Keuzedeel zorgtechnologie les 4: Ethiek in de zorg

• Zorginnovatie P4
• MBO
• Studiejaar 1

Ethiek

Leerdoel

Aan het eind van de les kun je uitleggen wat ethiek is en voorbeelden van ethische dilemma's in de zorg geven.

Introduceer het leerdoel aan het begin van de les. Herhaal het leerdoel aan het einde van de les.

Wat weet jij al over ethische dilemma's in de zorg?

Wat is ethiek?

Ethiek is het onderzoeken van moraal en het maken van morele keuzes. 

Moraal betekent de handelingen en gedragingen die maatschappelijk gewenst zijn1

Het gaat om het nadenken over wat goed en fout is.

filmpje waarin ethiek heel duidelijk uitgelegd wordt.

Wat zijn ethische dilemma's?

Ethische dilemma's zijn situaties waarin er geen duidelijk antwoord is op de vraag wat de juiste keuze is. Het gaat vaak om keuzes tussen twee kwaden.

Leg uit wat ethische dilemma's zijn en maak gebruik van voorbeelden.

Voorbeeld: Privacy of veiligheid?

Een voorbeeld van een ethisch dilemma in de zorg is de keuze tussen privacy en veiligheid. Moet je de privacy van een patiënt schenden om de veiligheid van anderen te waarborgen?

Geef een voorbeeld van een ethisch dilemma in de zorg en bespreek de verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden.

Wat is een goede balans tussen het geven van autonomie (vrijheid, eigen regie) aan cliënten en het beschermen van deze kwetsbare mensen door vrijheidsbeperking op te leggen om risico's te voorkomen? 

Voorbeeld: Levensverlengende behandeling?

Een ander voorbeeld van een ethisch dilemma in de zorg is de keuze tussen het al dan niet starten van een levensverlengende behandeling. Moet je een behandeling starten als deze de kwaliteit van leven niet verbetert?

Geef een voorbeeld van een ethisch dilemma in de zorg en bespreek de verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden.

Voorbeeld: Behandeling tegen de wil van de patiënt?

Een derde voorbeeld van een ethisch dilemma in de zorg is de keuze tussen het wel of niet uitvoeren van een behandeling tegen de wil van de patiënt. Mag je een behandeling uitvoeren als de patiënt dit niet wil?

Hoe moet je omgaan met wensen van naasten die vanuit goede zorg en professioneel inzicht niet in het belang zijn van een dementerende cliënt? 

Het belang van ethiek in de zorg

Het is belangrijk om ethiek in de zorg serieus te nemen, omdat het gaat om het nemen van beslissingen die van invloed zijn op het leven van mensen. Door ethiek serieus te nemen, kan de beste zorg worden geboden.

Leg uit waarom ethiek in de zorg zo belangrijk is.

Hoe maak je een ethische beslissing?

Bij het maken van een ethische beslissing is het belangrijk om de verschillende opties te overwegen en te kijken naar de gevolgen van elke optie. Het is ook belangrijk om rekening te houden met de waarden en belangen van alle betrokkenen.

Geef een overzicht van hoe je een ethische beslissing kunt maken.

 Dilemma 1: Vrijheid beperken of niet?

Mag een dochter haar moeder met dementie vastbinden voor een knipbeurt omdat ze bang is dat ze haar anders verwondt met de schaar? Wat zou jij doen? Waarom kies je voor deze aanpak?

Introduceer een stelling en vraag de leerlingen hun mening te geven. Bespreek de verschillende meningen en hoe deze zich verhouden tot ethiek in de zorg.

1. Ik laat de dochter haar gang gaan. Als de bewoner het zo gewend is, is er geen probleem.
   
2. Ik grijp in. Vastbinden is een vorm van vrijheidsbeperking en mag dus niet.
   
3. Ik bespreek de situatie met een collega en de dochter voordat ik iets doe.
   
4. Ik laat de dochter haar gang gaan. Als de bewoner voor haar eigen veiligheid wordt vastgebonden is dat niet erg.
   
5. Anders, namelijk… (formuleer jouw eigen manier van handelen)

Welke keuze je ook maakt, er gaat altijd een visie, wetgeving of een persoonlijke opvatting achter schuil. 

Hoe maak je een afgewogen keuze? Deze vier stappen helpen je op weg: 

Verkennen

Onderzoeken

Afwegen

Besluiten

Verkennen: 

wat is er aan de hand? 

