LE 11 somatiek week 2 les 1 Orthopedie en traumatologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Deze trauma’s zijn niet specifiek psychisch maar vooral lichamelijk.

Orthopedische traumatologie richt zich op letsels van het bewegingsstelsel als botten, kapsels, banden, spieren en pezen.

Chirurgische trauma richt zich op bijvoorbeeld steekwonden.

Het skelet bestaat uit botten/beenderen. Botten zijn hard en niet in te drukken. Anders zouden wij ook zo inzakken.

Bot is aan de buitenkant een soort schors. Dit deel is hard.

De binnenkant is sponsachtig weefsel: beenmerg. Bij ons geel (vet) of rood (bloedvaten) gekleurd. Zelfde als bij botten dieren. Wat kan beenmerg maken? Bloedcellen

Kraakbeen is flexibel en zit op plekken waar bewegen nodig is. Denk aan neus en oorschelpen.

Om het bot zit het periost, beenvlies. Zitten bloedvaten in, kan groeien, is levend. Vind je zenuwen in, bij botbreuk heb je kans dat zenuwen en bloedvaten beschadigen. Hematoom kan ontstaan of bloedverlies.

Zorgvrager kan ook veel pijn hebben. Ook last van periostitis  botvliesontsteking, pijnlijk.

Wat kan het rode beenmerg produceren?

1. Botweefsel
2. Zuurstof
3. Zenuwen
4. Bloedcellen

In het beenmerg zitten stamcellen die bloedcellen aanmaken. De bloedcellen waar behoefte aan is worden aangemaakt. Dus de cellen zijn in eerste instantie ongedifferentiëerd en differentieren later.

Tumor, carcinoom en uitzaaiing. Duwt door het bot. Zetten kracht op bot

Botontkalking, osteoporose. Poreus bot.

Kan iemand zijn ledemaat bewegen/gebruiken. Functioneel?

Nee? Waar ligt dat aan? Zwelling? Verkleuring? Hematomen?

Staat het deel recht of scheef?

Eerst lichamelijk onderzoek

Daarna foto met rontgen

Gesloten of eenvoudig  bot doormidden, maar stukjes passen nog precies. spieren houden fractuur goed op plek

Open fractuur  bovenste deel wijkt af van onderste. Past niet zelf in elkaar. Lastig om op plek te houden door spieren die tegenwerken. Stuk wat uitsteekt kan door huid naar buiten steken.

Kruislingse fractuur  twee botdelen wijken van elkaar. Spieren moeten weer zodanig werken om het in elkaar te laten passen

Greenstick  twijfelfractuur, niet hele bot doormidden. Deel bot weg.

Verbrijzeling  niet eenvoudig, kleine fragmenten.

Welke fractuur is dit?

Open botbreuk

Verbrijzeling

Kruislingse fractuur

Eerste plaatje kruislingse fractuur

Tweede open botbreuk

Derde verbrijzeling

Welke fractuur zie je op de foto?

Wat zijn mogelijke symptomen bij een fractuur?

Pijnstilling om behandeling mogelijk te maken. Soms ook repositie, in oorspronkelijke stand zetten.

Bijv. bij open breuk of kruislingse.

Fixatie om te zorgen dat ze op plek blijven zitten. Bijv. door gips of spalk.

Immobilisatie  beste pijnstilling, kan gewricht en breuk niet bewegen.

Prothese  beenbreuk waarbij bot verbrijzeld is. Nieuw bot of gewricht plaatsen.

Immobilisatie tractie zorgt voor rust en niet bewegen.

Tractie = trekkracht

snaartractie, gewichten aan snoer aan gewricht/ledemaat, botten blijven in vaste positie

Soms fixatie nodig. twee manieren: voorkoming dat spieren op verkeerde manier gaan inwerken op botbreuk. Zo kunnen ze goed helen.

Kan inwendig: pennen/platen/schroeven/cerclagedraad  osteosynthese

Uitwendig door fixateur externe

Cerclagedraad is draad dat om bot wordt gewikkeld.

De heup bestaat uit verschillende onderdelen:

Kom van de heup zit vast aan het bekken tussen pubis en ileum

Kop van de heup zit vast aan dijbeen (femur)

Uitsteeksel van de heup heet de trochanter

Chirurgisch behandeling afhankelijk van plek breuk

Kop heup of dijbeenhals

Gecementeerde  prothese in cement vastgemaakt in dijbeen  vooral bij afbreken kop

Ongecementeerd  zonder vastzetten, vaak in bot vast  vooral bij afbreken kop.

10-15 jaar blijven heupprothesen zitten

Gammanail  schroef ingebracht in dijbeen, alles blijft op zn plek zitten.  vooral bij dijbeenbreuk

Patient mag gelijk steunen op been. Belasten bevordert genezing en voorkomt spierzwakte.

Gecementeerd

Kraakbeen gewricht is aangetast, normaal glad en smooth. Nu verdwijnt kraakbeen of wordt dunner, waardoor botdelen op elkaar bewegen. Stukjes kunnen afbreken, daardoor pijnklachten. Moeizaam bewegen.

Bij total hip prothese worden ook kop en kom vervangen, maar zit de kop nu vast aan een steel die in het dijbeen geplaatst wordt.

Spika verband drukverband, geeft tegendruk, heupprothese in juiste houding

Waarom zou een Spika-verband gebruikt worden?

Waar let je postoperatief op bij iemand met een heupoperatie?

Infuus

Centraal veneus katheter voor vocht en med

Packed cells

Drain bloed en vocht aflopen

Katheter

Anti emetica

Pijnstilling analgetica

Vlot revalideren

Vitale functies (hartslag en rr)

Temp voor infectie

Wijken en zwelling wond, tekenen op pleister

Stand been