Fictie & poëzie les 5: kenmerken gedichten

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands
Fictie & poëzie

Les 5: kenmerken gedichten

HAVO/VWO 3
 P1 2022-2023

Terugblik

...Je kunt beeldspraak en stijlfiguren herkennen en benoemen.

Hij heeft zijn ijzers al ondergebonden en is klaar voor de schaatstocht.

1. vergelijking
2. metafoor
3. metonymia

Hij is een bekende van de politie.

1. metafoor
2. eufemisme
3. understatement

Toen hij dat geluid hoorde, greep de angst hem bij de keel.

1. personificatie
2. metafoor
3. metonymia

Ik heb wel een eeuw op je staan wachten!

1. understatement
2. hyperbool
3. eufemisme

Wil je nog een glaasje?

1. metafoor
2. metonymia
3. personificatie

Met lood in zijn schoenen begon hij de wedstrijd.

1. metonymia
2. metafoor
3. personificatie

De leraar gedroeg zich als een dictator.

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie

'Ik doe dat wel even',zei de man toen hij het brandende huis in rende om zijn kinderen te redden

1. hyperbool
2. understatement
3. vergelijking

Na een lange lijdensweg ging hij heen.

1. eufemisme
2. understatement
3. hyperbool

Vooruitblik

Aan het einde van les weet je wat de kenmerken zijn van gedichten.

Kenmerken van gedichten

Uiterlijke vorm:

- regels zijn kort

- veel wit om de regels heen

Kenmerken die je vaak tegenkomt:

- sommige woorden hebben meerdere betekenissen

- sommige worden herhaald

- opbouw in strofen

Kenmerken die je soms tegekomt

- woorden aan het einde van de regels rijmen. 

- de klank is belangrijk. 

Strofebouw

Strofe = 

Een gedicht bestaat uit versregels. De versregels die in groepjes bij elkaar staan noem je een strofe. 

In andere woorden: alinea's van een gedicht. 

Uit hoeveel strofes bestaat het gedicht
'Mama, waar heb je het geluk gelaten?'

Binnenrijm

Binnenrijm: Als woorden die in dezelfde regel staan op elkaar rijmen.

Vb. Het is fijn om in de trein te zijn met Annemijn

Eindrijm

Eindrijm: Als woorden die in aan het eind van een regel staan op elkaar rijmen.

vb. Het is leuk in de trein

 met mijn vriendin Annemijn

Rijmschema

Van het eindrijm kun je een rijmschema maken.

• Je geeft elke rijmklank een nieuwe letter. De klank in de eerste regel a, de volgende klank b, etc.

Rijmschema AAAA

(slagrijm)

Welk rijmschema herken je in dit gedicht?

Het is een mooi verhaal, en waar.
Ik ga het u vertellen, luister maar.
Het is avond, en al laat
Als Keizer Karel slapen gaat.

1. Gepaard rijm
2. Slagrijm
3. Gekruist rijm
4. omarmend

Welk rijmschema herken je in dit gedicht?

Wilhelmus van Nassouwe
Ben ick van Duytschen bloet,
Het vaderlandt getrouwe
Blijf ick tot inden doet.

1. Gekruist rijm
2. Omarmend rijm
3. Vader rijm
4. Gebroken rijm

A.

Sint liep te denken

Wat moest hij jou schenken

Een boek of een bon

Of een flesje lotion?

B.

Sint liep te denken,

Een boek of een bon

Of een flesje lotion,

Wat moest hij jou schenken?

C.

Sint liep te denken

Een boek of een bon

Wat moest hij jou schenken

Een flesje lotion?

gepaard rijm

omarmd rijm

gekruist rijm

abab

aabb

abba

Aan de slag!

Ga op zoek naar gedichten op internet. 

Kijk of je bij elk rijmschema er een kunt vinden.

Kies een gedicht uit die je aanspreekt en vul deze in op slide 30 t/m 34

Een gedicht bij het rijmschema:
AAAA (slagrijm)

Een gedicht bij het rijmschema:
AA BB (gepaard rijm)

Een gedicht bij het rijmschema:
AB AB (gekruist rijm)

Een gedicht bij het rijmschema:
ABBA (omarmend rijm)

Een gedicht bij het rijmschema:
ABCB (gebroken rijm)