spijsvertering

• Verzorgende
• MBO
• Studiejaar 2

spijsvertering 

www.bioleren.be

wat moet er eigenlijk verteerd worden? (welke voedingsstoffen)

Eiwitten, vetten en (bijna alle) koolhydraten moeten worden verteerd want deze voedingsstoffen kunnen niet direct worden opgenomen in het bloed.

wat is vertering? 

het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten omdat die voedingsstoffen niet door de darmwand heen, in het bloed kunnen worden opgenomen.

benoem de onderdelen van het spijsverteringskanaal

mondholte 

keelholte

slokdarm

maag

dunne darm

dikke darm

rectum met anus 

parenteraal en enteraal; 

Hier kom je mee in aanraking als je bezig gaat met medicatie

mond, keelholte & slokdarm

• Mond-keelholte 
• Door kauwen komen enzymen vrij (amylase) dit is nodig om de koolhydraten (suikers) te verteren. 
• Slokdarm; gespierde buis met ringen en een klep naar de maag. Zorgt voor transport, geen vertering. 

slokdarm; 

Dat is een gespierde buis van ongeveer dertig centimeter. Doordat er spieren omheen zitten kan de slokdarm kneden en wordt het voedsel geleidelijk naar de maag geleid. 

Daarvoor moet het eten nog door een sluitspiertje: de slokdarmsfincter. Deze kringspier zorgt er ook voor dat het eten uit de maag niet meer terug omhoog komt. 

Maag

• De maag produceert zure maagsappen. De vertering komt op gang. (zoutzuur in maagsap dood bacteriën) Het maagslijmvlies beschermt.

• Aan de buitenkant van de maag zitten spieren om het voedsel te kneden. 

wat kom jij tegen in de praktijk als  het gaat om problemen bij mond-keelholte en maag?

• tanden tandvlees problemen
• mondslijmvliesontsteking (stomatitis)
• slikproblemen
• slokdarmkanker
• slokdarmvarices
• reflux
• maagslijmvliesontstekingen
• maagkanker 

Tanden + tandvlees ontstoken?? Dan eten zorgvragers anders / minder – observeren !! Ook belangrijk bij mondzorg!

Stomatitis; door bv slecht gebit

Slikproblemen; komt voor bij allerlei doelgroepen / gehandicapten / ziektebeelden

Gevaar is verslikken / stikken. Risico verslikken is pneumonie

Kanker ; slokdarmkanker, varices – helder rood bloed - obsserveren

Reflux ; klepje van slokdarm naar maag functioneert niet goed – voeding terug naar slokdarm

Darmen

Dunne darm zorgt voor 

vertering van voedsel

bestaat uit drie onderdelen: 

• twaalfvingerige darm (duodenum). ong. 20 - 25 cm
• Nuchtere darm (jejunum)  
• Kronkeldarm (Ileum)

Blinde darm met appendix

In het begin van de dunne darm wordt  eten door spijsverteringsenzymen verder in stukjes geknipt. 

Eiwitten worden afgebroken tot aminozuren, vetten tot vetzuurmoleculen, koolhydraten tot glucose. 

De hap eten bestaat nu uit voedingsstoffen die zo klein zijn dat ze via de darmwand opgenomen worden in het bloed.

Latijnse namen moet je weten! Ivm stoma zorg ook de opbouw moet je weten.

12 vingerige darm – is 12 vingers breed

De nuchtere darm of het jejunum is het middelste deel van de dunne darm. lengte is ong. 4 meter. 

De nuchtere darm dankt zijn naam aan het feit dat wanneer iemand dood is, dit deel van de darm leeg is, 'nuchter' dus.

De kronkeldarm of het ileum is het laatste deel van de dunne darm. De kronkeldarm wordt zo genoemd omdat de ongeveer 3 meter lange darm gekronkeld in de buikholte ligt.

Blinde darm = overgang dunne naar dikke darm

Dunne darm = zorgt vooral voor vertering

Dikke darm = zorgt vooral voor indikken

obsitpatie komt voor bij??   bocht voor rectum. 

daarom clysma liefst op linkerzij

alvleesklier en galblaas

Het eten komt na de maag via een sluitspier uit in de twaalfvingerige darm (duodenum). In dit deel komen er verteringssappen uit de alvleesklier en galblaas bij. 

