Afweersysteem

• Anatomie
• MBO
• Studiejaar 1

Afweer

Lesdoelen

Je kunt uitleggen in welke drie verdedigingslinies het afweersysteem is opgebouwd en welke functies ze hebben.

Je kunt beschrijven op welke manieren je immuun kunt worden voor een ziekte

Je kunt beschrijven op welke vier manieren huid en slijmvliezen zich verdedigen tegen ziektekiemen.

Je kunt beschrijven hoe een ontstekingsreactie ontstaat, hoe je die herkent en wat de  functie is.

Je kunt uitleggen hoe de cellen van de niet-specifieke afweer ziektekiemen aanvallen.

lesdoelen

Je kunt uitleggen hoe de cellen van de specifieke afweer ziektekiemen aanvallen.

Je kunt uitleggen waar de zwezerik en de milt in je lichaam liggen en wat hun functies zijn.

Je kunt uitleggen waar de belangrijkste onderdelen van het

 lymfestelsel liggen, hoe ze zij n  opgebouwd en welke functies ze hebben.

Je kunt beschrijven op welke manieren je immuun kunt worden voor een ziekte

Afweer bestaat uit drie verdedigingslinies

1. Is de buitenkant van je lichaam, je huid en slijmvliezen vormen voor het overgrote deel van de ziektekiemen een onneembare barrière.

2. Bestaat uit witte bloedcellen (leukecyten), die komen in actie zodra ziektekiemen binnen dringen en in je inwendige lichaam terecht komen.

3. Bestaat uit lymfocyten, dit type witte bloedcel komt vooral voor in het lymfesysteem.

De drie belangrijke organen maken onderdeel uit van het afweersysteem

1e linie: Externe niet specifieke afweer

• De huid: talg, zweetklieren, goedaardige bacteriën (commensalen)
• Spijsverteringsstelsel: maagzuur, darmflora
• Luchtwegen: trilhaarcellen en slijmcellen
• Ogen: traanvocht
• Urinewegen: urine, lage ph
• Vagina; het slijm is een beetje zuur, waar veel ziekteverwekkers niet tegen kunnen

Wat is bacterieflora

Afweer door huid en slijmvliezen

De huid is een afgesloten orgaan, waar ziektekiemen moeilijk doorheen komen.

De talgklieren in je huid produceren talg, een vettige substantie die zorgt dat je huid waterafstotend werkt en er minder snel ziektekiemen aanblijven hechten.

De bovenste laag van de huid bestaat uit verhoornde cellen, die voortdurend worden afgestoten.

Doordat de huid ook zweet produceert en dit zuur is vinden ziektekiemen dit minder aantrekkelijk om hier te groeien

Afweer open plaatsen huid

De huid is op meerdere plaatsen niet gesloten: ogen, mond, vagina, plasbuis. Hoe gaat de afweer van ziektekiemen op die plaatsen? 

plasbuis: urine spoelt de urinewegen gemiddeld elke drie tot vier uur schoon

In de maag worden ziektekiemen verjaagd door maagzuur,

De luchtwegen zijn bedenkt met trilhaar en een laagje slijm, hierdoor hebben ziektekiemen geen kans

ogen: traanvocht bevat bacteriedodendestoffen;

mond: speeksel bevat bacteriedodendestoffen;

vagina: de schede produceert een zureafscheiding waarin

De lymfocyt is een witte bloedcel. Deze komt vooral voor in het lymfestelsel van je lichaam; vandaar de naam lymfocyt

1. Juist
2. Onjuist

2e linie: interne niet specifieke afweer

• Leukocyten (monocyt, granulocyt, )
• Ontsteking
• Natural killercell

3e linie: specifieke afweer

B Lymfocyten (humorale immuniteit) 

• Maken antistoffen

T Lymfocyten (cellulaire immuniteit)

Zijn instaat om antigenen te herkennen

Ontstekingsreactie

Als ziektekiemen in lichaamsweefsel terecht komen, reageert je lichaam met een ontstekingsreactie

Deze ontstekingsreactie is het begin van een hele reeks gebeurtenissen met als doel het uitschakelen van de ziektekiemen.

Een ontstekingsreactie is herkenbaar: zwelling, roodheid, warmte, pijn en een gestoorde functie

Het niet specifieke afweersysteem

De belangrijkste witte bloedcellen van de niet specifieke afweer zijn de granulocyten en macrofagen

Granulocyten maken de ziektekiemen onschadelijk door ze op te nemen (fagocytose)

Macrofagen zijn groter dan granulocyten. Deze afweercellen nemen de resten van dode granulocyten

Ophoping van pus in het weefsel noem je een abces

Het specifieke afweersysteem en de zwezerik

Specifieke afweercellen zijn B-lymfocyten en T-lymfocyten.

B-lymfocyten worden vooral in beenmerg aangemaakt en produceren antistoffen

De T-lymfocyten ontwikkelen zich uit stamcellen die zich vooral in de Zwezerik (thymus) bevinden. Zij vallen de ziektekiemen aan.

De zwezerik is het orgaantje dat gelegen is tussen het borstbeen en de luchtpijp met een gewicht van ongeveer 35gram.

lymfestelsel

Het lymfestelsel is een gesloten buizensysteem. Het bevat helder en kleurloze vloeistof; de lymfe.

Het lymfestelsel neemt het overtollige vocht op en geeft het na zuivering aan het bloed terug. In totaal bevindt zich 3,5 liter lymfe in het lymfestelsel.

De kleinste lymfevaten heten lymfehaarvaten

Lymfeknopen

In het verloop van het lymfesysteem liggen strategische plaatsen lymfeknopen.

In de spreektaal noemen we lymfeknopen ook wel de klieren.

De lymfeknopen werken als een filter van de lymfe en bevatten vele lymfocyten.

De lymfeknopen en lymfocyten komen in contact met ziektekiemen en worden gestimuleerd om antistoffen aan te maken.

Organen

Deze drie belangrijke organen maken onderdeel uit van het afweersysteem: het beenmerg, de milt en de zwezerik (thymus)

Wat weet jij hierover?

Milt

De milt (Lien) ligt links in je buikholte onder je middenrif en achter je maag. De milt is boonvormig, twaalf bij zeven bij vijf centimeter groot en heeft een gewicht van 200 gram.

De milt is opgenomen in je bloedsomloop

Je kunt het orgaan beschouwen als een reuze lymfeknoop maar meer gelegen in de bloedbaan.

Functies van de milt

Wat zijn de functies van de milt?

Circulerende ziekte-kiemen worden uit het bloed verwijderd.Ziektekiemen en afvalstoffen stimuleren deafweercellen in de milt tot het aanmaken vanantistoffen.

Oude rode bloedcellen wegvangen uit hetbloed. De miltcellen breken de rode bloedcellen af, het ijzer uit deze bloedcellen gebruikt je lichaam

 opnieuw.

Filteren van het bloed. 

Bloedreservoir. Bij bloedverlies kan de milt zich samentrekken en bloed afgeven aan debloedbaan

Zijn de lesdoelen behaald?