Welke handelingsopties zijn er 

en wie zijn in deze situatie de betrokkenen?

Onderzoeken: 

wat is de ethische vraag of het dilemma? 

Welke argumenten (waarden, belangen en principes) zijn hier in het spel?

Afwegen: 

weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. 

Wat is het gevolg voor de cliënt van jouw handeling of het nalaten daarvan?

Besluiten: 

zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg.

Reflecteer 

op je

 keuze

gebruik de vragen in zorgvoorbeter

https://www.zorgvoorbeter.nl/levensvragen-ouderen/ethisch-dilemma-vrijheidsbeperking

Casus: Wat zou jij doen?

Lees samen de casus en bespreek welke keuzes jullie zouden maken. Bespreek de verschillende keuzes en de gevolgen daarvan. 

1. wat zou jij doen? 

2. verhelder je dilemma in 4 stappen, 

3. maak een afweging

4.  reflecteer op jouw keuze

https://www.zorgvoorbeter.nl/levensvragen-ouderen/ethisch-dilemma-robot

Maak een casus die past bij het niveau van de leerlingen en bespreek de verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden.

Casus bespreken met je groepje

Casus 1:  Robotkat als maatje

Casus 2:  Leefstijlmonitoring: veilig gevoel of inbreuk op privacy?

• Kies 1 casus.
• Lees eerst de casus
• Schrijf daarna op wat jij zou doen.
• Daarna ga je in je groepje verkennen volgens de 4 stappen

De studenten kunnen kiezen uit 2 casussen. Deze worden op papier uitgereikt.

Bespreek daarna met elkaar het laatste deel en probeer een besluit te maken.

Na afloop vertel je met je groepje aan de rest van de klas hoe jullie tot jullie besluit zijn gekomen.

Wat vind jij van deze stelling?

Introduceer een stelling en vraag de leerlingen hun mening te geven. Bespreek de verschillende meningen en hoe deze zich verhouden tot ethiek in de zorg.

Stelling: De privacy van de patiënt moet altijd worden gerespecteerd

Eens, privacy is een basisrecht

Oneens, gegevens delen bevordert samenwerking

Onzeker, hangt af van de situatie

Niet van toepassing, geen privacybezwaren

Video: Een ethisch dilemma in de zorg

Bekijk samen een video over een ethisch dilemma in de zorg en bespreek de verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden.

Zoek een geschikte video die past bij het niveau van de leerlingen en bespreek de verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden.

www.bing.com

Evaluatie

Wat vond je van deze les? Wat heb je geleerd over ethiek in de zorg?

Evalueer de les en vraag de leerlingen om feedback te geven.

Wat heb je vandaag geleerd over ethiek in de zorg?

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.

Bedankt voor het meedoen!

Bedankt voor het meedoen aan deze les over ethiek in de zorg.

Sluit de les af met een bedankje.

Reflectie

Denk na over een ethisch dilemma dat je in de toekomst zou kunnen tegenkomen. Hoe zou je dit dilemma aanpakken?

Stimuleer de leerlingen om na te denken over hoe ze in de toekomst omgaan met ethische dilemma's.

Bronnen

Welke bronnen heb je gebruikt tijdens deze les?

Geef een lijst van bronnen die gebruikt zijn tijdens de les.

Quiz: Ethiek in de zorg

Test je kennis over ethiek in de zorg met deze quiz.

Maak een quiz met vragen over ethiek in de zorg.

Quiz: Antwoorden

Bekijk de antwoorden van de quiz. Hoeveel vragen had je goed?

Geef de antwoorden van de quiz en bespreek de juiste antwoorden.

Opdracht: Schrijf een ethische code

Schrijf in groepjes van twee of drie een ethische code voor een zorginstelling. Denk na over wat belangrijk is in de zorg en hoe je dit kunt vertalen naar een ethische code.

Geef een opdracht waarbij de leerlingen zelf aan de slag gaan met ethiek in de zorg.

Opdracht: Ethisch dilemma

Schrijf in groepjes van twee of drie een ethisch dilemma op. Bespreek de verschillende keuzes die gemaakt kunnen worden en presenteer jullie dilemma aan de klas.

Geef een opdracht waarbij de leerlingen zelf aan de slag gaan met ethiek in de zorg.