Blozende Oortjes [Impact Toolkit] - Les 4

• Mentorles
• Maatschappijleer
• +2
• Middelbare school
• MBO
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 4-6
• Studiejaar 1,2

Introductie

Deze les gaat over het onderwerp ‘wat is seks?’ en hoort bij aflevering 4 van Blozende Oortjes. In deze les leren leerlingen meer over de onderwerpen je eigen tempo bepalen, consent, plezier, wensen en grenzen. Ze worden uitgedaagd om hier zelf over na te denken door middel van vragen en stellingen. Daarnaast gaat de les in op de dubbele standaard tussen jongens en meiden die er vaak nog heerst. In de aflevering bespreken de tieners van Blozende Oortjes verschillende onderwerpen rondom seks. Door het kijken en luisteren naar leeftijdsgenoten die over deze onderwerpen praten, kunnen leerlingen zich herkennen en worden ze gestimuleerd om zelf over deze onderwerpen na te denken en te reflecteren. Na het kijken van de aflevering volgen de vragen en stellingen, die zowel in tweetallen, groepjes en klassikaal besproken worden.

Instructies

Werkvorm: Stellingen en discussievragen naar aanleiding van de aflevering. 

Benodigde materialen: A4 papier of een schrift om antwoorden op te schrijven 

Leerdoelen: 

• Na deze les hebben leerlingen actief nagedacht over onderwerpen consent, plezier, wensen en grenzen tijdens seks. 

• Na deze les weten leerlingen meer over hoe je zelf bepaalt of je ergens klaar voor bent of niet. 

• Na deze les weten leerlingen meer over de gender verschillen en dubbelde standaard die wordt opgelegd aan jongens en meiden. 

Instructies

Tijdens deze les staat centraal dat het onderwerp seksualiteit bespreekbaar is en in de basis gaat over plezier. Het is van belang om te benadrukken dat de seksuele ontwikkeling van anderen geen weerspiegeling is van die van de individuele leerling. Elke leerling ontwikkelt zich op zijn of haar eigen tempo en manier. Deze les is bedoeld om een veilige en open omgeving te creëren waarin leerlingen kunnen leren, vragen kunnen stellen en hun eigen gevoelens en ervaringen kunnen verkennen.

Instructies

tips voor veiligheid in de klas

Blozende Oortjes [Impact Toolkit] - Les 1

Slide 1. Introductie: Wat is seks?

• Voorbeeld: “Hallo iedereen! Vandaag gaan we een aflevering van blozende oortjes kijken over seks. Hierna gaan jullie met elkaar in gesprek over dit onderwerp."

Slide 2. Veiligheid: “Afspraken voor deze les “

Aan het begin van de les is het goed om een aantal afspraken met de klas te maken ter bevordering van een veilig gesprek in de klas.

Zie hiervoor de ‘tips voor veiligheid in de klas’ (PDF).

De afspraken kunnen bijvoorbeeld zijn:

• We laten elkaar uitpraten
• We hebben respect voor elkaar
• Iedere mening mag er zijn, maar let op dat je niemand kwetst
• Alle vragen mogen (indien respectvol) worden gesteld. Je bent nooit verplicht om antwoord te geven. Dat geldt ook voor de docent.

Je kunt de klas ook zelf afspraken laten formuleren. Wanneer je de afspraken duidelijk hebt, hoef je in vervolglessen deze alleen nog aan het begin te herhalen.

Slide 3. Individuele vraag: Schrijf twee uitspraken uit de aflevering op die het interessants vond of voor het kijken nog niet wisten.

• Voorbeeld: “We gaan nu de aflevering kijken. Ik wil dat jullie tijdens het kijken van de aflevering je bezighouden met welke uitspraken van de jongeren jullie het interessants vonden, of misschien nog niet wisten. Schrijf er twee op." 

Slide 4. Afspelen aflevering in de volgende slide! (13 min)

Slide 5. Afspelen aflevering (13 min)

Slide 6. Vraag behandelen in groepjes: Hoe weten mensen wanneer ze klaar zijn om seks te hebben? (10 min)

• Benoem hierbij dat het voor iedereen anders kan zijn en dat je het niet per se over jezelf hoeft te hebben. Verwijs bijvoorbeeld naar uitspraken van de tieners in de aflevering.

• Geef na 5 minuten overleg de groepjes de beurt.
  

Verdiepingsvragen:

• Waaraan merk je het? Hoe voel je dat bij jezelf aan?

• Is er een minimale leeftijd om voor de eerste keer seks te hebben?

• En waarom deze leeftijd?

