8.1 + 8.2 + 8.3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

Leerdoelen 8.1

• Je kunt omschrijven wat gedrag is en hoe gedrag wordt bestudeerd.

Slapen is 'gedrag'

1. Juist
2. Onjuist

Wel of geen gedrag?

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plaats.

Geen gedrag

Wel gedrag

Een appel valt van een boom.

Een baby slaapt.

Een bliksem slaat in de grond.

Een kip legt een ei.

Een plant bloeit.

Kaya bloost wanneer ze Marc ziet

Sem beweert dat een balts van een stekelbaars een handeling is. Is dit juist? Leg uit.

1. Ja, een balts is een enkele handeling
2. Nee, een balts zijn meerdere handelingen (gedragsketen)

Ethogram

Als je een dier zijn gedrag onderzoekt doe je de handelingen van dat dier in een ethogram.

In een ethogram beschrijf je de handelingen.

Gedragsketen

Protocol

Ethogram

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Wat is de naam van dit formulier?

1. protocol
2. ethogram

Maxime en Zolikha kiezen één bepaalde chinchilla uit en noteren vijf minuten lang, elke vijf seconden, welk gedrag dit dier vertoont. Hun resultaten staan in tabel 2.

Hoe wordt tabel 2 genoemd?

1. ethogram
2. practicum
3. protocol

Protocol 

Lijst met waarnemingen. 

Om de 5 seconden noteer 

je welke handeling je ziet. 

Omdat je snel moet zijn, gebruik je de afkortingen.

Leerdoel 8.2

• Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden.

Een prikkel van buiten het organisme heet een .........

1. Inwendige prikkel
2. Binnenprikkel
3. Uitwendige prikkel
4. Sleutelprikkel

Dit plaatje is een ..... prikkel voor de vader & moeder vogel.

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Waar zie je hier een voorbeeld van?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel
3. sleutelprikkel
4. supranormale prikkel

Honger is een?

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Een prikkel die altijd dezelfde reactie oproept, noemen we....

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel
3. Sleutelprikkel
4. Signaal

Koningspinguïns worden veel in dierentuinen gehouden, ook in Nederland. In het gebied van
de Zuidpool, waar de pinguïns vandaan komen, is het ’s zomers veel kouder en zijn de dagen
veel langer dan in de zomer in Nederland. Pinguïns vertonen in Nederland alleen
voortplantingsgedrag als in hun hokken de dagen met kunstlicht langer gemaakt worden en
de temperatuur rond de acht graden Celsius wordt gehouden. Voortplantingsgedrag wordt
bepaald door inwendige en door uitwendige prikkels.
Wat is voor de koningspinguïn de inwendige prikkel (motiverende factor) om voortplantingsgedrag te vertonen?

Inwendige prikkels:

• Honger
• Dorst
• Hormonen

Leerdoelen 8.3

• Je kunt de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald
• Je kunt verschillende vormen van leren beschrijven.

https:

Een politiepaard loopt braaf langs vuur.

1. Inprenting
2. Gewenning
3. Trial and error
4. Conditionering

Deze vorm van leren gebeurt in een gevoelige periode

1. Gewenning
2. Conditionering
3. Trial and error
4. Inprenting

Deze vorm van leren is ook wel 'proefondervindelijk leren'

1. Conditionering
2. Trial and error
3. Inprenting
4. Gewenning

Het aanleren van gedrag door beloning of straf

1. Conditionering
2. Gewenning
3. Trial and error
4. Inprenting