1x BME - Les 3 Grammatica zinsontleding

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij Nederlands

Hoera het is weer vandaag!

1.  Voorlezen (20 minuten)
2. Instructie grammatica - lijdend voorwerp (10 minuten)
3. Opdrachten maken (30 minuten)
   
4. Nakijken (10 minuten)
5. Leesvaardigheidstoets woensdag, vragen? (10 minuten)
6. Werken aan de muurkrant (tijd die over is)
7. Afsluiten

Ontleden (vaste volgorde!)

1. Persoonsvorm

2. Onderwerp

3. Werkwoordelijk gezegde

4. Zinsdelen maken 

5. Lijdend voorwerp

Maak een aantekening in je schrift.

Persoonsvorm

• Zin vragend maken
• Tijdsproef
• Getalsproef > dan verandert ook het onderwerp!

Onderwerp

Onderwerp

Wie / Wat +pv  = Onderwerp

Wij gaan brood kopen. → Wie gaan? →     Wij

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.
• Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!
  
  Ik heb veel te doen.

   
werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Zinsdeelproef 

Onderstreep de persoonsvorm	Met mijn laatste krachten rende ik over de finish tijdens de marathon van Rotterdam.
Zet strepen voor en na de persoonsvorm	Met mijn laatste krachten | rende | ik over de finish tijdens de marathon van Rotterdam.
Kijk welke woorden je voor de persoonsvorm kunt zetten om er een kloppende zin van te maken.	> Ik | rende | met mijn laatste krachten over de finish tijdens de marathon van Rotterdam. > Over de finish | rende | ik met mijn laatste krachten tijdens de marathon van Rotterdam . > Tijdens de marathon van Rotterdam | rende | ik met mijn laatste krachten over de finish.
Zet zinsdeelstrepen voor en na elk zinsdeel dat je hebt gevonden.	Met mijn laatste krachten | rende | ik | over de finish | tijdens de marathon van Rotterdam.

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. 

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Belangrijk: niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp.

Lijdend voorwerp (lv)

Hoe vind je het lijdend voorwerp? 

wie/wat + gez. + onderwerp = lijdend voorwerp

Wie of wat

+

gez.

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

Lijdend voorwerp (l

1. De taxi komt jou halen.

2. Zal ik jullie thuisbrengen?

3. De heer Sluiter vangt een grote vis.

4. Die film heb ik gezien.

Schrijf de zinnen in je schrift en noteer onder de zin: 

pv =

ow =

wg =

Zinsdelen maken

lv =

Voorbeeldzinnen

Maken
Grammatica blok 3
Opdracht 5, 6 en 7

Klaar?

Oefeningen maken op Cambiumned > link op Classroom

Je maakt: 

- zinsdelen maken

- persoonsvorm

- gezegde (1 t/m 4)

- onderwerp

- lijdend voorwerp (1 t/m 4)

Opdrachten maken (30 minuten)

Nakijken

Opdracht 5

1 lv: de laatste restjes

2 geen lv

3 lv: haar record

4 geen lv

5 geen lv

6 lv: het lampje van de rechterkoplamp

Nakijken

Opdracht 7, vraag 1

a. Kai | bracht | Marc | met zijn fiets.

    Kai | bracht | Marc met zijn fiets.

b. In de eerste zin heeft Kai een fiets bij zich en brengt hij Marc daarmee ergens heen.

In de tweede zin brengt Kai Marc, die een fiets bij zich heeft, ergens heen.

Nakijken: opdracht 7 (vraag 2a)

Zin A

(1): Kai = onderwerp

Marc = lijdend voorwerp

(2): Marc = onderwerp

Kai = lijdend voorwerp

Zin B 
(1): De leraar = onderwerp

 De leerling = lijdend voorwerp

 
(2): De leerling = onderwerp

 De leraar = lijdend voorwerp

Zin C 

(1): Niemand = onderwerp

Chantal = lijdend voorwerp

(2): Chantal = onderwerp

 Niemand = lijdend voorwerp

Nakijken: opdracht 7 (vraag 2b)

De zinnen maken niet duidelijk wie de handeling verricht. De delen die zowel onderwerp als lijdend voorwerp kunnen zijn, kun je omwisselen. Dan blijft de betekenis van de zin in stand. Alleen de persoon die de handeling uitvoert, is een andere. Om het onderwerp te vinden is meer info nodig.

Nakijken

Opdracht 7 (vraag 3)

3 a Nee:

  – de basiszin voor kijken is: Iemand kijkt.

  – de basiszin voor bekijken is: Iemand bekijkt iets.

 

3b Bij het werkwoord bekijken. De boswachter bekijkt is geen duidelijke boodschap. Wat bekijkt hij dan? Je moet altijd aangeven wat hij bekijkt. De boswachter bekijkt de zeldzame vogel.