Spelen met woorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom!

Deze les: 

- korte herhaling

- nieuwe theorie (les 36)
- oefenen met nieuwe theorie

Herhaling

Er zijn meerdere soorten uitdrukkingen.

• Spreekwoorden 

• Zegswijzen 

• Gezegden

Herhaling

Spreekwoorden drukken een wijsheid, advies of raad uit.

(vaste vorm, tegenwoordige tijd)

Zegswijzen zijn een vorm van figuurlijk taalgebruik om iets beeldend te omschrijven.

(geen vaste vorm, alle tijden)

Gezegden zijn een variant van zegswijzen.
(vaste vorm, geen werkwoord)

Kern les 36: spelen met taal

Deze les: spelen met woorden

Volgende les: spelen met letters

Doel: je leert op welke manieren je met woorden en letters kunt spelen

Neologisme

nieuw woord
(vaak samenstelling)

radiopiraat

regelneef

doemdenken

sjoemelsoftware

Portmanteau

twee woorddelen vormen nieuw woord

brunch (breakfast + lunch)
vrijmibo (vijdag + middag + borrel)
bafimo (bak + fiets + moeder)
conculega (concurrent + collega)

Palindroom

woord of zin waarbij zowel van links naar rechts als van rechts naar links gelezen kan worden.

Baas, neem een racecar, neem een Saab

Kook ik ook?

lepel

meetsysteem

Woordspelingen

• homoniem
• homograaf
• letterlijke en figuurlijke betekenis door elkaar
• verhaspeling

Homoniem

woord met meerdere betekenissen

Het zal haar bevallen dat ze eindelijk is bevallen.
Scheikunde studeren, is werken aan oplossingen.
De psychiater wil niet gestoord worden.

Homograaf

woord met verschillende uitspraken

kartongeluk: karton-geluk , kart-ongeluk

massagebed: massage-bed, massa-gebed

Letterlijk en figuurlijk

letterlijke en figuurlijke betekenis door elkaar

Ze heeft vlinders in haar buik en haar avondeten.

Hema, de normaalste zaak van de wereld.

Verhaspeling

Onjuist gebruik van letters, woorden of woordvolgorde

Wie niet slim is, moet sterk zijn.
Iedereen heeft recht op mijn mening.

Even oefenen......

Geef steeds aan met welke vorm van 'spelen met woorden' je te maken hebt

Bugnugget (snack gemaakt van insecten)

1. neologisme
2. portmanteau
3. palindroom
4. woordspeling

Carnavalshit

1. homoniem
2. homograaf
3. letterlijk/figuurlijk
4. verhaspeling

Weet je hoe ze een stalker met ski-stokken noemen? (...) Een Nordic Stalker

1. homoniem
2. homograaf
3. palindroom
4. verhaspeling

Wat mij betreft mogen ze files afschaffen. Maar wat wil je, ze staan ervoor in de rij

1. neologisme
2. letterlijk/figuurlijk
3. homoniem
4. palindroom

parterretrap

1. portmanteau
2. palindroom
3. homograaf
4. verhaspeling

treitervlogger

1. neologisme
2. palindroom
3. verhaspeling
4. letterlijk/figuurlijk

Vragen?

Opdracht

- verzin (of zoek op) 1 neologisme, 1 portmanteau, 1 palindroom, 1 homoniem, 1 homograaf en 1 verhaspeling die nog NIET door mij genoemd is of in het boek staat)

Bedankt!

Lever hier je vondsten in