*Woordenschat H6, vwo 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Woordenschat H6

Oude naamvallen 

Na deze les:

• Weet je hoe een oude naamval eruit ziet
• Weet je waarom we nog oude naamvallen gebruiken
• Kun je voorbeelden noemen van oude naamvallen 

Vandaag

Introductie hoofdstuk 6 (10 minuten)

Aan de slag (5 minuten)

Bespreken opdracht (3 minuten)

Aan de slag (10 minuten)

Wat betekent:
Je moet TE ALLEN TIJDE je handen wassen na het plassen.

Wat betekent:
Het is UIT DEN BOZE dat je tot 2.00 uur naar dat feestje mag

Wat valt je op aan het taalgebruik van de zinnen op de voorgaande slides?

Oude naamvallen

In het Nederlands vinden we nog sporen van oude naamvallen. Sommige naamvallen gebruiken we veel en andere bijna niet meer.  

's avonds is een verkorting van de oude naamval des avonds.

Iemand ten huwelijk vragen. Ten geeft ook een oude naamval aan.

 

Zo herken je oude naamvallen

Oude naamvallen bestaan vaak uit verbogen vormen van de en te:

– den: aan den lijve;

– der: in naam der wet;

– des: de vader des vaderlands;

– ten: ten val brengen;

– ter: ter plaatse.

In veel gevallen staat er een verbogen vorm van een ander woord bij: heden ten dage, in koelen bloede, met voorbedachten rade, ter grootte van. Deze vormen kun je het beste uit je hoofd leren.

Vergelijk met Duitse naamvallen:

der man - de man (onderwerp)

dem man - (iets geven) aan de man

des mannes - (de schoenen) van de man

die frau

der frau

Opdracht

Blz. 184: Maak de startopdracht en lees de theorie. 

Antwoorden startopdracht Woordenschat H6, blz. 174

1.  in het buitenland
   
2. betrouwbaar; te vertrouwen; eerlijk
   
3. heeft zich niet aan de belofte gehouden
   
4. om te bevestigen; om aan te geven dat je akkoord bent met
   
5. de plaats waar het ongeluk of de ramp is gebeurd
   
6. zonder goede reden(en); op verkeerde gronden
   

Aan de slag (blz. 184-185)

Maak opdracht 1 + 2 van H6 woordenschat. Deze gaan we zo bespreken. Je hebt hier 10 minuten voor!

• Opdr. 1: Zoek betekenissen online
• Opdr. 2: weet je niet wat in te vullen? 

--> Google woord + oude naamval

--> Klik op lijst wikipedia: 'versteende uitdrukkingen' 

nakijken opdracht 1 

1. uit den boze:   verboden; wat beslist niet gedaan mag worden
   
2. desgewenst:    als u dat wilt
   
3. onverrichter zake:  zonder datgene gedaan te hebben wat men wilde
   
4. behoudens:   behalve
   
5. ter ontnuchtering:  om nuchter te worden
   
6. ten huize van:  bij … thuis; in het huis van
   
7. de dag des Heren:  zondag
   
8. ter verhoging van:  om … te verhogen
   
9. ’s lands wijs, ’s lands eer: je kunt je verbazen over bepaalde gewoonten in een (vreemd) land, maar toon respect voor die gewoonten
   
10. in koelen bloede:  in het volle besef van het kwaad dat men doet
    

De haren rijzen je ... bij zijn verhalen over kannibalisme.

1. ten berge
2. ten bergen
3. te berge
4. te bergen

Het oude schilderij is duidelijk aangetast door de ....

1. de tand des tijds
2. de tand der tijds
3. de tand des tijd
4. de tand der tijd

... de slachtoffers wordt er een minuut stilte gehouden.

1. te nagedachtenis van
2. ter nagedachtenis van

De hoofdstad van Zuid-Holland heet officieel

1. ’s-Gravenhage
2. s'-Gravenhage
3. sGravenhage
4. sgravenhage

Hans F. en Willem S. zal ontvoering .. worden gelegd.

1. te laste (leggen)
2. ten lasten (leggen)
3. te lasten (leggen)
4. ten laste (leggen)

In het begin is het spannend, maar ... wordt het langdradig.

1. op de duur
2. op den duur

Uiteraard is roken in deze ruimte ...

1. te strengste verboden
2. te strengsten verboden
3. ten strengste verboden
4. ten strengsten verboden

Bestaat het programma ... nog?

1. Ter land, ter zee en in de lucht
2. Te land, te zee en in de lucht
3. Te land, ter zee en in de lucht

Samir heeft zich ... ontwikkeld tot de sterspeler.

1. in de loop der tijd
2. in de loop des tijds
3. in de loop der tijds
4. in de loop des tijd

Je moet een dag voor het diner aan het kokkerellen, want deze Mexicaanse stoofschotel smaakt ... het beste.

1. sanderendaags
2. ’s anderendaags
3. 's anderedaags
4. 's anderendaag

Toen Joeri afkeek, werd meneer Grim ...

1. der duivel
2. der duivels
3. des duivel
4. des duivels

Zou ... dit jaar dankzij vriezend weer eindelijk weer eens verreden worden?

1. de tocht der tochten
2. de tocht des tochten

Opdracht 2
- vragen hierover?

1 de haren rijzen je te berge:   je bent echt geschokt en stomverbaasd

2 de tand des tijds: de knagende werking die er in loop van de tijd plaatsvindt, zodat de conditie van dingen achteruitgaat

3 ter nagedachtenis: van om terug te denken aan

4 ’s-Gravenhage:   Den Haag

5 ten laste leggen:   (officieel) beschuldigen van

6 op den duur:    na verloop van (lange) tijd

7 ten strengste verboden:  beslist niet toegestaan

8 Te land, ter zee en in de lucht: overal

9 in de loop der tijd:   in de loop van de tijd

10 ’s anderendaags:   de volgende dag

11 des duivels:    zeer boos

12 de tocht der tochten :de Elfstedentocht

Huiswerk:

Blz. 185-186: maak opdracht 4+5