§5.4 - Voortplanten

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

5.4 Voortplanten

Leerdoelen deel 1

Voortplanten van planten

1. Je kunt uitleggen waarom er bloemen nodig zijn bij voortplanting.

2. Je kunt benoemen uit welke onderdelen bloemen bestaan. (bron 2, 3, 4)

3. Je kunt uitleggen wat bestuiving en bevruchting met voortplanten te maken hebben. (bron 4, 5, 6, 7)

Bestuiving

4. Je kunt uitleggen wat bestuiving is aan de hand van de volgende begrippen: stuifmeel, meeldraden en stamper. (Bron 3)

5. Je kunt het verschil tussen insectenbloemen en windbloemen uitleggen. (bron 5 en 6)

Leerdoelen deel 2

Bevruchting en vruchtvorming

6. Je kunt uitleggen wat bevruchting is. (bron 7)

7. Je kunt uitleggen hoe zaden ontstaan. (bron 7)

8. Je kunt uitleggen wat zaad- en vruchtbeginsels zijn en wat er uit ontstaat.
(bron 7)

Verspreiding zaden

9.  Je kunt uitleggen op welke manier zaden zich verspreiden. (bron 8)

Levenscyclus

10. Je kunt de verschillende stadia van de levenscyclus van een plant omschrijven. (bron 9)

Uit welke delen bestaat een bloem?

Bloembodem - Hierop zitten de andere delen vast.

Kelkbladeren - Groene blaadjes ter bescherming.

Nectarkliertjes - Maken nectar onder in de bloem

Nectar - Zoete vloeistof, wordt gegeten door insecten.

Kroonbladeren - Gekleurde bloemblaadjes, om insecten te lokken.

Stamper - In het midden van de bloem, is nodig om voort te kunnen planten.

Meeldraden - Staan rondom de stamper, ook nodig voor de voortplanting.

Bron 2

Meeldraden en stamper

Meeldraden en stamper zijn voortplantingsorganen.

Een meeldraad bestaat uit:

- een helmknop

- een helmdraad

- heel veel stuifmeelkorrels

Een stamper bestaat uit:

- een stijl

- een vruchtbeginsel 

- met daarin zaadbeginsels

- in elk zaadbeginsels zit een eicel

Bron 3

Aan de slag!

-Bekijk je bloem goed

-Maak 2 tekeningen van je bloem: zij-aanzicht bovenaanzicht

- Gebruik tekenregels (maak eerst een kader op het blad)

- Benoem onderdelen: kroonblad, kelkblad, stamper, bloembodem, meeldraad, stengel

-Vraag een boon en doe het vlies eraf

-Maak tekening van doorsnede van je boon, benoem onderdelen: kiem, wortel, blaadje

-Vraag een werkblad

Hoe heet nummer 5?

1. Stamper
2. Stempel
3. Baarmoeder
4. Vruchtbeginsel

Hoe heet onderdeel 5?

1. Stijl
2. Eicel
3. Zaadcel
4. Stamper

Wat zit er in een vruchtbeginsel?

1. stuifmeelkorrels
2. zaadbeginsel

Startopdracht 

- Kun je beschrijven wat het verschil is tussen windbloem en insectenbloem

- Beschrijf het verschil tussen bestuiving en bevruchting, maak tekeningen om dit te laten zien.

- Wat zijn de fases van bloem naar vrucht?

- Maak een bingo tabel en zoek 9 woorden uit paragraaf 5.4

Stuifmeelkorrels en eicellen

Stuifmeelkorrels en eicellen zijn voorplantingscellen.

Stuifmeelkorrels zijn mannelijk, eicellen zijn vrouwelijk.

Als een stuifmeelkorrel en een eicel bij elkaar komen, ontstaat er een zaadje. Deze kan ontkiemen en uitgroeien tot een nieuwe plant.

Bron 4

Bestuiving

Hoe komen de stuifmeelkorrels bij de eicellen?     >     Bestuiving

Bij bestuiving gaat het stuifmeel van de meeldraden van de ene bloem, naar de stamper van een andere bloem. 

Deze bloemen moeten wel van dezelfde soort zijn om te kunnen voortplanten.

Het overbrengen van stuifmeel kan gebeuren door insecten of door de wind.

Bron 5

Bron 6

Bestuiving door insecten

Insectenbloemen lokken insecten met nectar, en opvallende geuren en kleuren.

