Grammatica klas 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Grammatica klas 2

In deze les

• lesdoel
• Grammatica woordsoorten + zinsdelen
• Herhaling theorie

lesdoel

- Aan het einde van deze les ken je de woordsoorten die behandeld zijn in de tweede klas en kun je deze aanwijzen in een zin.

- Aan het einde van deze les ken je de zinsdelen die behandeld zijn in de tweede klas en kun je deze aanwijzen in een zin.

Wat is er fout en waarom is dit fout?

De raar jongen keek mijn kant op.

Een cadeau mijn vader gaf aan mijn moeder.

te laat altijd komen de leerlingen.

Grammatica woordsoorten

• Woorden van een zin verdelen in woordsoorten

• Je benoemt elk woord afzonderlijk
• Het gaat om de functie van het woord in de zin: niet om de betekenis
  

Sleep de kenmerken van de woordsoorten naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.

Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.

Je kunt er meestal de, het of een voor zetten.

Een eigennaam is een vorm van deze woordsoort.

Deze woordsoort zegt iets over het ZN.

Deze woordsoort staat meestal vóór het ZN.

Deze woordsoort heeft een korte en een lange vorm.

Je kunt vaak de trappen van vergelijking erop toepassen.

Er bestaat ook een stoffelijke variant van deze woordsoort.

Zelfstandig naamwoord (ZN)

• Woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.
• Je kunt er meestal de, het of een voor zetten.
• Het heeft vaak een vorm voor enkelvoud en meervoud.
• Een eigennaam is ook een ZN.
  

Bijvoeglijk naamwoord (BN)

• Zegt iets over het ZN.
• Kan voor of achter het ZN staan.
• Het BN heeft vaak een korte en een lange vorm (met -e).
• Een BN kent meestal de trappen van vergelijking.
• Een stoffelijk BN zegt van welk materiaal iets gemaakt is.
  

Lidwoord (LW)

De, het = bepaald lidwoord.

(Het is bepaald, staat vast, wanneer je de of het gebruikt.)

Een = onbepaald lidwoord.

(Onbepaald omdat je een zowel voor een de- als een het-woord kunt zetten.)

"Ik zag twee vliegen vliegen."

Hoeveel werkwoorden in deze zin?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Zelfstandig werkwoord (ZWW)

• Heeft een duidelijke betekenis.
• In elke zin zit altijd één ZWW.
• Bij meerdere werkwoorden in een zin, staat het ZWW meestal achteraan.
  

Hulpwerkwoord (HWW)

• Heeft een minder duidelijke betekenis.
• Niet elke zin bevat een HWW.
• Er kunnen meer HWW's in
  een zin voorkomen.
  

Bij de bakker koop ik gebak.
Ik heb gebak gekocht bij de bakker.
Ik zou ook brood hebben kunnen kopen bij de bakker.

Voornaamwoorden

Voornaamwoorden (VNW)

Een VNW verwijst naar iets of iemand, zonder het te benoemen. Er zijn veel soorten VNW's, deze moet je kennen:

  - Persoonlijk voornaamwoord (Ps. VNW)

  - Aanwijzend voornaamwoord (A. VNW)

  - Vragend voornaamwoord (VR. VNW)

  - Bezittelijk voornaamwoord (Bez. VNW)

  - Wederkerig voornaamwoord 

  - Wederkerend voornaamwoord

  - Betrekkelijk voornaamwoord

De VNW's kun je grotendeels uit je hoofd leren, maar kijk altijd of het VNW ook die functie in de zin heeft.

Voornaamwoorden (VNW)

Persoonlijk voornaamwoord (Ps. VNW)

* vervanging van een voornaam.

*ik, je, jij, hij, zij, het, wij, ons etc.

Bezittelijk voornaamwoord

* geeft een bezit aan

* mijn, zijn, hun, haar, jullie, onze etc.

Voornaamwoorden

Aanwijzend voornaamwoord (A. VNW)

• Wijst iets of iemand aan.
• Deze, die, dit, dat, zulk(e), zo'n, dergelijk(e), zelf, hetzelfde, dezelfde.

Vragend voornaamwoord (VR. VNW)

• Staat meestal aan het begin van een vraag of een zin die gemaakt is van een vraag.
• Wie, wat, welk(e), wat voor (een).
  

Voornaamwoorden

• Wederkerend voornaamwoord
• zit altijd vast aan een wederkerend werkwoord
• Zich schamen; ik schaam me

Wederkerig voornaamwoord

* elkaar.

Betrekkelijk voornaamwoord

* in een bijstelling

* De man, die daar loopt

Het gebouw, dat daar staat

Waar kan de vogel zitten?
[...] de kooi.

