Stofeigenschappen (M&N)

• NT2
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute VT

Stofeigenschappen

Kerndoel: Mens en Natuur

28. De leerling leert vragen over natuurwetenschappelijke, technologische en zorggerelateerde
onderwerpen om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een
natuurwetenschappelijk onderwerp uit te voeren en de uitkomsten daarvan te presenteren. 

Leerdoelen:

Je kunt:

1. op macroscopisch niveau uitleggen wat een zuivere stof is
2. zuivere stoffen herkennen aangeven hoe ze heten
3. de stofeigenschappen kleur, geur, oplosbaarheid in water, elektrische geleiding, kookpunt en smeltpunt, warmtegeleiding en brandbaarheid van een stof    herkennen

leerdoel 1: Een zuivere stof

                                             Suiker is één stof. 

                                             Er is niets aan toegevoegd.

                                             Het bestaat dus  alleen uit suiker.

Een zuivere stof bestaat uit 1 stof.

Als iets uit meerdere stoffen bestaat heet het een mengsel.

zuivere stoffen

zuivere stoffen

mengsels

A tandpasta

B ketchup

C goud

D lucht

E zeewater

F zout

G zeep

leerdoel 3: Stofeigenschappen

Stofeigenschappen horen bij een stof. 

Je kunt ze niet veranderen.

stofeigenschappen

• fase
• smaak
• geur
  
• kleur
  
• oplosbaarheid in water
• kookpunt
• smeltpunt / stolpunt
• brandbaarheid
• elektrische geleidbaarheid
• warmtegeleiding

De fase:

Veel stoffen kunnen in drie fasen voorkomen.

Water  is het makkelijkste voorbeeld.

Als het koud genoeg is, is water hard geworden: 

vaste fase

Bij kamertemperatuur is water vloeibaar:

vloeibare fase

Als water gekookt heeft zien we het niet meer: gasvormige fase

De smaak:

De smaak is een handige stofeigenschap om te gebruiken als je zeker bent welke stoffen je hebt. Je mag dit nooit met een onbekende stof doen.

Je kunt het verschil tussen zout en suiker of het verschil tussen water en azijn wel proeven als je zeker weet dat het die stoffen zijn.

De geur:

Sommige stoffen hebben een geur. Dit zijn stoffen die makkelijk verdampen of al gasvormig zijn.

Als je iets ruikt is de stof aanwezig in je neus; dus gasvormig!

Weet je hoe je aan een onbekende stof moet ruiken?

Noem een stof met een sterke geur...

De kleur:

De kleur van een stof geven we aan met de kleuren van de regenboog rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet, enz.

Pas op!

Zilver en goud zijn geen kleuren. Het zijn stoffen.  

Deze kleuren omschrijf je als glimmend grijs en glimmend geel.

Oplosbaarheid in water:

Als een stof oplosbaar is, zie je de stof "verdwijnen" in die vloeistof. Bekijk onderstaande voorbeelden:

            krijt in water   suiker in water   olie in water

Het kookpunt:

Het kookpunt van een stof is de temperatuur waarbij een vloeistof het snelst verdampt.

Boven het kookpunt is de stof gasvormig.

Water heeft een kookpunt van 100°C.

Het smeltpunt:

Het smeltpunt van een stof is de temperatuur waarbij een vaste stof het snelst smelt.

Boven het smeltpunt is de stof vloeibaar.

Het smeltpunt en het stolpunt hebben dezelfde temperatuur.

Brandbaarheid:

De brandbaarheid geeft aan of een stof brandbaar is of niet.

Water is niet brandbaar.

Hout is wel brandbaar.

Elektrische geleidbaarheid:

De elektrische geleidbaarheid geeft aan of een stof elektrische stroom kan geleiden of niet.

Plastic kan dat niet (isolator).

Koper kan dat wel (geleider).

Warmtegeleiding:

Warmtegeleidbaarheid geeft aan of een stof warmte goed of slecht kan geleiden.

Piepschuim geleidt warmte slecht (isolator).

IJzer geleidt warmte goed (geleider).

Vul in:
Een pan is gemaakt van ( 1 ) omdat deze stof een ( 2 ) warmtegeleider is.

1. 1 = hout 2 = slechte
2. 1 = hout 2 = goede
3. 1 = metaal 2 = slechte
4. 1 = metaal 2 = goede

Welke stofeigenschap wordt gebruikt in deze toepassing?
Een pan is gemaakt van ijzer.

1. brandbaarheid
2. geleiding van warmte
3. oplosbaarheid
4. geleiding van stroom

Welke stofeigenschap wordt gebruikt in deze toepassing?
Janice gebruikt parfum.

1. oplosbaarheid
2. kleur
3. geur
4. smaak

Welke stofeigenschap wordt gebruikt in deze toepassing?
In de open haard ligt hout.

1. brandbaarheid
2. geleiding van warmte
3. oplosbaarheid
4. geleiding van stroom

Welke stofeigenschap wordt gebruikt in deze toepassing?
Achmed doet zout in de soep.

1. brandbaarheid
2. dichtheid
3. oplosbaarheid
4. smaak

Leerdoel 2: 

zuivere stoffen herkennen en aangeven hoe ze heten

Stoffen beschrijven:

Een stof heeft ontzettend veel stofeigenschappen waaraan je hem kunt herkennen. Maar om al die eigenschappen te noemen als je een stof wilt omschrijven is heel veel werk. Daarom omschrijft een chemicus een stof kort. Hij noemt eenvoudige kenmerken die hij met zijn ogen kan waarnemen. Dit is de kleur en de fase van de stof.
Bij een vloeistof let hij er ook nog op of de vloeistof troebel of helder is. 

SAMENGEVAT

1) kleur

2) (alleen bij vloeistoffen) helder of troebel

3) fase

Voorbeelden:

Hout                        bruine vaste stof

Lucht                       kleurloos gas

Chocolademelk    bruine troebele vloeistof

Water                       kleurloze heldere vloeistof

Opdracht: Waarnemen en beschrijven

Kijk om je heen en kies een stof.

Beschrijf de stof zoals een chemicus dat doet.

Schrijf ook opvallende waarnemingen op (bijv. geur of smaak) en eindig met een conclusie.

Waarnemen en beschrijven