§3.2 en 3.3

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hfd 3 reacties

omrekenen

• Bereken hoeveel mL 2,56 L is. 
  
• Bereken hoeveel ton 24 kg is. 
  
• Bereken hoeveel cm3 37 L is. 
  
• Bereken hoeveel mg 7,5 g is. 
  

De ADI-waarde  voor Sn is 2mg/kg. Wat betekent het begrip ADI-waarde? 

• ADI-waarde is de aanvaardbare dagelijke inname van een bepaalde stof.
• Over welke metaal gaat het?
• Sn = tin
• Jan weegt 80kg hij heeft een drankje waarin 38,6mg/L Sn is opgelost. Hij drinkt  1,3L. Is dit giftig?

Teken een oplossing van ammoniak (NH₃) in water. Teken minimaal drie moleculen water en twee moleculen ammoniak.

a) destilleren

b) filtreren

c) indampen

d) extraheren

e) adsorberen

• a) Verschil in kookpunt
  
• b) Verschil in deeltjesgroote
  
• c) Verschil in vluchtigheid
  
• d) Verschil in oplosbaarheid
  
• e) Verschil in aanhechtingsvermogen
  

Geef voor elke scheidingsmethode aan op welk verschil in stofeigenschappen ze berusten.

Kenmerken chemische reacties

• Beginstoffen > reactieproducten: dus de stofeigenschappen veranderen
• Totale massa beginstoffen = totale massa reactieproducten (wet van Lavoisier)
• Stoffen reageren en ontstaan in een vaste massaverhouding
• Minimale energie (temperatuur) nodig: Reactietemperatuur
• Energie-effect
  

Ontledingsreacties

1 beginstof, meerdere reactieproducten. 

Voorbeelden:

•  Thermolyse
  
•  Elektrolyse
  
•  Fotolyse
  

Thermolyse

• Ontleding dmv warmte.
  

• suiker (s) -> koolstof (s) + water (g) + gassen (g)
  

Elektrolyse van water

• Ontleding dmv elektriciteit. 
  
• Water (l) -> Waterstof (g) + Zuurstof (g)
  

Fotolyse

• Ontleding dmv licht. 
  
• Zilverchloride (s) -> Zilver (s) + Chloor (g)
  

Een atoom is opgebouwd uit moleculen.

1. Juist
2. Onjuist

Welke processen zijn chemische reacties?

1. Aardgas verbranden
2. Zeewater koken
3. Koffie zetten
4. Cake bakken

Een zuivere stof bestaat uit

1. één soort moleculen
2. meerdere soorten moleculen
3. een soort atomen

Een mengsel bestaat uit:

1. één soort moleculen
2. meerdere soorten moleculen
3. niet uit moleculen

CO₂ heet ook wel...

1. Koolstof-mono-oxide
2. Koolstof-di-oxide
3. dikoolstofdioxide
4. Koolzuurstof

Roesten van een oude fiets is een ...

1. Fase-overgang
2. Chemische reactie
3. Vorming van een mengsel
4. Scheiding van een mengsel

een ontleding is een....

1. reactie met zuurstof
2. reactie waarbij altijd energie nodig is
3. reactie waarbij uit meerdere stoffen één stof wordt gemaakt
4. reactie waarbij uit één stof meerdere stoffen worden gemaakt

soorten ontledingen zijn

1. thermolyse, elektrolyse, fotolyse
2. elektrolyse, analyse, hydrolyse
3. fotolyse, thermolyse, kinelyse
4. thermolyse, luminyse, elektrolyse

1. branden van een kaars

1. Chemische reactie
2. Geen chemische reactie

2. Branden van een lamp

1. Chemische reactie
2. Geen chemische reactie

3.Oplossen van suiker

1. Chemische reactie
2. Geen chemische reactie

6. Voedselbederf

1. Chemische reactie
2. Geen chemische reactie

8. Roesten van ijzer

1. Chemische reactie
2. Geen chemische reactie

10. Aardappelen koken

1. Chemische reactie
2. Geen chemische reactie

Verbranding

• Chemische reactie tussen brandstof en zuurstof.
  
• Verbranding gaat vaak niet spontaan, maar pas als de temperatuur boven de ontbrandingstemperatuur komt.
• Reactie gaat door als je stopt met verhitten.


• Moleculen veranderen blijvend.

Reactieschema:

Brandstof + zuurstof --> verbrandingsproduct(en)

Reactiesnelheid

Wat bepaalt de snelheid van een reactie?

• Soort stof (de ene stof reageert sneller dan de ander)
• Verdelingsgraad hoe groter hoe sneller de reactie (poeder > brok) want opp. is groter.
• Temperatuur van het reactiemengsel
• Concentratie beginstoffen (bv hoeveel g/L)
• Aanwezigheid van een katalysator

verdelingsgraad

concentratie

Wet van behoud van massa= wet van Lavoisier

massa gaat nooit verloren

(het kan hooguit zijn dat je de massa niet meer kunt meten omdat een gasvormige stof ontsnapt)

Reactieschema

• De reactie tussen koolstof en zuurstof ontstaat koolstofdioxide. 
• Geef een reactieschema.
  

