Levensbeschouwing h2 Hoofdstuk 2

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Lijden en dood (1 en 2)

In deze les:

Vandaag:

• introductie
• afwisseling bespreken stof, opdrachten en vragen

Leerdoelen:

• Je kunt uitleggen dat er twee soorten lijden zijn
• je kunt uitleggen welke redenen er kunnen zijn om voor lijden te kiezen 

de dood

De dood behoort tot een van de weinig zekerheden die we hebben in het leven. 

Je denkt er liever niet over na, maar dat maakt het wel praktisch; het kan je helpen om er beter mee om te gaan.

Opdracht 

Maak opdracht 3 en verdiepingsopdracht 1

Ben je ooit persoonlijk geconfronteerd met ernstig lijden of met de dood?

Mensen kunnen soms heel slecht omgaan met lijden en sterven. Heb je dat wel eens gezien bij anderen, of bij jezelf?

Lijden: kies je daarvoor?

Lijden en dood zijn het tegenovergestelde van gelukkig worden. Lijden en dood zijn negatief, gelukkig worden positief. Maar zijn ze wel zo tegengesteld?

Daarvoor is het belangrijk om onderscheid te maken tussen lijden dat je overkomt (en je dus niet zelf voor kiest) en lijden waar je soms voor kiest. 

Lijden waarvoor je niet kiest

Hebben we voorbeelden?

Opdracht

Maak verdiepingsopdracht 2

Lijden waarvoor je kiest

Mensen zoeken soms bewust ervaringen van pijn en lijden op

1. Lijden in de sport. Deze zoeken vaak bewust de pijngrens op. Ze willen zo hun grenzen verleggen om tot goede prestaties te komen.

2. Lijden bij sensationele activiteiten. Je kunt het ook opzoeken voor de spanning. 

3. Een beetje lijden om groter lijden te voorkomen. 

4. Lijden om mooi en aantrekkelijk te zijn

Opdracht 

Maak opdracht 7 en 8

Kun je de leerdoelen nog reproduceren?

Lijden en dood (3 en 4)

In deze les:

Vandaag:

• herhaling
• afwisseling bespreken stof, opdrachten en vragen

Leerdoelen:

• je kunt uitleggen wanneer lijden zin heeft
• maar ook wanneer lijden zinloosheid in zich heeft
• je kunt uitleggen wat het verschil is tussen een natuurlijke en een morele oorzaak

Rad van fortuin!!!

de zin en zinloosheid van lijden

Van lijden kun je iets leren. En je kunt er iets duidelijk mee krijgen, namelijk dat je leeft. 

Opdracht

Maak opdracht 9, 10, 12, 13 en verdiepingsopdracht 3

de zin en zinloosheid van lijden

Er bestaat ook lijden dat oneindig veel groter is, waarbij de pijn nooit meer weggaat. Valt daar ook iets positiefs aan te ontdekken?

Aan dat soort lijden kan niet snel iets positiefs worden gevonden, dat lijden is zinloos, je verliest je zin van je bestaan zelfs wellicht. 

Maar toch zie je soms dat mensen ook vreselijk lijden enige zin kunnen geven. 

Opdracht 

Maak opdracht 14 en 15

natuurlijke en morele oorzaak

Wanneer je iemand verantwoordelijk kunt stellen voor het lijden, hebben we het over een morele oorzaak van het lijden. 

Indien dit niet het geval is, spreken we van een natuurlijke oorzaak. 

Opdracht 

Maak opdracht 16 en 17

mengvorm van natuurlijk moreel

In de praktijk is het lastig vast te tellen of een oorzaak van het lijden natuurlijk of moreel is. Vaak is het beide. 

Daarbij hangt het er ook vanaf hoe concreet je een geval bekijkt. De vraag is dus: tot hoever gaat de menselijke verantwoordelijkheid?

Opdracht

Maak opdracht 19, 20, verdiepingsopdracht 5, 6, 7 en op-pad-opdracht 3

Hoe duidelijk zijn de leerdoelen?

😒🙁😐🙂😃

Lijden en dood (5)

In deze les:

Vandaag:

• herhaling
• afwisseling bespreken stof, opdrachten en vragen

Leerdoelen:

• je kunt uitleggen hoe christenen aankijken tegen lijden en dood
• Je kunt uitleggen hoe moslims aankijken tegen lijden en dood
• Je kunt uitleggen hoe hindoes en boeddhisten aankijken tegen lijden en dood
• Je kunt uitleggen hoe humanisten en atheïsten aankijken tegen lijden en dood

Rad van fortuin!!!

Waarom is er lijden en dood?

Mensen zijn kwetsbaar. Iedereen moet er ook ooit aan geloven om dood te gaan. We denken er alleen liever niet teveel aan.

Religies brengen vragen over lijden en dood, verdriet en schuld, uitdrukkelijk wel ter sprake. Daarmee wordt er op bovenstaande vraag antwoorden geboden.

Stop jij gedachten over lijden en dood diep weg zodat je er geen last meer van hebt?

Christenen

Christenen geven aan dat de mens een onvolmaakt wezen is, een zondig wezen. We zullen zelf pijn en verdriet ervaren, maar ook een ander pijn en verdriet doen.

Met de mens, bedoelen ze alle mensen. Dat wordt al duidelijk bij het verhaal over Adam en Eva. Op basis van dit verhaal kun je zeggen dat alle mensen nakomelingen zijn van Adam en Eva, en allemaal geboren na de zondeval. Net als hen maken we fouten, brengen vrouwen met moeite kinderen ter wereld, kennen we pijn, eenzaamheid en verdriet en keren uiteindelijk als stof terug in de aarde. 

