Samenstellingen + taal en stijlfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Welkom!

Vandaag:

Theorie samenstellingen 

Theorie taal- en stijlfouten 

Opdrachten

Samenstellingen

Twee (of meer )woorden die samen één nieuw woord vormen. 

Kast + deur = kastdeur

Fiets + slot = fietsslot

bruine + bonen + soep = bruinebonensoep

DOEL

TUSSENLETTERS IN SAMENSTELLINGEN

- je kunt tussenletters in samenstellingen goed spellen

Tussenletters

Als je deze woorden aan elkaar plakt, heb je soms een tussenletter nodig. 

Maar welke letter?

Als het meervoud van het eerste deel van de samenstelling eindigt op -en, dan gebruik je -en als tussenletter.

Voorbeeld:

paard + stal

wordt

paardenstal

Als het eerste deel van de samenstelling in het meervoud op zowel -en als -s kan eindigen, dan gebruik je als tussenletter een -e

Voorbeeld:

groente + soep

wordt

groentesoep

want

groenten/groentes

Verder gebruik je als tussenletter een -e

als:

Als het eerste deel geen meervoud heeft op -en

Bijvoorbeeld:

rijst + vlaai

wordt

rijstevlaai

Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord

lach + bek

wordt

lachebek

Het eerste deel gaat over iets waarvan er maar één is:

maan + schijn

wordt

maneschijn

De tussenletter -s kun je meestal horen. Lukt dit niet? Vervang dan het tweede deel van de samenstelling.

Voorbeeld:

dorp + kern

wordt

dorpskern

station + straat

wordt

stationsstraat

Vervang tweede deel: stationshal, dan hoor je de tussen -s

Taal- en stijlfouten

Veel gemaakte fouten in teksten

Taal- en stijlfouten

Een fout die veel voorkomt is het gebruik van hun als onderwerp in een zin.

 Hun hebben dit jaar nog geen nieuwe cd uitgebracht. 

Dit moet zijn: 

Zij hebben dit jaar nog geen nieuwe cd uitgebracht.

Hun gebruik je alleen als:

1. Je een bezit aan wil geven: 

Dat is hun nieuwe cd.

2. Als je het kan vervangen door een voorzetsel + hen.

De fans gaven hun een groot applaus. (De fans gaven aan hen een groot applaus)

De manager schonk hun een welkomstdrankje in. (De manager schonk voor hen een welkomstdrankje in.)

Onjuiste herhaling

Bij een onjuiste herhaling wordt een woord twee of meer keer herhaald door hetzelfde woord of door een woord met dezelfde betekenis.  

Aan die discussies over Idols tijdens iedere pauze vind ik niets aan. 

(Die discussies over Idols tijdens iedere pauze vind ik niets aan)

Je tekent eerst een cirkel en vervolgens ga je die daarna rood verven. 

(Je tekent eerst een cirkel en die ga je daarna rood verven). 

Dan mij/Als mij/als haar etc.

Veel mensen schrijven na een vergrotende trap zinnen als:

John zingt beter dan mij.

Jij bent leniger als haar.

Bij een vergrotende trap is sprake van een verschil. Bij een verschil krijg je dan. Daarnaast moet je achter de persoon met wie wordt vergeleken een persoonsvorm kunnen plaatsen. 

John zingt beter dan ik (zing).

Jij bent leniger dan zij (is).

Let op!

Als er geen verschil is, maar een overeenkomst (net zo lenig, even goed etc.), dan schrijf je als. 

John zingt even goed als ik (zing).

Jij bent net zo lenig als zij (is). 

Dus: Gelijk = als, verschil = dan. 

Aan de slag

Perron 3 taalverzorging, blz. 46

Lees de theorie van samenstellingen en de theorie van taal- en stijlfouten.

Maak opdracht 5, 6 en 7 (samenstellingen) en opdracht 13, 14 en 15

Klaar? Maak opdracht 9 en 10 (oefen met hoofdletters en leestekens) OF

Ga naar de link op  It's Learning en oefen online verder met de samenstellingen