H13.1 les 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom! Wat gaan we doen?

Toets H9 bespreken

Herhaling 

Uitleg vervolg 13.1:  'Energiebalans en Hoe eten planten en eencelligen en bescherming tegen predators'

Toets bespreken

Wat viel mij op?

Geef voldoende uitleg.

VB: vraag 6b: insuline want daarmee neemt het suikergehalte af.   HOE?!

Bekijk je toets en gebruik de toetsvragen

Antwoordmodel staat op het bord

Ik loop rond voor vragen

Reflectie: Wat ging er goed en wat ga je voor de volgende toets anders doen. Deze krijg je voor TW4 terug

Ga naar de opdracht op biologiepagina.nl (volgende slide)

biologiepagina.nl

Leerdoelen 13.1

1. Je kunt aan het gebit en de darmen van zoogdieren zien wat ze eten.

2. Je kunt uitleggen waardoor plantaardig voedsel moeilijker te verteren is dan dierlijk voedsel.

3. Je kunt uitleggen waar dieren de energie uit hun voedsel voor gebruiken.

4. Je kunt beschrijven hoe planten aan voedsel komen.

5. Je kunt uitleggen hoe organismen voorkomen dat ze opgegeten worden.

6. Je kunt beschrijven hoe eencellige dieren voedsel opnemen en (afval)stoffen afgeven.

E = energie

B = bewegen

T = temperatuur houden

P = produceren nieuwe cellen

U = lichaam uitgaat (poep, urine,  zweet)

planteneters verliezen meer energie via hun poep (U) dan vleesteters, doordat er meer onverteerbare stoffen in hun voedsel zitten.

Planteneter moet daarom veel eten.

Hoeveel energie krijgt een dier binnen en waaraan wordt het besteed?

Je weet op welke manier planten hun benodigde stoffen binnen krijgen en welke rol fotosynthese daarin speelt.

apps.noordhoff.nl

Planten nemen water, CO2, mineralen op.

Door fotosynthese maakt een plant glucose:

CO2+ water --> glucose + zuurstof

Uit glucose maakt een plant zetmeel, vetten, eiwitten en vitaminen.

Voorkomen dat je wordt opgegeten:

Lichaamsbouw: Goede zintuigen en snel vluchten.

Camouflage: niet opvallen in de omgeving

Mimicry: lijken op een gevaarlijk dier

Planten --> doorns, vieze smaak, brandharen.

Je kunt beschrijven hoe eencellige dieren voedsel opnemen en (afval)stoffen afgeven.

Huiswerk volgende les:

Opdracht 16 t/m 25 van paragraaf 13.1 

Aan de slag

1. Maak deze LessonUp van 13.1 in de klas LessonUp.

2. Maak de werkboekvragen 

opdr. 1 t/m 23

Kijk het na! Zie studiewijzer voor het nakijkmodel. Dan word je echt beter!

Microscopie- dierlijke cel

Doel:

• Maak een preparaat van een wangslijmvlies (hoe? zie Teams Bio- bestanden)
• Maak een schematische tekening van 3 cellen
• Benoem de onderdelen:  cytoplasma, celkern, celmembraan
• Gebruik de tekenregels
• Eind van de les lever je de tekening in

A

B

C

1

2

3

Herbivoor

Carnivoor

Omnivoor

1. Alleen de scherpe, puntige kiezen
2. Alleen het korte darmkanaal
3. Zowel de scherpe, puntige kiezen als het korte darmkanaal

Plaats het voedsel bij de juiste snavel.

lange snavel

scherpe, kromme snavel

pincetsnavel

priemsnavel

dikke snavel

schepsnavel

insecten en larven uit boombast

insecten en kleine zaden

prikken eten uit de grond

of het water

zaden
en bessen

waterplanten en -dieren

vlees

Sleepvraag

Vraag: Hebben jullie goed op de video gelet? Welk voedsel hoort bij welke snavel?

Doe: Sleep het voedsel naar de juiste snavel. 

Vraag: Waarom heeft iedere vogel een andere snavel?

Antwoord: Iedere soort vogel eet andere dingen. De snavels zijn zo gebouwd dat ze het voedsel dat de vogel eet makkelijk kunnen vastpakken, vangen, plukken of oprapen

Welke groep heeft de langste darmen?

1. Herbivoor
2. Omnivoor
3. Carnivoor

Welk dier heeft een hogere voedselinname nodig? Verklaar je antwoord.

Plantaardig voedsel is veel moeilijker verteerbaar en minder energierijk dan dierlijk voedsel. Dit is te zien in bijvoorbeeld de schoonmaak van hokken in dierentuinen. Verzorgers van grote herbiovren moeten veel vaker het binnen hok schoonmaken dan bijvoorbeeld de hokken van de leeuwen.

Leg dit fenomeen uit aan de hand van balansdenken.

Dit is een schedel van een:

1. planteneter
2. vleeseter
3. alleseter

Plantaardige cellen zijn moeilijker om af te breken dan dierlijke cellen. Daarom hebben koeien meerdere magen.

Wat zit er in de magen van de koe dat helpt met het verteren van plantaardige cellen? 

1. darmfauna
2. darmflora
3. dode bacteriën
4. levende bacteriën

1. Alleen de scherpe, puntige kiezen
2. Alleen het korte darmkanaal
3. Zowel de scherpe, puntige kiezen als het korte darmkanaal

Beantwoord de vraag op de volgende slide

De vraag is twee punten waard

Leg uit waardoor het lichaamsgewicht sneller toeneemt bij een langere dunne darm.

Oud examenvraag havo

Geef antwoord op de volgende slide (3p)

Leg bovengenoemd symptoom uit op de grond van het microscopisch beeld (bron 5) van de darm bij deze patiëntjes (I,3p)