Het insect kruipt in de bloem om de nectar te kunnen eten. Hij raakt daarbij de meeldraden aan, waardoor er stuifmeel aan zijn poten blijft plakken. Als hij vervolgens in een andere bloem van dezelfde soort kruipt, kan dit stuifmeel terecht komen op de stamper. De bloem is dan bestoven.

Bron 5

Wanneer een stuifmeelkorrel op de stamper komt spreken we van...

1. Bevruchting
2. Bestuiving
3. Planten sex
4. Zaadverspreiding

Bestuiving door ...

Windbloemen zijn minder opvallend dan insectenbloemen. Bloemen zijn klein, groen en onopvallend.

Hun stuifmeel wordt meegevoerd door de wind.

De meeldraden en stamper steken ver uit de bloem, zo komt de wind er goed langs.

Bron 6

27 juni

lz 92, 93 en 95, 96

maken opdr 18 tm 25

Ben je al klaar? Zet de begrippen van par. 5.4 vast in een begrippenlijst of ga in de LessonUp, of oefen op biologiepagina.nl

Ontstaan vrucht met zaden

Na de bestuiving moet de celkern van de stuifmeelkorrel vanaf de stempel bij de eicel komen. Dan kan er pas een vrucht met zaden ontstaan.

Kijk in bron 7 hoe dat gaat.

Bron 7

Verspreiding van zaden

Als zaden allemaal naast de moederplant terechtkomen, krijgen ze niet voldoende water en licht. Daarom is zaadverspreiding noodzakelijk.

Daar zijn 3 manieren voor:

Bron 8

Wind - De wind neemt de zaden mee, dat kan alleen als de zaden licht zijn.

Dieren - Dieren eten de vruchten en poepen de zaden vervolgens op een andere plek uit. Stekelige zaden kunnen ook aan de vacht van dieren blijven plakken en op die manier verspreid worden.

Door de plant zelf - Sommige zaden worden verspreidt doordat de vrucht openknapt,

Zaadverspreiding gebeurt door:

1. de wind
2. door dieren
3. door dieren & de wind
4. gebeurt niet

Levenscyclus

1. Zaad ontkiemt, er groeit een nieuwe plant.

2. Volwassen plant vormt bloemen.

3. Uit de bloemen ontstaan vruchten met zaden.

4. Zaden worden verspreid.

5. Plant gaat dood.

Bron 9

Kieming van de boon 

volwassen plant 

Kiemplantje

    stijl

vrucht-

beginsel

 stempel

 kroonblad

kelk-

blad

zaad-

beginsel

 meeldraad

Na deze les

Weet je hoe en waar planten energie opslaan op cel- en orgaanniveau

Kun je uitleggen de verschillen in energieopslag tussen één-, twee- en meerjarige planten verklaren.

Dit lukt door voedingsmiddelen te onderzoeken en de theorie te bestuderen.

Samenvatting

Wortel: groeit meestal onder de grond, kan soms verdikt zijn (knol)

Blad: groeit aan een stengel, is meestal afgeplat, is meestal groen of rood, soms wit.  als de Bol: bladeren dicht op elkaar gepakt onder de grond

Vrucht:  ontstaat uit een bestoven bloem, bevat zaden, een schil en (niet altijd) vruchtvlees

Zaad: ontstaat uit een bestoven bloem, kan een hele nieuwe plant vormen

Bloem: zou later zaden en/of vruchten vormen. Duidelijk geen blad, vrucht, stengel of wortel

Paprika is een

1. groente
2. vrucht
3. zaad
4. stengel

De pitten uit deze pijnboom zijn

1. zaden
2. noten
3. vruchten
4. bladeren

De rokken (laagjes) van een ui (bol) zijn

1. stengels
2. wortels
3. bladeren
4. bloemen

éénjarigen

tweejarigen

meerjarige cycli

do 29-6

goed best. par. 5.4

maken opdr 23, 24, 25

NEEM JE TIJD OM NA TE KIJKEN!

Ben je klaar? Bereid je voor op de toets via biologiepagina.nl

 begrippenlijst, LessonUps, Bronnen leren, Samenvatten enz enz

fluitekruid bloeit al vroeg in het voorjaar en gaat dan dood. Deze plant is:

1. eenjarig
2. tweejarig
3. meerjarig
4. houtachtigen