12.1 Voorkomen is beter dan genezen

12.1 Voorkomen is beter dan genezen

Leerdoelen

- Je omschrijft wat gezondheid is en noemt factoren die gezondheid beïnvloeden. 

- Je herkent de onderdelen van de huid en het onderhuidse bindweefsel en benoemt functies van de huid. 

- Je herkent afweermechanismen bij planten. 

- Je herkent en benoemt de eigenschappen van biologische landbouw. 

Factoren die de gezondheid beïnvloeden

Lichamelijke factoren/leefstijl (bewegen, gezond eten, hygiëne/handen wassen etc.)

Psychische factoren (stress, depressie etc.)

Sociale factoren (gezondheidszorg, economische omstandigheden)

Erfelijke factoren (erfelijke ziektes of aandoeningen)

Pathogenen (ziekteverwekkers)

• Bacteriën (niet alle!)
• Schimmels
• Virussen
• Parasieten
• Gifstoffen

Infectie: een pathogeen is je inwendige milieu binnengedrongen (bloed/ weefsel/ lymfe/ cellen)

De huid

De huid bestaat uit 2 lagen: de opperhuid en de lederhuid. 

Daarnaast zit eronder nog onderhuids vetweefsel. 

BINAS 87A

Opperhuid (dekweefsel)

De opperhuid heeft een buitenste
laag dode cellen: hoornlaag. 

Daaronder zit de kiemlaag, dat zijn
levende en delende cellen. De
kiemlaag vervangt de verhoornde
oude dode hoornlaag. 

 -> Bescherming van de huid.

De kiemlaag (bindweefsel)

Vernieuwt niet-> littekenvorming bij herstellen. Speelt een rol bij temperatuur regulatie. 

Huid: kou/ hitte

Bij kou: minder doorbloeding van de huid -> minder warmteverlies

Bij hitte: meer doorbloeding van de huid -> meer warmteverlies + verdamping van zweet. BINAS 87B

Zweetklieren zijn exocriene klieren

UV-straling

- Stimuleert aanmaak pigmentkorrels door pigmentvormende cellen in de kiemlaag. (bruine kleur)

- Stimuleert cellen in de kiemlaag sneller te delen-> dikkere laag ter bescherming van de uv-straling. 

- Mutagene invloed. 

Andere barriéres

- Slijmvlies-> vangen stofdeeltjes en vuil op. 

- Trilhaartjes in de luchtpijp verplaatsen dit naar de keelholte, zodat je het doorslikt. Zure maagsap doodt bacteriën. 

- Traanvocht spoelt vuil weg en enzymen breken bacteriën af.

Planten: Mechanische afweer

- Dmv doornen of stekels. 

- Symbiose bv stierenhoornacacia en
mieren die de olifanten aanvallen in Afrika.

Planten: Chemische afweer

Afweer door middel van giftige en/of vies smakende stoffen. 

Chemische stoffen

Bv. de brandnetel met brandharen 

waardoor histamine en mierenzuur 

vrijkomt. Histamine verwijdt bloedvaten

en mierenzuur prikt en zorgt voor jeuk

of zelfs blaren (holtes in de opperhuid). 

Signaalstoffen

Bijv. de vijanden van vijanden lokken, zoals de bonenplanten die signaalstoffen afgeeft die roofmijten lokken, wanneer ze aangevallen worden door de spintmijten. 

Celwand

Na een celdeling eerst een middenlamel van pectine. Dan de primaire celwand door het afzetten van cellulosevezels. Opname water zorgt voor het vergroten van de cel. Tot slot een secundaire celwand van houtstof. 

Tussencelstof zijn alle stoffen
buiten het celmembraan van een cel.  

Zelfstandig werken

- Makkelijke opdracht. 

- Moeilijke opdracht. 

Daarna aan de slag met 12.1.

Aan het einde van de les bespreken we de opdrachten. 

Leerdoelen behaald?

- Je omschrijft wat gezondheid is en noemt factoren die gezondheid beïnvloeden.

- Je herkent de onderdelen van de huid en het onderhuidse bindweefsel en benoemt functies van de huid.

- Je herkent afweermechanismen bij planten.

- Je herkent en benoemt de eigenschappen van biologische landbouw.