• Welke redenen zijn er dat mensen willen wachten met seks hebben: bijvoorbeeld: hoe je je ontwikkelt, cultuur of religie, eigen gevoel.
• Wat is seks eigenlijk? (zoals in de aflevering ook aan bod komt)

Extra info: Nederlandse jongeren beginnen steeds later met de eerste keer penis-in-vagina seks. Op 18.7 jaar heeft de helft van de Nederlandse jongeren dit soort seks gehad. Daarnaast weten we dat de seksuele ontwikkeling in stappen gaat. Je gaat als jongere bijna nooit in één keer seks hebben, daarvoor zijn er nog andere stappen die je kunt maken zoals masturberen, tongzoenen of vingeren/aftrekken. Als je nog geen van deze dingen hebt gedaan, dan ben je dus waarschijnlijk ook nog niet klaar voor penis-in-vagina seks. Let er op dat je een bredere definitie van seks neemt dan alleen penis-in-vagina seks. Dat is namelijk heel erg gericht op hetero’s. Als je ‘de eerste keer’ seks gaat bespreken, dan moet dat ook voor homoseksuele en lesbische leerlingen relevant zijn.

Slide 7. Vraag behandelen in groepjes Wat moet of wil je van de ander weten voordat je seks met elkaar gaat hebben? (10 min) 

• Doel van de vraag is meer leren over communicatie rondom seks en consent. Leerlingen kunnen eerst zelf losbranden, het kan van alles zijn. De naam, leeftijd, lievelingskleur. Je wilt verder nog bepaalde dingen uitvragen. Misschien is het wel belangrijk om elkaars intenties te weten? Of denk aan of de ander anticonceptie gebruikt of niet. Je kan het hier ook hebben over de verschillende mate van intimiteit die mensen verwachten voordat ze seks willen hebben. Sommige willen de ander door en door kennen, anderen hebben dat misschien minder. Wat is het minimale dat je dan van elkaar moet weten?

Extra info die je kan bieden:

• Eigenlijk is het vooral belangrijk dat beide partijen dezelfde kennis hebben; als jij alleen maar seks wil, en je weet dat je de ander daarna niet meer hoeft te zien, moet de ander dat misschien ook wel weten. Maar als je bijvoorbeeld heel erg verliefd bent en de ander weet dat niet, kan diegene daar ook geen rekening mee houden. Open communicatie en het niet achterhouden van verwachtingen en intenties zorgt voor een fijnere ervaring.

• De lading van seks kan voor iedereen verschillen, dat het voor een potje tennis kan voelen en voor de ander als een uiting van echte liefde en voor een derde is het iets wat alleen binnen het huwelijk mag plaatsvinden. Dat is allemaal oké.  

Verdiepingsvragen (uit te kiezen naar eigen comfortlevel):

• Verschilt dit voor mensen?
• En de intentie van de ander? Zien zij dit als iets eenmaligs of niet? Of kom je daar liever achteraf wel achter?
• Stel je ook vragen over veilige seks?
• En wat je leuk vindt in bed? Is dat een gesprek dat je vooraf voert? Of achteraf?
• Wat als je bepaalde dingen niet durft te vragen?

Slide 8. Klassikale vraag: Hoe willen jullie dit verschil tussen jongens en meiden veranderen? (5 min) 

In de laatste scene vraagt de regisseur Sophie aan de tieners: Hoe gaan jullie dit veranderen? > Hiermee doelt ze op de dubbele standaard tussen jongens en meiden.

• Waar komt het idee in de eerste plaats vandaan?

• Hebben jullie het gevoel dat mannen en vrouwen anders behandeld worden?

• Waar zie je dat nog meer aan?

• Stel jullie worden wakker in een wereld waar jongens en meiden precies hetzelfde behandeld worden, waar zouden jullie dit allemaal aan merken?

• Wat zou je er fijn aan vinden? En wat niet?

• Wat denken jullie? Heb jullie het gevoel dat dat kan veranderen?

• Wat moet je daarvoor doen?

Tip voor de leerkracht: Wees sensitief voor non-binaire leerlingen wanneer je gaat praten in tweedelingen van jongens en meiden. Je kunt in sommige gevallen inclusiever zijn door te praten over mensen met een vulva/penis. Of je kunt bevragen waarom we überhaupt mensen maar in twee categorieën indelen. Daarmee bevestig je de leerlingen die een non-binaire identiteit hebben. 

Laatste slide: reflecteren en bedanken.

• Reflecteer kort met de leerlingen wat er is besproken tijdens de les.

• Bedank de leerlingen voor hun aandacht en participatie

Deze les is ontwikkeld door Bureau Belle Barbé en tot stand gekomen dankzij het impactprogramma van Blozende Oortjes, mede mogelijk gemaakt door HALAL, BNNVARA, NPO-fonds, Stichting Amsterdam 750, het VSB fonds en Fonds21.