Nederlands p3 jl1 Lezen en luisteren

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen

Onderdelen

- tekstsoorten

-tekstsoorten

-lees- en luisterstrategieën

- tekstindeling

-hoofdonderwerp/deelonderwerp

Tekstdoelen

Welke tekstdoelen zijn er?

Tekstdoelen

Elke tekst heeft een doel. Er zijn verschillende tekstdoelen.

• informeren
• mening geven
• overtuigen
• activeren/overhalen 
• amuseren
• instrueren

Tekstsoorten

Tekstsoorten

tekstdoel	Uitleg	Tekstsoort
Informeren	De schrijver wil de lezer informatie geven. Dit zijn vooral feiten	Nieuwsbericht, artikel, informatiefolder
Instrueren	De schrijver legt uit hoe je iets moet doen. Vaak door stapjes	Recept, handleiding
Overtuigen	De schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening door bijv. argumenten	Klachtenbrief
Activeren	De schrijver wil dat de lezer iets gaat doen	Advertentie
Amuseren	De schrijver wil de lezer vermaken	Gedicht, verhaal, boek

Sleep de tekstsoorten naar het juiste tekstdoel

Informeren

Activeren

Overtuigen

Amuseren

Welke tekstsoort hoort bij welk doel?

Instructieve tekst

Betogende tekst

Informeren

Overtuigen 

Instrueren 

Informatieve tekst

verhalende tekst - amuseren

informerende tekst - informeren

betogende tekst - overtuigen

instructieve tekst - instrueren

Lees- en luisterstrategieën

Lees- en luisterstrategieën

Je kunt op verschillende manieren  een tekst lezen of naar een spreker luisteren. Je lees- of luisterstrategie hangt af van het doel waarmee je leest of luistert:

Lees- of luisterdoel

De tekstsoort en het doel van de tekst  achterhalen 

Achterhalen wat de hoofdzaken van het verhaal zijn 

De tekst goed begrijpen

Bepaalde informatie opzoeken

Lees- of luisterstrategie 

Verkennend lezen

Globaal lezen of luisteren 

   Intensief lezen of luisteren

Gericht  lezen of luisteren

Welke leesstrategie pas je toe?
De bonusfolder van de Albert Heijn

1. verkennend
2. intensief
3. globaal
4. gericht

Welke leesstrategie pas je toe?
E-mail van je docent met daarin een opdracht voor jou

1. Globaal
2. Intensief
3. Gericht
4. Verkennend

Wat doe je met globaal lezen?

1. De hele tekst lezen
2. Je leest alleen de titel
3. Je 'scant' belangrijke woorden en zinnen
4. Je bekijkt alleen de plaatjes

Tekstindeling

Opmaak in teksten

Een tekst staat op een bepaalde manier op papier of online. 

Het heeft een bepaalde opmaak (lay-out). 

De titel, de tussenkopjes, de lettergrootte, het gebruik van kolommen en tekstkleur bepalen de opmaak.

Beeld in teksten

Bij de opmaak horen ook afbeeldingen (tekeningen, schema's, (land)kaarten, tabellen, grafieken en diagrammen.

Een beeld kan verschillende functies hebben:

- afbeelding bedoeld om de aandacht van de lezer te trekken

- afbeelding bedoeld om nieuwe informatie aan de tekst toe te voegen

- afbeelding nodig om de tekst duidelijker te maken

Bekijk en lees de tekst.

Wat zijn belangrijkste doelen van deze advertentie?

1. Overhalen van consument om bio-kip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van bio-kip te starten.
2. Bewust maken van consument om geen plofkip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van bio-kip te stoppen.
3. Overhalen van consument om bio-kip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van plofkip te stoppen.
4. Bewust maken van consument om geen plofkip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van plofkip te stoppen.

Voor wie is deze advertentie vooral bedoeld?

1. voor mensen die kip eten
2. voor mensen die kip kopen in de supermarkt
3. voor mensen die vegetariër zijn
4. voor mensen die vlees eten

Welke functie heeft de afbeelding in deze tekst?

1. de aandacht trekken
2. nieuwe informatie toevoegen
3. tekst duidelijker maken

Tekstindeling

Een tekst is volgens een vast stramien opgebouwd, namelijk:

- Inleiding

- Kern

- Slot

Inleiding - middenstuk - slot

Inleiding = lezer kennis laten maken met het onderwerp. Belangstelling wekken, nieuwsgierig maken. (meestal één, soms meer alinea's) 

Middenstuk = bespreekt het onderwerp uitgebreid en vaak van verschillende kanten (meerdere alinea's)

Slot = afronden van de tekst. Samenvatting of conclusie

middenstuk

• Dieper ingaan op onderwerp uit inleiding.
• Bestaat uit deelonderwerpen.
• Iedere alinea één onderwerp.

Slot

Belangrijkste uit de tekst herhaald

Krantenberichten hebben vaak geen slot

Inleiding

Kern

Slot

Welk stukje tekst past het best bij de inleiding?

inleiding

Iedereen voelt zich weleens onzeker. Omdat je denkt dat je er niet goed uiziet of dat je er niet bij hoort. Zorg dat je zekerder van jezelf wordt!

We zullen uitleggen hoe dat precies zit. Avondmensen beginnen pas laat op gang te komen. Ze snappen niet dat anderen aan het eind van de dag moe zijn.

Zorg dus dat je altijd de waarheid vertelt. Pas als je mentor weet wat er echt is gebeurd, kan hij je helpen het probleem op te lossen.

Welk stukje tekst past het best bij het middenstuk?

middenstuk

Iedereen voelt zich weleens onzeker. Omdat je denkt dat je er niet goed uiziet of dat je er niet bij hoort. Zorg dat je zekerder van jezelf wordt!

We zullen uitleggen hoe dat precies zit. Avondmensen beginnen pas laat op gang te komen. Ze snappen niet dat anderen aan het eind van de dag moe zijn.

Zorg dus dat je altijd de waarheid vertelt. Pas als je mentor weet wat er echt is gebeurd, kan hij je helpen het probleem op te lossen.

Welk stukje tekst past het best bij het slot?

slot

Iedereen voelt zich weleens onzeker. Omdat je denkt dat je er niet goed uiziet of dat je er niet bij hoort. Zorg dat je zekerder van jezelf wordt!

We zullen uitleggen hoe dat precies zit. Avondmensen beginnen pas laat op gang te komen. Ze snappen niet dat anderen aan het eind van de dag moe zijn.

Zorg dus dat je altijd de waarheid vertelt. Pas als je mentor weet wat er echt is gebeurd, kan hij je helpen het probleem op te lossen.

Hoofdonderwerp-deelonderwerp-hoofdgedachte

Deelonderwerpen herkennen

Teksten bestaan normaal gesproken uit verschillende alinea’s over een centraal onderwerp.

Deelonderwerpen zijn de verschillende kanten, ofwel aspecten, van een onderwerp die in een tekst aan bod komen.

Je kunt o.a. naar de tussenkopjes kijken om de deelonderwerpen te vinden.

Deelonderwerpen zijn vaak argumenten, oorzaken, voorbeelden of oplossingen.

In een goed opgebouwde en gestructureerde tekst staan de alinea’s en zinnen in verband met elkaar.