Voornaamwoorden

Voorzetsel (VZ)

• Geeft een plaats, tijd of reden/oorzaak aan.
• Staat meestal vóór een lidwoord of voornaamwoord.
• Een VZ kan ook achter een zelfstandig naamwoord staan.
• Een VZ kan deel zijn van een vaste combinatie of uitdrukking.
• Let op bij scheidbare werkwoorden: hij haalt uit -> uit is deel van het werkwoord en dus geen VZ. Dit zijn bijwoorden.
  

1 Dat is een goed hockeyteam.
2 De spelers kunnen goed hockeyen.

Benoem de woordsoort van 'goed' in beide zinnen.

1. 1 bijvoeglijk naamwoord 2 bijvoeglijk naamwoord
2. 1 bijwoord 2 bijwoord
3. 1 bijvoeglijk naamwoord 2 bijwoord
4. 1 bijwoord 2 bijvoeglijk naamwoord

Voornaamwoorden

Bijwoord (BW)

• Een bijwoord kan van alles aangeven:

       - Tijd (gisteren, tegenwoordig, morgen)

       - Plaats (er, nergens, overal)

       - Zekerheid (vast, absoluut)

       - Ontkenning (niet, nooit)

• Veel vraagwoorden zijn een bijwoord (hoe, waar, wanneer)
• Een bijwoord kan iets zeggen over een ander woord:

       - Werkwoord (Jip hockeyt goed)

       - Bijvoeglijk naamwoord (Jip heeft een heel mooie hockeystick)

       - Ander bijwoord (Jip kan ook bijzonder snel rennen)

• Een BW zegt niet iets over een ZN (dan is het een BN)
  

Sleep elk woord naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Onbepaald lidwoord

Bepaald lidwoord

Zelfstandig werkwoord

Hulpwerk-

woord

Aanwijzend voor-

naamwoord

Vragend voor-

naamwoord

Voorzetsel

Bijwoord

De

klantenservice

wordt

momenteel

overspoeld

door

telefoontjes

van

ontevreden

klanten.

De klantenservice wordt momenteel overspoeld door klachten van ontevreden klanten.

de = blw                                                      ontevreden = bn                           

klantenservice = zn                               klanten = zn

wordt = hww

momenteel = bw

overspoeld = zww

door = vz

klachten = zn

van = vz

Sleep elk woord naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Onbepaald lidwoord

Bepaald lidwoord

Zelfstandig werkwoord

Hulpwerk-

woord

Aanwijzend voor-

naamwoord

Vragend voor-

naamwoord

Voorzetsel

Bijwoord

Welke

dj

treedt

morgen

hier

op

tijdens

het

festival?

Welke dj treedt hier morgen op tijdens het festival?

welke = vr. vnw                                 festival = zn

dj = zn

treedt = zww

hier = bw

morgen = bw

op = bw (optreden)

tijdens = vz

het = blw

Sleep elk woord naar de juiste woordsoort.

Zelfstandig naamwoord

Bijvoeglijk naamwoord

Onbepaald lidwoord

Bepaald lidwoord

Zelfstandig werkwoord

Hulpwerk-

woord

Aanwijzend voor-

naamwoord

Vragend voor-

naamwoord

Voorzetsel

Bijwoord

Hoe

kunnen

de

ontsnapte

gevangenen

uit

Alcatraz

de

oever

ooit

bereikt

hebben?

Hoe kunnen de ontsnapte gevangenen uit Alcatraz de oever ooit bereikt hebben?

hoe = bw                                           oever = zn

kunnen = hww                                ooit = bw

de = blw                                             bereikt = zww

ontsnapte = bn                              hebben = hww

gevangenen = zn

uit = vz

Alcatraz = zn (eigennaam)

de = blw

Er zijn 4 lidwoorden in het Nederlands

1. Waar
2. Niet waar

Zinsdelen

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

Zet strepen tussen de afzonderlijke zinsdelen:
Gisteren bakte ik een overheerlijke taart.

Benoem "gisteren":
Gisteren bakte ik een overheerlijke taart.

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Benoem "bakte":
Gisteren bakte ik een overheerlijke taart.

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Benoem "ik":
Gisteren bakte ik een overheerlijke taart.

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Benoem "een overheerlijke taart":
Gisteren bakte ik een overheerlijke taart.

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Zet strepen tussen de afzonderlijke zinsdelen:
Ik wacht al uren op de bus.

Benoem "Ik":
Ik wacht al uren op de bus.

Benoem "wacht":
Ik wacht al uren op de bus.

Benoem "al uren":
Ik wacht al uren op de bus.

Benoem "op de bus":
Ik wacht al uren op de bus.

aan de slag

aan de slag met wat je lastig vindt!

Oefenen in de online methode (paragraaf 1 van grammatica)

lesdoel

- Aan het einde van deze les ken je de woordsoorten die behandeld zijn in de tweede klas en kun je deze aanwijzen in een zin.

- Aan het einde van deze les ken je de zinsdelen die behandeld zijn in de tweede klas en kun je deze aanwijzen in een zin.