• koolstof (s) +   zuurstof (g) --> koolstofdioxide (g)
  

Geef het reactieschema van de ontleding van keukenzout, waarbij natrium en chloorgas ontstaan

• natriumchloride (s) --> natrium (s) + chloorgas(g)

Geef het reactieschema van de ontleding van water.

• water --> waterstof (g) + zuurstof (g)

Geef het reactieschema van de verbranding van ethaangas

• ethaan (g) + zuurstof (g) --> koolstofdioxide + water

Bij de reactie tussen vast magnesium en vloeibaar zoutzuur ontstaat opgelost magnesiumchloride en waterstofgas. Geef de het reactieschema.

• magnesium (s) + zoutzuur (l) --> magnesiumchloride(l) + waterstof(g)
• Geef de reactie vergelijking
• Mg(s) + 2HCl(aq) -> MgCl₂(aq) + H₂(g) 

Overmaat

• Je kunt op basis van de massaverhoudingen van een reactie berekenen
  hoeveel van een stof ontstaat of verdwijnt.

• Wanneer reagerende stoffen niet in de juiste verhouding bij elkaar gedaan worden, kun jij berekenen welke van de stoffen in overmaat aanwezig is, en hoeveel.

Voorbeeld overmaat 

• De verhouding tussen ijzer en zwavel is 7 : 4.
  
• Je hebt 40 gram ijzer en 20 gram zwavel.
  
• Voor 40 gram ijzer heb je: 40 x 4 : 7 = 22,9 gram zwavel nodig.
  
• Je hebt maar 20 gram zwavel dus te weinig zwavel.
  
• Dit houdt in dat ijzer in overmaat is. 
  

Endotherm: je moet energie toevoeren (elektrolyse van water)

Exotherm: er komt energie vrij (verbranding)

methaan = CH₄

1x het C atoom 

4x het H atoom

Molecuulformules van elementen

• HClIFBrON
• Claartje Fietst Nooit In Haar OnderBroek
• Deze elementen bestaan altijd uit twee dezelfde atomen.

Wat betekenen de notaties:

3C₆H₁₂O₆

4NH₃

2C₆H₅NO₂

Teken de structuurformules

C₆H₁₂O₆

2NH₃

C₆H₅NO₂

Is de faseovergang van gas naar vloeistof een exotherm of endotherm proces?

1. exotherm
2. endotherm

IJzer reageert met zuurstof is dat een exotherm of endotherm proces?

1. exotherm
2. endotherm

Reactie vergelijkingen opstellen

• Bij de reactie tussen chroom en chloor ontstaat chroomchloride (CrCl₃(s)). Geef de reactievergelijking. 
  
• Stap 1: chroom (vast) + chloor (gas) → chroomchloride (vast) 
• chroom is een element (niet-ontleedbare stof) en het is een metaal. De formule van de stof chroom is dus Cr(s). 
  
• chloor is ook een niet-ontleedbare stof en het is een gas. Bovendien is chloor een uitzondering, 
  
• “omdat er een tweetje bijmoet” 2. De formule van de stof chloor is dus Cl₂(g). 
  
• chroomchloride is gegeven: CrCl₃(s) 
• Stap 2: Cr(s) + Cl₂(g) → CrCl₃(s) 
  
•  Stap 3: 2 Cr(s) + 3 Cl₂(g) → 2CrCl₃(s)
  

Geef de vormingsreactie van Kalium met broom.

• …K(s) + …Br₂(l) → …KBr(s)

Als je natrium verbrand onstaat er di-natriumoxide. Geef de reactievergelijking.

• …Na(s) + …O₂(g) → …Na₂O(s)

Geef de vormingsreactie van stikstof met waterstof. Er ontstaat Amoniak

• …N₂(g) + …H₂(g) → …NH₃(g)

Kaliumchloortrioxide wordt ontleed tot kaliumchoride en zuurstof. Geef deze reactie.

• …KClO₃(s) → …KCl(s) + …O₂(g) 

Geef de vormingsreactie van fosfor met chloor. Het reactieproduct is fosfortrichloride.

• …P(s) + …Cl₂(g) → …PCl₃(s) 

zwaveldioxide reageert met zuurstof en er ontstaat zwaveltrioxide. Geef deze reactie.

• …SO₂(g) + …O₂(g) → …SO₃(g)

Geef de reactievergelijking van de verbranding van propaan.

…C₃H₈(g) + …O₂(g) → …CO₂(g) + …H₂O(g) 

Huiswerk

Leren §3.2 en §3.3