4H 1.4 Organellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

             Startopdracht  

Welke nummers komen zowel voor bij dierlijke als plantaardige cellen? 

a) 3, 4, 5, 7, 8 en 10

b) 3, 4, 5, 8 en 10

c) 4, 7, 8 en 10

d) 4, 5, 8 en 10

 Welkom!

• Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes.
• Ga zitten op je stoel
• Oortjes doe je uit
• Je jas hang je over je stoel
• Pak je boek + pen 
• Maak de startopdracht alleen en in stilte.

              Antwoord startopdracht  

Welke nummers komen zowel voor bij dierlijke als plantaardige cellen?

a) 3, 4, 5, 7, 8 en 10

b) 3, 4, 5, 8 en 10

c) 4, 7, 8 en 10

d) 4, 5, 8 en 10

 

Dierlijke cellen hebben

geen grote vacuole (3) en geen celwand (5).

Inleiding in de biologie

1.1 Biologie is overal
1.2 Organen, weefsels en cellen
1.3 Plantaardige en dierlijke cellen
1.4 Organellen
1.5 Transport door membranen
1.6 Natuurwetenschappelijk onderzoek

Leerdoelen 1.4

• Je kunt een cel beschrijven als een zelfstandig functionerende biologische eenheid.
• Je kunt de functies van de celorganellen benoemen.
• Je kunt beschrijven hoe transport van stoffen via celmembranen plaatsvindt. 

Celorganellen --> deel van de 

cel met een bepaalde functie.

Een plantaardige cel heeft 

meer organellen dan een 

dierlijke cel.

BiNaS tabel 79B en 79C

Celmembraan 

• De grens tussen de binnenkant en de buitenkant --> dun vloeibaar vliesje.
• Bepaalt welke stoffen de cel in en uitgaan door middel van membraaneiwitten.           Dat kunnen kanaaltjes of pompen zijn.
  
• Op het celmembraan bevinden zich ook receptor-eiwitten waar stoffen (zoals hormonen) zich aan kunnen binden. Er vindt dan een reactie plaats in de cel. 
• Koolhydraatketens (suikers) aan de buitenkant --> rol bij herkenning van de cel

BiNaS tabel 79D

Een glycoproteïne is een eiwit met daaraan gekoppeld een of meer suikereenheden, oligosachariden. De suikereenheden worden in het endoplasmatisch reticulum van de cel op de eiwitten geplakt. Een bekende glycoproteïne is Epo.

Celkern

• Celkern regelt alle processen in de cel. 
• De eiwitten worden gemaakt met behulp van het DNA, die bepaalt hoe de eiwitten eruit zien.
  
• Hiervoor moet het DNA worden vertaald in m-RNA wat de celkern kan verlaten en in de ribosomen de eiwitten kan gaan vormen.
  

Ribosomen & Ruw endoplastisch reticulum

• Ribosomen maken eiwitten in de cel (eiwitsynthese). Dit doen zij terwijl ze aan het RER vast zitten of los in de cel.
• Eiwitten gemaakt in het RER worden verpakt in blaasjes voor verder transport naar het het Golgi-apparaat. (golgi-systeem)

BiNaS tabel 79D

BiNaS tabel 79D

Golgisysteem / Lysosomen

• Eiwitten worden gesorteerd en bewerkt in het golgisysteem.
  
• Via transportblaasjes komen de eiwitten aan bij het celmembraan.

Het golgi-systeem maakt ook lysosomen --> blaasjes met enzymen die stoffen kunnen afbreken of omzetten.

Exocytose = stoffen worden naar buiten de cel getransporteerd door het afsnoeren van een blaasje door het celmembraan. Bij endocytose komen er stoffen in de cel. 

BiNaS tabel 79D

Golgisysteem en lysosomen

• Lysosomen --> insnoeringen van eigen membraan
  
• Het zijn blaasjes met enzymen die stoffen kunnen afbreken of omzetten --> voor elke reactie een ander enzym

Pino.cytose is het zelfde als fagocytose, maar dan met vloeistof. Het is een vorm van endocytose. 

Mitochondriën

• Energiefabriekjes van de cel.
• In de mitochondriën worden de brandstoffen (glucose) verbrand, dit levert energie op --> ATP
  
• Enzymen die hiervoor nodig zijn liggen op het binnenmembraan. 
• De hoeveelheid mitochondriën in de cel is afhankelijk van de functie van de cel.
  

BiNaS tabel 79D

Bladgroenkorrels (plantaardige cellen)

• Plaats voor de fotosynthese --> de omzetting van lichtenergie, water en koolstofdioxide in glucose en zuurstof
• Dubbel membraan met daarbinnen platte blaasjes die enzymen bevatten voor fotosynthese.

BiNaS tabel 79D

Het glad endoplasmatisch reticulum (GER)

• Bevat géén ribosomen.
• Transport van stoffen binnen de cel.
• Speelt een rol bij stofwisseling. Het produceert b.v. vetten, speelt een rol bij opname van calcium en maakt b.v. gifstoffen onschadelijk (levercellen).

Speelt b.v. een rol bij opslag van calcium in de cel

in Levercellen maakt het gifstoffen onschadelijk. 

Huiswerk

Lezen 1.5 tot transporteiwitten

Maken opdracht 43 t/m 47 + lijst met dikgedrukte woorden  

Herhalen en/of extra oefenen

Uitlegvideo 1.4

Oefenen celorganellen dierlijke cel

Functies organellen

Bedenk voor jezelf 2 dingen die je bij 1.4 geleerd hebt.