Les 2 periode 3 Endogene en exogene krachten

• Aardrijkskunde
• HBO
• Studiejaar 1

 Endogene en exogene krachten

vt 1 2020-2021

uitleg bij dit plaatje 

Waar komt IJsland vandaan als het geen onderdeel uit maakte van Pangea?

Lesdoel gekoppeld aan OLG 

De studenten/leerlingen kunnen aan elkaar uitleggen hoe IJsland is ontstaan in de Atlantische oceaan en wat er met de Atlantische oceaan gebeurt. 

lesdoelen 

• Jullie kunnen aangeven hoe de opbouw van een OLG eruit ziet
• Jullie kunnen een prikkelende opening bedenken voor een onderwijsleergesprek 
• Jullie kunnen over een toegewezen onderwerp van endo of exogene krachten een OLG uitwerken 

platentektoniek 

denkvragen 

opbouw OLG 

Motiverende opening:

1 Verras met beeldvormer

2 Prikkelende hoofdvraag en beeldvormer(s) en

3 Lesdoel (specfiek en realistisch)

4 lesverloop en spelregels voor de interactie

Beeldvormer moet relatie hebben met prikkelende vraag

Liever geen filmpje (alleen max. 10 sec als opening)

Liever geen lange ppt (max 3-4 dia’s)

Wel kaart, voorwerp, geluid, foto/tekening, proefje…

2 Uitleggen en consequent hanteren van gespreksregels(luisteren-samenvatten-doorvragen)

onderwijsleergesprek 

Kern: Interactie

Ontdekkende (open) vragen

• Hoe zullen de mensen daar naar hun werk gaan?
  
• Waarom is het op de polen veel kouder dan op de evenaar?
  
• Wat gebeurt er als twee platen uit elkaar bewegen?
  

Tussen leerkracht en leerlingen en tussen leerlingen

• Wat denk jij, vind jij dat ook, wie ziet nog een andere mogelijkheid…:
  
• Kleine (demonstratie)activiteiten/proefjes om zelf ontdekken te bevorderen
  

LESDOEL op LEERKRACHTNIVEAU 

Studenten kunnen uitleggen dat IJsland is ontstaan doordat; 

• Het ligt op de grens van de Amerikaanse en Euraziatische/twee platen die uit elkaar bewegen
  
• Door deze beweging scheurt de aardkorst telkens open en vult zich met magma dat gaat stollen.
  
• Hierdoor ontstaat een heuvel/rug
  
• Deze loopt van noord naar zuid over de Atlantische oceaanbodem, die op enkele plaatsten boven het water uitkomt.
  

koppeling aan vierslag AK

Bij het OLG doorloop je de eerste 2 stappen van de vierslag

- ik heb jullie laten waarnemen (foto van de duiker)

- ik heb jullie vervolgens gevraagd waarom is dat daar?

koppeling vierslag 

let op 

• OLG is eigenlijk een soort omgekeerde instructie en daarna inoefening. 
• het is nodig om na het OLG wel een verwerkingsopdracht te geven. 

transforme platen 

divergerende platen 

convergerende platen 

Nu jullie! Dit is de aanpak

1. Vorm dezelfde groepjes als bij de les 1 over klimaten OLG.
2. Je krijgt per groepje een onderwerp toegewezen
3. Ga naar de mapje in teams met jullie groepsnaam daarin staat het onderwerp 
4. Bedenk eerst oorzaak en gevolg relatie/verband bij het ontstaan van jullie onderwerp.
5. Werk daarna het lesdoel op leerkrachtniveau uit.
6. Welke denkvragen zijn ontstaan bij het uitdenken van oorzaak en gevolg?
7. Welke sleutelvragen heb je tijdens het OLG? 

Hier begeleiden we de studenten in de te nemen stappen;

eerst het onderwerp goed doorgronden en uitrafelen in oorzaak en gevolg stappen

daarna het gegeven lesdoel voor kinderen uitschrijven naar lesdoel op leerkrachtniveau

daarna bedenken van sleutelvragen voor tijdens het OLG>

https:

3 typen plaatbeweging 

convergeren

divergeren

transform 

3 typen vulkanen 

strato

schild zeer brede 

spleet door scheur in de aardkorst

Eruptietype	Effusief vulkanisme	Explosief vulkanisme
Vulkaanvorm	Schildvulkaan Spleetvulkaan (spleeteruptie)	Stratovulkaan Calderavulkaan
Soort magma	Dun vloeibaar	Taai vloeibaar
Soort helling	Flauwe hellingen	Steile hellingen
Soort gesteente	basalt	Graniet
Ruimtelijke spreiding	Bij mid-oceanische ruggen Bij diepe breuken op de zeebodem of op het continent	In gebergtes bij een subductiezone Op eilandbogen bij een subductiezone
aardverschuiving	Kleine kans	Grote kans

 
  
  
  
 
 
  
  
  
 
 
  
  
  
 
 
  
  
  
 
 
  
  
  
 
 
  
  
  
 
 
  
  
  

Eruptietype	Effusief vulkanisme	Explosief vulkanisme
Vulkaanvorm	Schildvulkaan Spleetvulkaan (spleeteruptie)	Stratovulkaan Calderavulkaan
Soort magma	Dun vloeibaar	Taai vloeibaar
Soort helling	Flauwe hellingen	Steile hellingen
Soort gesteente	basalt	Graniet
Ruimtelijke spreiding	Bij mid-oceanische ruggen Bij diepe breuken op de zeebodem of op het continent	In gebergtes bij een subductiezone Op eilandbogen bij een subductiezone
aardverschuiving	Kleine kans	Grote kans

ring of fire 

Reliëf: Plooiingsgebergte

Subductie

De plaat smelt en er ontstaan opwaartse magmabewegingen

Continentale korst wordt samengedrukt, geplooid. 

exogene processen 

Onze aardkorst wordt afgebroken door :

Verwering

Erosie

Sedimentatie

Ons land is met name opgebouwd door sedimentatie

Twee vormen van verwering

Mechanische verwering

Chemische verwering 

Verwering waarbij gesteente afbrokkelt door vorst of wortels van planten. De samenstelling verandert niet

Het gesteente verandert als gevolg van de werking door zuurstof en vocht met zuren, de samenstelling verandert

Mechanische verwering

Verwering waarbij gesteente afbrokkelt zonder dat de samenstelling verandert

Chemische verwering

Chemische verwering

Chemische verwering

metamorf

Druk en temperatuur, mineraalsamenstelling en structuur is veranderd (endogene reactie: in diepere lagen van de aarde)

Leisteen uit kleisteen

Marmer uit kalksteen

sedimentgesteene

Laagjes sedimenten

Exogeen proces: aan aardoppervlak

Verdrukking(compactie)

zandsteen, steenzout,kalksteen

Verkitting(cementatie) grondwater vult gaten

Steenzout, kalksteen

Aanwezigheid fossielen kan, door laagjes sedimenten die erop zijn gelegd.

stollingsgesteente 

Basalt (uit elkaar drijvende schollen)

Graniet (botsende en duikende platen)