Persoonlijke voornaamwoorden verwijzen naar levende wezens of zaken zonder die verder bij naam te noemen > ik, jou, zij, hem, etc.

Bezittelijke voornaamwoorden verwijzen naar een bezit van iets door iemand > mijn, jouw, zijn, ons, etc.

Schaam je je voor je schreeuwende vader tijdens de wedstrijd?

Schaamt hij (pvnw) zich (wvnw) voor zijn (bvnw) vader tijdens de wedstrijd?

Aan de slag!

Maak op bladzijde 31 opdracht 1 en 2.

Aan de slag!

Maak op bladzijde 57 opdracht 1, 2 en 3.

Lezen

Welke informatie laat de schrijver weg om het verhaal boeiend of spannend te maken? 

Bespreek het antwoord aan het einde van de les met je buurman of buurvrouw.