BS 3 + 8 genen en allelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

bs 1.3 metamorfose

Welkom

• Ga rustig zitten volgens de plattegrond
• Op je tafel: laptop, etui en biologie schrift 
• Laptops blijven dicht

Zet in de juiste volgorde van klein naar groot:

1. cel - chromosoom - DNA - gen
2. gen - chromosoom - DNA - cel
3. gen - chromosoom -cel - DNA
4. gen - DNA - chromosoom - cel

Het fenotype is de genetische code voor erfelijke eigenschappen

1. Juist
2. Onjuist

Een gen komt in meerdere chromosomenparen voor

1. Juist
2. Onjuist

Bij mitose worden geslachtscellen gevormd

1. Juist
2. Onjuist

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat genen zijn en hoe variatie in genen ontstaat
• Je kunt uitleggen wat allelen en een allelenpaar zijn 
• Je kunt uitleggen wat homozygoot en heterozygoot betekend
• Je kunt het verschil tussen een dominant en recessief allel uitleggen

Eiwitten

De meeste lichaamsprocessen worden geregeld door eiwitten.

Genen bevatten info over het maken van deze eiwitten, 

d.m.v de code die ontstaat uit de basenparen

Genen

= stuk DNA dat iets zegt over een eigenschap

De info op genen kan verschillen, er zijn verschillende varianten

Dit heet een allel

Allelen

• Allel = informatie over variant van een gen
• Allelenpaar = beide allelen van een gen, elk op ander chromosoom 
• Sterkte allel komt tot 

uiting = Dominant

Gentoype

• Homozygoot > Twee dezelfde allelen 
• Heterozygoot > Twee verschillende allelen 

• Dominant allel (A) > komt altijd tot uiting in het fenotype, ook bij heterozygoot paar. 
• Recessief allel (a) > komt alleen tot uiting in fenotype wanneer allelenpaar homozygoot recessief is. 

Homozygoot dominant > AA

Heterozygoot > Aa

Homozygoot recessief > aa

AA x AA = AA (100%)

aa X aa = aa (100%)

Aa x Aa = AA(25%) of Aa(50%) of aa(25%)

Verschillende Genotypen

Genotype nakomelingen

Voorbeeld 1

Tuinslakken komen in gele en bruine kleuren voor. Het allel voor bruin is dominant, Het allel voor geel is recessief. 

Tuinslak 1 heeft het genotype: Aa 

Tuinslak 2 heeft het genotype: AA

Hoe groot is de kans op nakomelingen met een gele kleur?

Voorbeeld 2

Van een bloem soort zijn er 2 variaties, de kleuren rood en wit. Het allel voor Rood is dominant, Het allel voor Wit is recessief. 

Bloem 1 heeft het genotype: BB > Fenotype = ...

bloem 2 heeft het genotype: bb > Fenotype = ...

Hoe groot is de kans op nakomelingen met een Rode kleur?

Mutatie

• Verandering in genotype
• De volgorde van basenparen is veranderd

• Mutagene invloeden > schadelijke stoffen die risico op mutaties verhogen

Is elke mutatie gevaarlijk?

Mutaties

Treden vaak op in enkele cel > niet waarneembaar

Grootte invloed afhankelijk van soort en plaats mutatie

Mutatie in geslachtscel kan worden geërfd > nakomelingen hebben deze mutatie dan in elke cel 

Mutaties

Aan de slag

• BS 5.3 opdrachten 2, 3, 4 en 6, 7, 8
• samenvatting basisstof 5.3