Hierin zitten verschillende soorten spijsverteringsenzymen, bijvoorbeeld lipase voor de vertering van vetten.

dikke darm & endeldarm

Dikke darm (Colon) zorgt voor: 

indikken van onverteerbare resten) 1,5 meter

Endeldarm (rectum) en anus 20 - 25 cm 

Vlokken in je dunne darm

Voedsel wordt hier opgenomen. Voedingsstoffen eruithalen

Elke vlok heeft eigen bloedvoorziening. Zuurstof opnemen en afvalstoffen eruit halen

Vlokken vergroten je darmoppervlak

in totaal wel 30m2  (kamer van 6m x 5 m)

Wat kom jij tegen in de praktijk als het gaat om problemen van de darmen? 

• Dikke darm ontsteking (colitus ulcerosa)
• ziekte van Crohn (ontsteking van de darmen)
• prikkelbare darm syndroom 
• Darmkanker (evt. als gevolg een stoma)
• Glutenallergie (coeliakie)
• Blinde darm ontsteking (appendicitis)
• Obstipatie 

Colitus = colon itis ulcus = zweer

Crohn = bedacht door de arts. Crohn komt voor in je hele darmstelsel.

Prikkelbare darm = darmvlokken werken minder

Glutenallergie ; nu meer allergieën. Coeliakie = in de darmvlok zit een stofje die door gluten geactiveerd wordt.

Blinde darm = obstipatie ; verstopping , ophoping

Obstipatie 

• waar zit obstipatie?
• Soorten klysma's
• problemen rondom anus?
• Aambeien 
• Fissuurtjes
• Anale prolaps 

Waar zit obstipatie? Laatste stukje colon net voor de bocht naar rectum.

3 soorten klysma’s

Microlax

Fosfaatclysme (ong. 7 cm de darm in)

Hoog opgaand clysma. Mag je NIET zomaar zelf uitvoeren.

gevaar van hoog opgaand klysma is kringspier beschadigen , inscheuren. Gevolg kan zijn incontinentie

er zitten veel bloedvaatjes , scheuren makkelijk (die bloedvaatjes gebruik je bij toedienen rectale medicatie, goede opname)

Aambeien= rondom anus en inwendig. = uitstulping van bloedvaatje. Kan makkelijk bloeden. Goede observatie def.

Oorzaak ; hard persen bij def of bij partus , door veel zitten.

Niet zomaar terugduwen . Arts i.c. evt zalf of operatief verwijderen.

Fissuurtje = scheurtje in slijmvlies. Moet je soepel houden, evt medicatie

Anale prolaps = stukje darm komt naar buiten

Lever  (Hepar)

• van belang voor de stofwisseling (eiwitten, vetten en koolhydraten). 
• Ontgiften en vorming van galsap. 
• (galsap nodig voor vertering vetten)
• zuivering via het bloedvatensysteem,
• de poortader

Lever en spijsvertering ???

Voedingsstoffen die door de dunne darm aan het bloed worden doorgegeven, worden daarna naar de lever getransporteerd. Hier worden de voedingsstoffen omgezet in bouwstoffen of energie. De lever filtert ook schadelijke stoffen uit het bloed. 

De lever produceert bovendien gal, dat nodig is voor de vertering van vetten.
 

inenten tegen hepatitis ??

• wat is hepatitis??
• Welke inenting heb jij gehad?  Hepatitis A, B of C of allemaal?? 
• waarom als je in de zorg werkt? 
  
•  hoe lang ben je beschermd? 

Het hepatitis B-virus is bij bloedcontact 100-maal zo besmettelijk als hiv (humaan immunodeficientievirus), dat de ziekte aids veroorzaakt. 

Besmetting via bloedcontact is een ’beroepsrisico’ voor werkers in de gezondheidszorg. 

Hoe vaak Titerbepaling hepatitis B?

