Vergelijkingen (letterlijk en figuurlijk taalgebruik)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Taalgebruik en beeldtaal

letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Vergelijkingen

Beeldtaal

Aan het einde van deze les:

• Kun je figuurlijk taalgebruik herkennen, zoals spreekwoorden en uitdrukkingen.
• Kun je vergelijkingen herkennen en gebruiken: een vergelijking is ook een vorm van beeldspraak. Beeldspraak is een vorm van figuurlijke taal. Voorbeeld vergelijking: Zo trots als een pauw. Een pauw is een trots dier, dat in een trotse houding rondloopt.
• Weet je waarom beeldtaal bestaat en welke soorten beeldtaal er zijn.

In teksten kom je vaak zinnen met figuurlijke betekenis tegen.

Om teksten goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om figuurlijk taalgebruik te herkennen.

Wanneer je zinnen met een figuurlijke betekenis letterlijk opvat, dan is het moeilijk om de tekst te begrijpen.

LETTERLIJK

- precies zoals het geschreven is

FIGUURLIJK

- bij wijze van spreken

- er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat

- ook wel beeldspraak genoemd

LETTERLIJK OF FIGUURLIJK?

Letterlijk taalgebruik

Dit vertelt precies wat er gebeurd is, er zit geen andere betekenis achter

Bijvoorbeeld: tegen de lamp lopen = je bent écht tegen de lamp aangelopen

Figuurlijk taalgebruik

 Dit heeft een andere betekenis dan dat er staat.

'Tegen de lamp lopen' kan in dit geval ook betekenen:

je deed iets stiekem en bent nu gesnapt

Voorbeelden van figuurlijk taalgebruik:

• De baard in de keel krijgen
• Een blauwtje lopen
• Iemand uit de droom helpen
• Bij de pakken neerzitten

 Spreekwoorden en uitdrukkingen zijn altijd figuurlijk bedoeld!

Nu even oefenen!

Je moet het nou eens goed in je oren knopen, dat je op tijd moet komen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb er een hard hoofd in of ik dit jaar ga slagen voor mijn eindexamen.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Ik heb een zere keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Mijn broer krijgt de baard in de keel.

1. letterlijk
2. figuurlijk

Beeldspraak (figuurlijk taalgebruik): de vergelijking

Bij een vergelijking gebruik je een beeld om eigenschappen van iets of iemand (het object) te benadrukken. 
Beeld en object staan naast elkaar.

Hoe groot een hond (object) is, bijvoorbeeld, 

kun je aangeven door hem te vergelijken 

met een kalf (beeld).

vergelijking met als

Bij de vergelijking met als geef je met het woordje 'als' aan welk beeld er bij het object hoort:

Ik ben zo mager      als      een lat.

(object: mager)                   (beeld: een lat)

vergelijking met van

Bij een vergelijking met van wordt het woordje 'van' gebruikt om het beeld met het object te verbinden:

Wat een kast    van    een huis!

         (beeld)                    (object)

Bij deze vorm van vergelijkingen staat het beeld vóór het object.

vaste vergelijking 

Vergelijking met 'Zo ... als ... ' , waarbij het eerste deel van de vergelijking ('zo...') een vast vervolg heeft.

Voorbeelden:

Zo groen als gras.

Zo sterk als een paard.

Zo vast als een huis.

 

cliché

Te veel gebruikte vergelijking of uitdrukking, waardoor de betekenis verzwakt is.

zelf aan de slag

Maak opdrachten 2 t/m 5 (blz. 101)

Klaar? Maak opdracht 6 (dit mag in tweetallen)

Beeldtaal

-Vorm van taal.

-Beeld zonder woorden/beeld met weinig woorden.

Voorbeelden van beeldtaal:

- Pictogram: symbool of eenvoudig plaatje dat een tekst vervangt.

- Emoji: afbeelding die je op social media gebruikt om iets duidelijk te maken.

UITDRUKKINGEN

- combinatie van woorden die samen een eigen,

soms figuurlijke, betekenis hebben

- als je niet weet wat een uitdrukking betekent, dan zoek je in het woordenboek naar het eerste belangrijke woord uit de uitdrukking