Christenen

Voor christenen is daarmee echter niet alles gezegd. Jezus brengt perspectief en de hoop dat lijden en dood niet het laatste woord vormen. 

Het is opvallend dat het belangrijkste symbool van het christendom iets is wat verwijst naar een wrede executie. 

Over het waarom van het lijden en de dood van Jezus laat Marcus in zijn evangelie geen misverstand bestaan: het lijden zou geen zin hebben. Maar later zullen Jezus zijn volgelingen er toch betekenis aan zijn lijden geven. Zo zou hij herrezen zijn, en verder zou Jezus zijn gestorven voor de fouten van alle mensen. Daardoor zou de relatie tussen de mensen en God zijn hersteld. 

Opdracht 

Maak opdracht 22, 23, verdiepingsopdracht 8 en op-pad-opdracht 5

Islam

In onze huidige westerse cultuur wordt pijn vooral als iets negatiefs gezien. Sterven is einde van het leven.

Bij moslims ligt dit anders; de dood is voor hen een overgang naar een andere fase. Pijn moet je geduldig tegemoet lopen. 

Voor moslims is lijden lang niet altijd zinloos. Het kan een beproeving zijn, of een straf. Wel kun je pogingen doen om het lijden te verzachten. 

Mohammed en zijn volgelingen haalden veel van hun geloof uit die van de joden en de christenen. Je ziet over een leven na de dood dus veel overeenkomsten.

Hoe beter je in deze wereld leeft, hoe beter het in de volgende wereld met je zal vergaan. 

De Islam nam ook het Bijbelse idee van een einde der tijden over. 

Opdracht

Maak opdracht 24 en verdiepingsopdracht 10

Hindoes en boeddhisten

Binnen oosterse religies vindt men dat ongeluk en lijden meer bij het aardse bestaan horen dan geluk. Aards geluk is slechts van korte duur en het is nooit perfect; lijden en dood zijn juist overal aanwezig.

Veel hindoes en boeddhisten geloven ook dat de omstandigheden waarin je nu leeft, veroorzaakt worden door foute daden in een vorig leven.  Daarnaast geloven ze in machten die de wezens in de wereld steunen of juist tegenwerken, deze krachten treft men als een soort noodlot. 

hindoes

De meeste geloven in een hoofdgod, Shiva of Vishnoe. Hiernaast heb je nog lagere goden die de wereld als een soort speeltuin behandelen. Het zijn die laatste die verantwoordelijk zouden zijn voor veel leed in de wereld. Shiva en Vishnoe zouden het te druk hebben om deze goden tot orde te roepen. 

Wat kunnen mensen aan dit lijden doen?

Je plicht doen, want dan kom je goed terecht. Ook in volgende levens. 

Als velen zich aan hun plicht houden, gaat alles goed. Doen velen dit dus niet, dan is er veel lijden. 

hindoes en boeddhisten

Er zijn dus machten werkzaam; dat kunnen de minder belangrijke goden zijn maar ook geesten. Die kunnen in ons lichaam komen en dan bijvoorbeeld ziektes veroorzaken.

Hier kunnen mensen mee omgaan door de lagere goden gunstig te stemmen door middel van offers. Goden willen je dan best helpen. De geesten kunnen door de gebeden van monniken worden uitgedreven. 

Veel goden hebben plaatselijke invloed. 

boeddhisten

Hierbinnen kom je de overtuiging tegen dat je anderen kunt helpen door goede daden te verrichten. 

Opdracht

Maak opdracht 26 en verdiepingsopdracht 11

Humanisten en atheïsten

Lijden en dood zijn van alle tijden. Toch is er de afgelopen eeuwen iets veranderd wat de natuurlijke oorzaken van lijden betreft; door technische en wetenschappelijke ontwikkelingen is de mens tot veel meer in staat. Er ontstaat dan een menselijke verantwoordelijkheid.

In der periode van de Verlichting werd sterk de nadruk gelegd op de redelijkheid van de mens. Sommigen geloofde zelfs dat door wetenschap en techniek zou komen aan al het menselijk lijden. Alle natuurlijke oorzaken zouden namelijk weg kunnen worden gehaald. 

God zou daarbij achterhaald zijn en het geloof zou de vooruitgang tegenhouden, daardoor een lijden an sich. 

Dit geloof in vooruitgang heeft in de afgelopen eeuwen wel wat schade opgelopen. 

humanisten en atheïsten

Humanisten leggen de nadruk op waarden als zelfbeschikking, een menswaardig bestaan voor iedereen en solidariteit met anderen. Maar ze zien de mens ook als beperkt wezen. Die beperkingen moet hij zien te overwinnen, hij moet vechten tegen het lijden. Maar dit gevecht is zonder hoop of uitzicht op een overwinning. 

Atheïsten benadrukken dat geloof in een leven na de dood onzin is. De mens moet zijn sterfelijkheid onder ogen zien. Geloof in een hemel zou geestelijke onvolwassenheid zijn. 

Toch kunnen ook mensen die niet religieus zijn en niet geloven in een leven na de dood, zin en betekenis geven aan de dood. Je ervaart het leven dan niet als iets vanzelfsprekends. Dit kan het leven waardevoller maken, je maakt er iets moois van.

Opdracht

Maak opdracht 27, 28 en verdiepingsopdracht 12

Waar hebben we het over gehad?

Welke begrippen zijn voor jou nog niet duidelijk?