12.1 Voorkomen is beter dan genezen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H12 Gezondheid

Deze les:

- Uitleg 12.1 dl1 + herh. 3.1 (4H)

- Opdrachten bij leerdoelen 1 en 2

- Uitleg leerdoel 3

Leerdoelen 12.1

1. Je omschrijft wat gezondheid is en noemt factoren die de gezondheid beïnvloeden.

2. Je herkent de onderdelen van de huid en het onderhuidse bindweefsel en benoemt functies van de huid.

3. Je herkent afweermechanismen bij planten.

4. Je herkent en benoemt de eigenschappen van biologische landbouw.

Lees blz. 121
Welke factoren beïnvloeden
de gezondheid?

Factoren die de gezondheid beïnvloeden

Lichamelijke factoren (bewegen, gezond eten, hygiëne)

Psychische factoren (stress)

Sociale factoren (gezondheidszorg, economische omstandigheden, leefstijl)

Erfelijke factoren (erfelijke ziektes)

Ziekteverwekkers

- Bacteriën (niet alle!)

- Schimmels

- Virussen

- Parasieten

(- Gifstoffen)

Infectie: een ziekteverwekker is je inwendige milieu binnengedrongen (bloed/ weefsel/ lymfe/ cellen)

Bacteriën

Vermeerderen zich

door ongeslachtelijke 

voortplanting (mitose) 

bij gunstige omstandigheden.

Alle bacteriën in een kolonie zijn genetisch identiek aan elkaar, ze zijn elkaars klonen.

Stel, je hebt één bacterie in je mond niet kunnen wegpoetsen. De bacterie deelt elke 20 minuten.
Je gaat om 22.00 uur naar bed. Hoeveel bacteriën zijn er ’s morgens om 7.00 uur in je mond?

Bacteriën

Onder ongunstige

omstandigheden vor-

men ze sporen.

In een spore staan de levensprocessen stil. De spore vormt weer een levende bacterie als de omstandigheden weer goed zijn.

Wat zijn ongunstige omstandigheden voor bacteriën? Noem er minstens 2!

Schimmels

Vormen lange draden

van 1 cellaag dik.

Die schimmeldraden heten

mycelium.

Schimmels kunnen zich ongeslachtelijk en geslachtelijk voortplanten.

Virussen

Erfelijk materiaal (RNA

 of DNA) in een

eiwitmantel.

Ze vermeerderen met behulp van een gastheercel.

Leven ze?

1e verdedigingslinie

Dekweefselcellen (epitheelcellen) beschermen de mens tegen ziekteverwekkers en andere schadelijke invloeden van buiten.

Dekweefselcellen bevinden zich in de huid en in de wand van organen die direct in verbinding staan met de buitenwereld. 

Welke organen zijn dat? 

Welke organen staan in directe verbinding met de buitenwereld?

biologiepagina.nl

Andere epitheelcellen

Op plekken waar geen huid zit produceren epitheelcellen:

• Traanvocht (met anti-bacterie-enzymen)
• Slijm (vangt ziekteverwekkers en stof) -> slijmvliezen
• Zoutzuur (in de maag - doodt ziekteverwekkers)

Ook hebben deze epitheelcellen soms trilharen die het slijm naar buiten werken. Bijvoorbeeld in de luchtpijp.

Aan de slag!

- Maak opdrachten 12.1 bij leerdoelen 1 en 2

Klaar? Lees 12.1 blz. 124 en 125 en maak opdrachten

Leerdoelen 12.1

1. Je omschrijft wat gezondheid is en noemt factoren die de gezondheid beïnvloeden.

2. Je herkent de onderdelen van de huid en het onderhuidse bindweefsel en benoemt functies van de huid.

3. Je herkent afweermechanismen bij planten.

4. Je herkent en benoemt de eigenschappen van biologische landbouw.

Mechanische afweer bij planten. 

Braam, distel, roos, vuurdoorn

Chemische afweer planten

Brandnetel, berenklauw en venijnboom

Huiswerk

Af opdrachten 12.1, leerdoelen 1 t/m 4