U heeft drie vaccinaties nodig om volledig beschermd te zijn tegen hepatitis B. De tweede hepatitis B-vaccinatie volgt meestal een maand na de eerste. Vijf maanden later wordt vervolgens de derde inenting gegeven. Na deze injecties bent u levenslang beschermd tegen hepatitis B.

complicaties: 

levercirrose en leverfibrose. Mensen met chronische actieve hepatitis B kunnen op den duur ook leverkanker krijgen,

alvleesklier (Pancreas)

• Enzymen (spijsverteringssappen) voor de vertering van voedsel 

• productie van hormonen in de Eilandjes van Langerhans (insuline en glucagon) 

• insuline zorgt voor?
• glucagon zorgt voor?

   

Deze klier maakt de spijsverteringssappen om koolhydraten, vetten en eiwitten in het begin van de dunne darm in stukjes te knippen. 

Ook regelt de alvleesklier je bloedsuikerspiegel, door de hormonen insuline en glucagon te maken.

insuline verlaagt de bloedsuikerspiegel glucagon verhoogt deze.

Galblaas

• Gal helpt bij de vertering van voedsel
• Gal wordt opgeslagen in de galblaas 
• welk orgaan maakt gal?

Galblaas = opslagplek, je kunt zonder.

Lever maakt galsap en wordt hier opgeslagen. Bij vet eten komt het vrij en kan vet verteerd worden.

Galblaas kan wel stenen maken….

Wat kom jij tegen in de praktijk als het gaat om problemen met lever, alvleesklier en galblaas?

• leverontsteking (virus, hepatitis A en B)
• levercirrose 
• leverkanker
• alvleesklierkanker
• diabetes type 1 en 2
• Galstenen
• Galblaasontsteking  

Hepar betekent lever en itis betekent ontsteking. Hepatitis A wordt veroorzaakt door het hepatitis A-virus. Het gaat hierbij om een ander virus dan bij hepatitis B, C, D en E. Al deze vormen worden veroorzaakt door een virus.

Dit virus wordt overgedragen via bloed, seksueel contact en van moeder op kind

2 inentingen HEP B gehad?  dan 30 jaar beschermd. 

Levercirrose kan komen door: Langdurige ontsteking van de lever, zoals hepatitis B en hepatitis C. Lange tijd dagelijks (veel) alcohol drinken. Zeldzame leverziekten, zoals auto-immuun-hepatitis.

Vet is in feite de manier van het lichaam om energiereserves op te slaan tot je ze in de toekomst nodig hebt. Dat vet wordt ongeveer evenredig over je lichaam verdeelt, zodat de verhoudingen redelijk gebalanceerd blijven.

Wanneer je vervolgens vet verbrandt, doordat je minder calorieën binnenkrijgt dan je verbruikt, bepaalt het lichaam ook weer helemaal zelf op welke plekken dat gebeurt – en over het algemeen zal dus ook de vetverbranding over het hele lichaam evenredig plaatsvinden.

Je kunt je buikspieren dus trainen zoveel je wilt, maar de energie die daarvoor wordt aangeleverd, komt van het vet over je hele lichaam, niet alleen uit dat vetrolletje naast je buikspieren.

Hormonen

Toch zie je vaak dat mensen op bepaalde plaatsen meer vet opslaan dan op andere plaatsen, bijvoorbeeld op hun bovenbenen of buik. Dat is toch niet echt een gebalanceerde opslag? Dat klopt; dergelijke ‘vetoverschotten’ op bepaalde plaatsen hebben doorgaans te maken met de verhouding van hormonen in je lichaam.

Het hormoon oestrogeen staat er bijvoorbeeld om bekend dat het vetopslag rond de benen en billen stimuleert. Buikvet wordt bijvoorbeeld weer geassocieerd met een teveel van het stresshormoon cortisol. Een dergelijk hormoonoverschot zorgt ervoor dat vet relatief veel naar een bepaalde plaats gestuurd wordt, waardoor het extra lastig wordt om op die plaats weer slanker te worden.

De enige remedie is je voedingspatroon aanpassen, bewegen, geduld hebben en vooral niet elke dag geobsedeerd voor de spiegel staan!