Hoofdstuk 3 Voedingsleer

• ZWK
• MBO
• Studiejaar 1

Programma 

• Functies voedingsstoffen
  
• Stofwisseling in het lichaam
  
• Macrovoedingsstof: water
  
• Macrovoedingsstof: koolhydraten
  
• Macrovoedingsstof: eiwitten
  
• Macrovoedingsstof: vetten
  
• Macrovoedingsstof: vitaminen
  
• Macrovoedingsstof: mineralen
  

Functies voedingsstoffen

De opbouw van ons lichaam

Voor de opbouw van je lichaam heb je voedingsstoffen nodig, zoals: eiwitten, mineralen en water.

De levering van energie

• Je lichaam heeft energie nodig om te kunnen werken en bewegen.
  
• Energie wordt uitgedrukt in kJ of kcal.
  
• Vetten, eiwitten en koolhydraten leveren ons deze kilojoules.
  

Het regelen van de lichaamsprocessen

• In het lichaam vinden ontelbaar veel processen plaats.
  
• Iedere seconde worden 2,4 miljoen rode bloedlichaampjes afgebroken.
  
• Allerlei processen kunnen verstoord worden als je een te kort hebt aan voedingsstoffen.
  

Stofwisseling in het lichaam

Aan de stofwisseling doen veel organen mee, namelijk:

• De spijsverteringsorganen
  
• De bloedsomlooporganen
  
• De ademhalingsorganen
  
• De uitscheidingsorganen
  

Stofwisseling in het lichaam

De spijsvertering

= het verteren van voedsel (spijs) tot stoffen die door het lichaam kunnen worden opgenomen.

Waarom heeft je lichaam steeds nieuwe stoffen nodig?

Leg in eigen woorden uit waarom zetmeel niet opgenomen kan worden door je lichaam

In welke stof wordt zetmeel omgezet zodat het wel opgenomen kan worden?

1. Amylase
2. Glycogeen
3. Glucose
4. Gliadine

Wat voegt je alvleesklier toe aan de twaalfvingerige darm?

Wat voegt je lever toe aan de twaalfvingerige darm?

Stofwisseling in het lichaam

Bloedsomloop

De grote motor is ons hart, dat werkt als een pomp.

En zorgt dat bloed regelmatig door ons lichaam stroomt.

Taken van het bloed

Vervoert voedingsstoffen van de dunne darm naar al onze lichaamscellen.
Vervoert zuurstof vanuit de longen naar de lichaamscellen.
Vanuit de lichaamscellen neemt het bloed koolzuurgas en waterdamp mee terug, dat we uitademen via de longen.
Het bloed vervoert afbraakproducten naar de nieren.
Het beschermt ons lichaam, door bij een verwonding te zorgen dat er een korstje gevormd wordt. Zo komen bacteriën niet in ons lichaam terecht. Het bloed is in staat om bacteriën en virussen onschadelijk te maken.
Het zorgt ervoor dat onze lichaamstemperatuur 37˚C blijft.

Uitscheidingsorganen

Dikke darm -> onverteerbare delen verlaten ons lichaam

Longen -> koolzuurgas en waterdamp verlaten ons lichaam

Nieren -> zuiveren ons bloed, voeren ongewenste afvalstoffen af en houden het waterpeil in de gaten.

Blaas -> afvalstoffen en overtollig water verlaten ons lichaam

Huid -> afvoeren van zweet

Macrovoedingsstof: water

Water en zuurstof: 

Eerste 2 basisvoorwaarden voor leven op aarde.

Voor: planten, dieren en mensen.

Water is een belangrijke bouwstof.

Lichaam bestaat voor zo’n 52 % (vrouwen) of 63 % (mannen) uit water.

Juiste vochtbalans

Waterhuishouding moet in evenwicht blijven, dus moet water het lichaam ook weer verlaten. Dat kan op 4 manieren:

1. Via de blaas als urine
   
2. Vocht verdampt via de huid
   
3. Waterdamp via de longen
   
4. Vocht via de darmen
   

Macrovoedingsstof: water

Advies is om 1,5 liter water per dag te drinken.

Soms hebben mensen meer vocht nodig, zoals in de volgende situaties:

• Als je meer vocht dan normaal verliest (hitte, inspanning, ziekte of diarree).
• Na de nacht, je hebt dan veel zweet verloren
• Wanneer je rookt of veel zout eet

Vochttekort

• Bij vochttekort zal ook bloed in het lichaam afnemen.
  
• Hierdoor kan minder zuurstof naar de cellen vervoerd worden.
  
• Mensen kunnen suf worden, omdat te weinig zuurstof naar de hersenen gaat.
  
• Bij een vochtverlies van 20% zal men overlijden.
  

Macrovoedingsstof: koolhydraten

Koolhydraten vormen een belangrijke bron van energie

Plantaardige en dierlijke koolhydraten
 

Zoek op: 3 bronnen dierlijke- en plantaardige bronnen.

Soorten koolhydraten 

Enkelvoudige koolhydraten

• Worden ook wel enkelvoudige suikers of monosachariden genoemd.
  
• Glucose, fructose of galactose
  

Tweevoudige koolhydraten

• Worden ook wel tweevoudige suikers of disachariden genoemd.
  
• Bestaande uit 2 aan elkaar verbonden sachariden.
  
• Sacharose, lactose of maltose
  

Meervoudige koolhydraten

• Worden ook wel meervoudige suikers of polysachariden genoemd.
  
• Zetmeel, glycogeen of voedingsvezels.
  

Functies van koolhydraten

Leveren van brandstof of energie

Enkel- en tweevoudige koolhydraten zijn smaakmaker

Meervoudige koolhydraten dienen als bindmiddel

Voedingsvezels zijn belangrijk voor een goede spijsvertering

Macrovoedingsstof: eiwitten

Dit zijn de bouwstoffen

Ook wel proteïne genoemd

Vormen een bestanddeel van alle cellen en weefsels

Opbouw van eiwitten

Eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren

Acht aminozuren zijn extra belangrijk

Dierlijke eiwitten hebben een hogere kwaliteit dan plantaardige eiwitten.

Functies van eiwitten

• Bouwstof voor ons lichaam
  
• Ze zijn onderdeel van enzymen, spelen een rol bij spijsvertering en stofwisseling
  
• Onderdeel van hormonen, heeft invloed op vele functies
  
• Vorming van antistoffen, welke een functie als afweermechanisme hebben
  

Macrovoedingsstof: vitaminen

De belangrijkste vitaminen

• Vitaminen A
  
• Vitaminen B – complex
  
• Vitaminen C
  
• Vitaminen D
  
• Vitaminen E
  
• Vitaminen K
  

Macrovoedingsstof: mineralen

Belangrijkste mineralen:

Calcium (kalk), Jodium

Kalium, Magnesium

Natrium, Selenium en Zink

Huiswerk

Maak hoofdstuk 3 

Werkboek eetcultuur en wensen

Huiswerk vaktheorie 

Boek 1

Hoofdstukken

1, 2, 4, 5, 7, 8 en 9

Huiswerk vaktheorie

Boek 2

Hoofdstukken

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 10

Huiswerk vaktheorie

Boek 3

Hoofdstukken

1, 3, 4, 5 en 6