Herhaling 4.5 + 4.6 (KB4)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Voeding en vertering

12.5 - Organen voor de vertering

12.6 - Planteneters, vleeseters en alleseters

Organen voor de vertering

Doelen van deze paragraaf

Je kan de werking van vertering door kauwen en door enzymen omschrijven het belang hiervan uitleggen

Je kan de verteringssappen noemen en uitleggen wat hun taak is

Vertering

Kleiner maken van voedsel

Voedsel gaat via mond tot anus -> darmkanaal

Doel: voedingsmiddelen afbreken tot kleine stukjes -> door de darmwand in het bloed

Kauwen

Hiermee verklein je je voedsel

Snijtanden -> (af)bijten 

Hoektanden -> vasthouden 

Kiezen -> kauwen

Mechanische vertering -> voedsel krijgt groter oppervlakte

Verteringssappen

Gemaakt in verteringsstelsel -> allemaal eigen taak

Gemaakt door:

- Speekselklieren -> speeksel

- Maagsapklieren -> maagsap

- Lever -> gal

- Alvleesklier -> alvleessap

- Darmsapklier -> darmsap

Chemische vertering -> voedsel wordt verkleind door enzymen

Enzymen

Mond/keel

Begin vertering
Speekselklieren: Speeksel (verteringssap)

Verteerd zetmeel (koolhydraat)

Maag

Maag maakt maagsap
Verteert eiwitten
Bevat zoutzuur!

Tijdelijke opslagplaats
Maagportier: laat kleine beetjes door

Twaalfvingerige darm

2 extra verteringssappen

Galblaas --> Gal --> Emulgeert vetten

Alvleesklier --> Alvleessap ---> Alles!

Dunne/dikke

Dunne darm: darmsap
Maakt het verteren af

Dunne darm: opnemen verteringsproducten
Dikke darm: haalt water uit de "voedselbrij"

Dunne/dikke

Dikke darm: haalt water uit de "voedselbrij"

Bacteriën die cellulose kunnen verteren

- plantaardig voedsel

- Glucose

Planteneters, vleeseters en alleseters

Doelen van deze paragraaf

Je kunt de delen van een tand of kies noemen met hun kenmerken

Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, lengte van het darmkanaal en de kenmerken en functies van tanden en kiezen

Je kunt omschrijven wat tandplak en tanderosie zijn

Gebitselementen

Bouw van het gebit 

Bouw van het gebit

Kroon: bovenste deel van de tand

Wortel: zit vast in het kaakbeen

Glazuur: beschermt het tandbeen 

Tandbeen: is bedekt met een laagje cement

Tandholte: hierin liggen de zenuwen en bloedvaten 

Wortelvlies: bevestigd de wortel in de kaak

Verzorging van het gebit

Tandbederf: aantasting van het gebit door tandplak

- Een dun laagje aanslag dat iedere dag op je tanden blijft zitten

- Bestaat uit bacteriën

--> die breken suiker af in zuur

--> aantasting van het glazuur

--> ontstaan van tanderosie

Tandbederf

Bacteriën zetten suikers om in zuren, deze zuren tasten je glazuur aan.

Aantasting glazuur kan ook door voedingsmiddelen (zoals frisdrank en fruitsap)

Dieet, gebit en darmen

Planteneters

Vleeseters

Alleseters

Planteneter

• Herbivoren
• Lang darmkanaal
• Plooikiezen -> planten malen
• Geen hoektanden 
  

Vleeseters

- Carnivoren

- Kort darmkanaal

- Knipkiezen

Alleseters

- Omnivoren

- Gemiddeld darmkanaal

- Knobbelkiezen

- Snijtanden

Overzicht

Vragen?

Werk aan je opdrachten 

Denk eraan, vrijdag moet t/m P12.4 af zijn!!