V4 - p2 - KA 14: in de steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Periode 2

2023-2024

Tijdvak 3 & 4

Les 8 - In de steden (KA 14)

KA 14

De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

Wat gaan we doen?

1. Inleiding (al gedaan)
2. Hoofdvraag
3. Uitleg
4. Opdracht
5. Nabespreking
6. Afsluiting

Hoofdvraag

Waarom waren trokken er veel mensen naar de stad?

Uitleg

Burgerweeshuis

Ziekenhuis

Organisaties oprichten

schutterij

Verdediging

Stedelijke rechtbank

Rechtspraak

Schout & Schepenen

Baljuw 

Schepenen: leden van het stadsbestuur en de rechtbank

Schout: handhaver openbare orde. Baas van de Schepen en vertegenwoordiger van de heer.

Baljuw: zat namens de heer de stadsrechtbank voor.

Eigen bestuur

Burgers (Mensen die in een stad met stadsrechten woonden waren burger en hadden burgerrechten.)

Burgerrecht kun je kopen

eis: jaar en 1 dag in stad wonen

Geestelijken  waren ook beschermd door het stadsrecht

Burgerschap werd verkregen via koop en in bepaalde gevallen door schenking: iemand werd dan met het burgerschap vereerd. Het burgerrecht was vererfbaar. Buiten de stad gaan wonen maakte een eind aan het recht.

De burger genoot de bescherming van de stad en had het recht zijn beroep als zelfstandige uit te oefenen en lid te worden van een gilde. Hij kon functies bekleden in het bestuur van de stad en werd naar het recht van de stad berecht, ook bij strafbare feiten elders begaan. En hij had recht op steun.

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Ik ben de meester

Ik ben goed in dit ambacht. Om dit vak te leren ga je bij mij 'in de leer'. Dan leer ik je dit vak. 

Je gaat niet naar school maar je werkt. Regelmatig moet je een proef maken, tot je examen doet. Ben je geslaagd dan ben je net zo goed als ik in dit ambacht. 

Schilders, dokters, bakkers en slagers hadden allemaal gildes. 

Ik ben de leerling

Ik let goed op en doe goed mijn best. Ik ga toch niet naar school. 

Als ik het goed doe, ben ik over 10 jaar misschien wel ook meester.

Opdracht

Deel het A4 in vier vakken.

Schrijf bovenaan het blad: Naar de stad of niet?

Schrijf in het bovenste vak links: in het hof blijven

Schrijf in het het onderste vak links: uit het hof weg gaan. 

Schrijf in het bovenste vak rechts: naar de stad gaan

Schrijf in het onderste vak rechts: niet naar de stad gaan

Opdracht

Verhaal

Jan is de oudste zoon van een horige boer op het domein van heer Adolf. Zijn vader heeft een aanzienlijk stuk land, dat hij zou kunnen erven. Al heeft hij ook nog twee broers en drie zussen die ook op het land azen. 

Jan is een handige bakker. Heer Adolf maakt daar graag gebruik van en heeft Jan gezegd dat hij in de bakkerij kan werken als herendienst. Iets waar Jan wel oren naar heeft. Maar toch twijfeld hij of blijven in het domein wel het beste is. Hij kan ook naar Zutphen gaan om daar te gaan werken als bakker....

Opdracht

1. Schrijf in het bovenste vak links zoveel mogelijk redenen voor Jan om in het domein te blijven. 

(uit het hoofd)

Opdracht

2. Schrijf in het onderste vak links zoveel mogelijk redenen voor Jan om weg te gaan uit het domein. 

(uit het hoofd)

Opdracht

3. Schrijf in het bovenste vak rechts zoveel mogelijk redenen voor Jan om naar een stad te gaan. 

(mag boek gebruiken)

Opdracht

4. Schrijf in het onderste vak rechts zoveel mogelijk redenen voor Jan om niet naar een stad te gaan. 

(mag boek gebruiken)

Nabespreken

.in domein blijven	Naar de stad gaan
niet in domein blijven	niet naar de stad gaan

Moet Jan blijven of naar de stad gaan?

Hoofdvraag

Waarom waren trokken er veel mensen naar de stad?

Afsluiting

Huiswerk

- Lezen KA 14

- Maken 14.6 t/m 14.9