HEY 6.1 Overheidsingrijpen

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.1 Overheidsingrijpen

Deelvraag

Waarom en hoe grijpt de overheid in?

Collectieve goederen

• Individuele goederen - producten die kunnen worden gesplitst in individueel leverbare eenheden, waarvoor een prijs gevraagd kan worden
• Collectieve goederen - producten die niet gesplitst kunnen worden in individuele eenheden
• Quasi-collectieve goederen - wanneer de overheid een individueel product aanbiedt

Externe effecten, overheidsingrijpen

Extern effect: 

effect als gevolg van 

productie en/of consumptie voor 

de welvaart van anderen  --> 
Niet bij de prijs inbegrepen.

Negatieve externe effecten &  positieve externe effecten

Externe effecten

Extern effect: Een gevolg van vraag of aanbod waar geen prijs voor wordt betaald. De private kosten/opbrengsten zijn NIET gelijk aan de maatschappelijke kosten/opbrengsten

Negatieve externe effecten: Extern effect waarbij de welvaart van de maatschappij daalt.

Positieve externe effecten: Extern effect waarbij de welvaart groeit. 

Privatiseren

Bij privatiseren verkoopt de overheid een dienst of activiteit aan de particuliere sector.

Redenen om te privatiseren:

• Geen verantwoordelijkheid meer voor overheid
  
• Bedrijven doen het beter en/of goedkoper

Voorbeelden van privatisering: KPN, NS, PostNL

Is privatiseren goed???

collectivisatie en privatisering

taken worden overgeheveld van particuliere sector naar collectieve sector

taken worden overgeheveld van collectieve sector naar particuliere sector

(De)regulering

Regulering: De overheid bemoeit zich meer met de economie en de economie schuift meer op in de richting van de planeconomie (nationalisering, coronasteun)

Deregulering: De overheid bemoeit zich minder met de economie en de economie schuift op in de richting van de vrijemarkteconomie (privatisering).

Vroeger was PostNL een staatsbedrijf. Het is van de collectieve sector naar de particuliere sector gegaan. Dit heet..

1. nationalisatie
2. collectivisatie
3. particulierisatie
4. privatisering

Wat zijn externe effecten?

1. Gevolgen die bij de productie of consumptie plaatsvinden waarvoor niet wordt betaald.
2. Gevolgen die bij de productie of consumptie plaatsvinden waarvoor niet hoeft te worden betaald.
3. Gevolgen die bij de productie of consumptie plaatsvinden en buiten plaatsvinden.
4. Gevolgen die bij de productie of consumptie plaatsvinden waar je niets aan kan doen.

Externe effecten zijn altijd negatief

1. Juist
2. Onjuist

Waarom moet de overheid ingrijpen op de markt

1. Om collectieve producten te maken
2. Om negatieve externe effecten tegen te gaan
3. Tegengaan van marktmacht
4. Alle drie antwoorden zijn goed

Wat is GEEN gevolg van externe effecten?

1. Prijs verandert
2. Maatschappelijke kosten stijgen
3. Negatieve invloed op milieu

Waarom kan de overheid jou niet verbieden om gebruik te maken van een collectief goed?

1. Het wordt aan iedereen persoonlijk geleverd, dus ook aan jou
2. Je hebt voldoende geld om het product te betalen
3. Collectieve goederen worden tegen kostprijs geleverd en zijn dus goedkoop
4. je kunt niet uitgesloten worden van het gebruik, ook wanneer je er niet voor betaalt.

Wat is een voordeel van privatiseren

1. Er moet winst gemaakt worden dus het kan duurder worden
2. Het aanbod kan afnemen.
3. Niet meer voor iedereen beschikbaar.
4. Het kan goedkoper worden. De kwaliteit kan beter worden. De overheid bespaart geld

privatisering

1. een gebied beschermen door plaatsing van een hek
2. afstoten van overheidstaken naar de particuliere sector
3. als een ontwikkeling goed verloopt
4. afstoten van particuliere sector naar overheid.

Wat is GEEN gevaar van privatiseren?

1. De prijzen dalen omdat er sprake is van marktwerking.
2. Werknemers worden op grote schaal ontslaan.
3. Service/kwaliteit vermindert doordat er geen overheidstoezicht is.
4. De prijs van het aangeboden goed of dienst wordt verhoogd.

Een aantal jaren kocht de overheid
alle aandelen van de NS.
Daarna had de overheid de hele treinsector in handen.

Dit is een voorbeeld van...

1. Privatisatie
2. Collectivisatie
3. Regulering
4. Deregulering

Wat is geen voorbeeld van een extern effect?

1. Rommel na het concert in de ZiggoDome
2. Bouw van een nieuw stadsplein
3. Rommel na een wedstrijd van FCT buiten het stadion
4. Uitstoot van de fabriek van Tata-steel

Aan de slag

6.1 Overheidsingrijpen lezen

Maken opdr. 6.1 t/m 6.5