EC6_waarom werken we

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

EC6_waarom werken we

Leerdoelen 

• Je kan minimaal vier redenen opnoemen waarom mensen werken
• Je kan voorbeelden van geschoold en ongeschoold werk opnoemen
• Je weet wat er in een arbeidsovereenkomst staat
• Je weet wat een cao is
• Je weet wat het minimumloon is
• Je weet wat het verschil tussen, zwartwerk, witwerk & grijswerk is
• Je kan het nettoloon bereken en weet het verschil tussen netto en brutoloon

Waarom werken mensen?

• Geld verdienen
  
• Voor de sociale contacten
  
• Om iets nuttigs te doen in je leven
  
• Om regelmaat te hebben in je leven
  
• Om nieuwe dingen te leren
• Al deze redenen noemen we arbeidsmotieven

Geschoold en ongeschoold werk

• Je doet aan ongeschoold werk, wanneer je geen diploma's nodig hebt voor de baan die je doet. Voorbeelden zijn schoonmaker en afwashulp
• Je doet aan geschoold werk wanneer je juist wel een diploma nodig hebt. Voorbeelden zijn leraar en bouwvakker
• In Nederland heb je veel geschoold werk, ongeschoold werk vind je steeds minder.
• Voor veel banen moet je wel iets van scholing doen.

Wanneer je gaat werken teken je een arbeidsovereenkomst

• Een arbeidsovereenkomst is een document waarin staat:
• Wat je taken en functie is 
• Hoeveel uur je per week werkt
• Hoeveel loon je krijgt
• Wat de secundaire voorwaarden zijn: Dus wat je naast je loon extra krijgt zoals een auto van de zaak of 13e maand (dat krijg ik wat leuk)

Veel arbeidsovereenkomsten komen uit een cao

• Cao staat voor Collectieve arbeidsovereenkomst. 
• Hierin staan alle afspraken die in een sector/bedrijfstak zijn gemaakt. 
• Je hebt bijvoorbeeld een cao voor de sector horeca of onderwijs. Hierdoor hebben alle personeelsleden met de zelfde functie in de horeca de zelfde arbeidsovereenkomsten.
• Elke leraar in Nederland krijgt bijvoorbeeld een 13e maand, omdat dit in onze cao staat.

En er is een minimumloon 

• Het wettelijke minimumloon verplicht werkgevers om een minimaal salaris te betalen.
• (In Nederland is dit €1756,20 per maand (waarbij een werkweek maximaal 40 uur mag zijn).
• De inspectie SZW :
• Controleert of bedrijven en organisaties de bovengenoemde wetten naleven. Wanneer een bedrijf de bovengenoemde wetten niet nakomt krijgen ze een boete.*

Als witwerken je niet aanstaat kun je ook iets anders doen. 

• Je kan ook grijswerk doen. Je doet dat onbetaald werk (werk waar je geen geld voor krijgt). Dit is vaak vrijwilligers werk of jullie maatschappelijke stage.
  
• Tot slot kan je als je geen zin hebt om Sigrid Kaag te betalen (de mevrouw van de belastingdienst) zwart werken. Je krijgt dan betaalt, maar bent niet beschermt door de wetten die werknemers beschermen. Daarnaast betaal je geen belasting en ben je ook niet verzekert. Zwartwerken is illegaal en strafbaar.*

Tot slot krijgt iedereen die werkt nettoloon op zijn bankrekening gestort, maar de baas betaalt je brutoloon

• Brutoloon is het bedrag dat je werkgever jouw betaalt, maar waarvan er belastingen en premies ingehouden worden.
• De belasting gaat naar de overheid, en de premies wordt gebruikt om uitkeringen te betalen en pensioen op te bouwen.
• Het geld wat overblijft is nettoloon.
• Formule nettoloon:
• Brutoloon - loonbelasting - sociale premie
• Loonheffing is een ander woord voor loonbelasting

Bereken het nettoloon in €
Vergeet niet het € en goed af te ronden
met 2 cijfers achter de komma

Uitwerking 

voorbeeldvraag 

• Bereken het nettoloon in €
• Formule nettoloon: Brutoloon - loonbelasting - sociale premie
• 1.500 + 55 - 233 - 106= €716,00
• Brutoloon + reiskostenvergoeding - loonheffing - premie =
• Nettoloon

In welke situatie is er sprake van "grijs werken" ?

1. Maria werkt als verpleegkundige 2 dagen per week
2. Opa Piet doet een krantenwijk om fit te blijven
3. Rick is timmerman en beunt op zaterdag een paar uurtjes
4. Nicole doet vrijwilligerswerk in het buurthuis

Primaire arbeidsvoorwaarden

Secundaire arbeidsvoorwaarden

Pensioen

Salaris

Vakantiedagen

Werktijden

Werkkleding

Scholing

dertiende maand