5.2 Democratie in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

5.2 Democratie in Nederland

Nederland na Napoleon

In 1813 wordt Nederland onafhankelijk

van Frankrijk (en een soeverein vorstendom)

In 1815 wordt het Verenigd Koninkrijk der                        Nederlanden opgericht (huidige Nederland, België en

Luxemburg en België)

Willem I wordt de eerste koning.

Koning Willem I (1815-1840)

Nederland heeft een grondwet en 

een parlement (volksvertegenwoordiging), maar: 

• de koning beslist bijna alles alleen
  
• koning benoemt en ontslaat ministers
  
• het parlement heeft nauwelijks invloed
  

Onder zijn regering komt België in 1830 in

opstand en scheidt zich af van Nederland

Belgische opstand (histoclip vanaf....

www.npostart.nl

Koning Willem II (1840-1849)

In 1840 volgt Willem II zijn vader op

Ontevredenheid met macht koning 

neemt toe

Vooral de liberalen (groepering die naar vrijheid streeft) eisen meer invloed van het parlement en minder macht koning 

In 1848 dreigt een opstand tegen de koning...

Grondwet van 1848

In 1848 krijgt Nederland een grondwetswijziging, geschreven door Thorbecke. 

Belangrijkste wijzigingen:

- het parlement krijgt de meeste macht

- de koning verliest zijn macht

- ministers worden verantwoordelijk

- rijke mannelijke burgerij kiest het parlement (de 1e en de 2e kamer)

Inhoud grondwet 1848

• Koning onschendbaar (ministers zijn voor hem verantwoordelijk)
• Parlementair stelsel (parlement heeft hoogste macht)
• Parlement controleert regering (=koning+ministers) en maakt de wetten
• Tweede kamer rechtstreeks gekozen door bevolking
• Eerste kamer indirect gekozen door bevolking via Provinciale Staten
• Elke 4 jaar verkiezingen (maar: censuskiesrecht)
• Grondrechten/burgerlijke vrijheden bevolking vastgelegd in grondwet

Het parlement

- het parlement is de volksvertegenwoordiging: hierin zitten mensen die door het volk gekozen 

- de taak van het parlement is om de regering te controleren

- het parlement bestaat uit twee afdelingen: de Eerste Kamer en de Tweede Kamer

- de Tweede Kamer wordt rechtsstreeks gekozen door het volk

- de Eerste Kamer wordt indirect gekozen door het volk (via PS)

het hele volk? Nee, alleen mannen ouder dan 23 die genoeg belasting betaalden. Dit was maar 10% van de bevolking.

Uitbreiding kiesrecht

In 1848 censuskiesrecht: mannen die genoeg belasting betaalde mochten stemmen.

Daarna paar keer uitgebreid, maar nog steeds bepaalde je geslacht en je inkomen en bezit of je kon stemmen.

Verzet van socialisten (politieke stroming die opkomt voor arbeiders) en feministen (maatschappelijke stroming die opkomt voor gelijke rechten voor vrouwen).

Algemeen kiesrecht

1917: algemeen mannenkiesrecht

1919: algemeen vrouwenkiesrecht

--> Nederland is een democratie

Wie mogen er in 1848 stemmen?

1. Mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Niemand

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen
2. De koning wijst mannen aan die mogen stemmen
3. Mannen die genoeg belasting betalen mogen stemmen
4. Alleen leden van de regering mogen stemmen

Koninkrijk met een grondwet is:

1. Parlementaire democratie
2. Constitutionele monarchie

Wie mogen er in 1917 stemmen?

1. Mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Niemand

De regering bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en Staatssecretarissen

Het parlement bestaat uit:

1. Eerste en Tweede Kamer
2. Ministers en staatssecretarissen

Wie mogen er in 1919 stemmen?

1. Alleen mannen
2. Rijke mannen en vrouwen
3. Mannen die voldoende belasting betalen
4. Mannen en vrouwen

Wat ga je doen:

- Lezen van 5.3: De vaderlijke koning tot en met Uitbreiding Kiesrecht

- M. 2, 3 en 6 van 5.3 in je werkboek.