2.1 Naar een ander soort leven

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Blz. 50-51

2.1 Naar een ander soort leven

Afbeelding: De Tweede kamerzaal in de 19e eeuw.

Blz. 50

Hoe werd Nederland vanaf 1815 bestuurd?

In 1815 werden Nederland en België één land:

het Koninkrijk der Nederlanden.

• Koning Willem I was het staatshoofd.
• Nederland werd een koninkrijk met een grondwet:
    een: constitutionele monarchie.
• Willem I was de regeringsleider.
    Hij regeerde samen met de ministers.
• Het parlement (Staten Generaal) bestaat uit:

1. Eerste kamer
2. Tweede kamer

Het parlement stemt of de wetten uitgevoerd kunnen worden.

Wat veranderde er door de grondwet van 1848?

Steeds meer mensen waren ontevreden over het bestuur. Zo wilden rijke ondernemers meer inspraak en meer vrijheid in de politiek. Veel van hen waren: liberalen.

Anderen wilden dat de macht bij de koning en de adel bleef, dat waren: conservatieven.

In 1830 werd België een eigen koninkrijk na een opstand tegen koning Willem I.

Afbeelding: Koning Willem I.

Wat veranderde er door de grondwet van 1848?

In 1848 liet koning Willem II door Thorbecke de grondwet wijzigen:

• burgers kregen meer vrijheden
• parlement kreeg meer te zeggen
• koning mocht zich niet meer met de politiek bemoeien
• parlement bepaalde wie er in de regering zat

Eerste Kamer werd door volksvertegenwoordigers van de provincies gekozen.

Waarom was Nederland nog geen echte democratie?

Alleen rijke mannen mochten stemmen.

Afbeelding: Koning Willem I.

Werktijd

 1. Lees de leerstof op blz. 51-52

 2. Maak opdracht 1 t/m 7

 3. Nakijken + verbeteren

HW

HW

Blz. 50-51

2.1 Naar een ander soort leven

Afbeelding: De Tweede kamerzaal in de 19e eeuw.

Bestuur vanaf 1815

Bestuur vanaf 1848

Willem I is staatshoofd van het Koninkrijk der Nederlanden (NL + BE).

Ministers en leden van de Eerste Kamer worden benoemd door de koning.

De rijkste mannen uit het land kiezen de Tweede Kamer.

Liberalen streven naar vrijheid en willen inspraak in de politiek.

Willem II laat Thorbecke de grondwet wijzigen.

De koning bemoeit zich niet met politiek. Burgers hebben 

Hoe zag het leven van arbeiders in de 19e eeuw eruit?

Koninklijk bezoek

Deze foto is gemaakt vanwege koninklijk bezoek. In 1914 bezocht koningin Wilhelmina deze armenwoning. De krant Het Leven plaatste deze foto en een interview met de bewoonster, mevrouw Rol. Dit is bijzonder, omdat het arme gezin de hoofdrol krijgt en niet de koningin. Meneer Rol staat niet op de foto. Hij was de kostwinner en waarschijnlijk aan het werk. Een dag vrij zou hem te veel inkomsten kosten.

Daglicht en olielamp

Dit gezin woonde in een kelderwoning, de kamer was dus onder straatniveau. Het enige daglicht kwam binnen door het kelderraam. Dit raam kon niet open, dus er komt geen verse lucht binnen. Boven de tafel hing een olielamp, de enige andere lichtbron. Deze lamp werd gevuld met olie, waarna een vlammetje wordt aangestoken. Voor de foto is een lamp neergezet, normaal gesproken was de woning erg donker.

Kinderen thuis

De foto is gemaakt in 1914, wat betekent dat de kinderen vallen onder de leerplichtwet. Zij gingen tussen hun zesde en twaalfde naar school. Aan de ene kant was dat een goede zaak, want de kinderen leerden lezen en schrijven. Aan de andere kant betekende het dat de kinderen niet voor inkomsten konden zorgen. In dit gezin was de vader de enige kostwinner, de moeder bleef thuis om voor de kinderen te zorgen. 

Fornuis

Dit fornuis is waar er wordt gekookt. In de haard werd hout of turf verbrand, waardoor de gietijzeren plaat erboven warm werd. Het fornuis was ook de enige warmtebron in huis. In het interview zei mevrouw Rol dat het gezin in de laatste tien weken 35 gulden te besteden had. Daarvan ging 1 gulden en 50 cent per week naar de huur. Er bleef dan weinig geld over om de kamer warm te stoken.

Bedstede

Aan de linkerzijde van het beeld is de bedstede. Dat is een soort kast waar een bed in gebouwd was. Het hele gezin sliep in één bed. Met een deur of een gordijn werd de bedstede afgesloten, zodat het ’s nachts warm bleef. Volgens het interview dat bij deze foto werd geplaatst, liet mevrouw Rol de bedstede liever niet zien aan de koningin. Er liep daar vocht langs de muur, en mevrouw Rol wilde niet ‘dat de majesteit het vochtige beddengoed zou zien’.

Afbeelding: Een vrouw en haar zes kinderen in een kelderwoning in 1914. Het hele gezin woont en slaapt in deze kamer.

Hoe zag het leven er in de 19e eeuw uit?

Nederland werd een industriële samenleving.

De mensen:

• woonden in steden
• werkten in fabrieken
  

Arbeiders en hun kinderen hadden slechte:

• werkomstandigheden
  
• leefomstandigheden
  

Hoe wordt het hebben van deze slechte omstandigheden genoemd?

• de sociale kwestie
  

Hoe veranderde de samenleving door de industrialisatie?

Door de industrialisatie maakten fabriekseigenaren veel winst. Maar de arbeiders werkten lang voor weinig geld.

Wat richtten de arbeiders op om met werkgevers te onderhandelen?

• vakbonden

Rond 1860 kwam er meer aandacht voor de sociale kwestie:

• onderzoek naar werk- en leef- omstandigheden
• wetten die het leven van arbeiders beter maakten
• kinderen mochten niet meer werken
    (Kinderwetje en leerplichtwet)

Werktijd

4. Maak de herhaling (blz. 56)

 1. Lees de leerstof op blz. 52-53-54-55

 2. Maak opdracht 6 t/m 11

 3. Nakijken + verbeteren

HW

HW

Extra