Thema 6

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

6.1 Organismen en hun omgeving

- Je kunt de invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren

- Je kunt de niveaus van de ecologie beschrijven

- Je kunt in een ecosysteem de voedselrelaties aangeven

Ecologie = de wetenschap die zich bezighoudt met het onderzoeken van de relaties tussen organismen en hun milieu

Biotisch vs. abiotisch

- Biotische factoren: invloeden afkomstig van andere organismen
    > Bijv. voedsel, roofdieren, nestgelegenheid, soortgenoten

- Abiotische factoren: invloeden afkomstig uit de levenloze natuur
     > Bijv. zonlicht, temperatuur, wind, water, etc.

De niveaus van de ecologie

- Individu = 1 organisme

- Populatie = een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied

- Levensgemeenschap = alle populaties van verschillende soorten in een gebied

- Biotoop = Alle abiotische factoren in een gebied

- Ecosysteem = levensgemeenschap + biotoop

- Biosfeer = alle ecosystemen ter wereld samen

Ecosysteem

= Levensgemeenschap + biotoop

= Een gebied waarin de biotische en abiotische factoren een eenheid vormen 

- Bijv: duingebied, bos, sloot, 
         weiland, meertje, etc.

Ecosysteem

- Kan groter zijn, maar ook héél klein

Voedselketen

= een reeks soorten waarbij elke soort een

voedselbron is voor de volgende soort

- Elke voedselbron noem je een schakel in

de voedselketen

- 1e schakel is bijna altijd een plantensoort

- 2e schakel bijna altijd planteneter

- Alle hogere schakels vleeseter of alleseter

Probleem!

Een snoek eet niet alleen baarzen, maar ook andere vissen (waaronder baby snoekjes), kreeftachtigen en kleine watervogels

Dit past niet in mijn voedselketen... wat nu??

Voedselweb

= het geheel van voedselrelaties in 

een ecosysteem

- dus m.a.w.: alle bestaande 

voedselketens in een ecosysteem 

gecombineerd in één schema

- Opdracht: noem een voedselketen 

- Opdracht: welk beest is een 

alleseter?

Biomassa van een organisme

= De totale hoeveelheid energierijke stoffen in een organisme

- Je kan ook de totale biomassa van elke schakel in een voedselketen bepalen

Piramide van biomassa

1) Welk organisme bevat de grootste 
hoeveelheid energierijke stoffen?

2) Waarom wordt de biomassa in 

elke latere schakel kleiner?

Accumulatie

= de opeenhoping van stoffen

- In dit geval giftige stoffen

- Hoe werkt dit nou precies?

6.1: maken opgaven 1 t/m 4, 6 t/m 10 

(Blz. 198-203)

6.2 Voedselrelaties en kringlopen

- Je kunt de groepen organismen in de kringloop van stoffen beschrijven

- Je kunt de kringlopen van water en van koolstof beschrijven

Producenten, consumenten en reducenten

Producenten

- maken (=produceren) voedsel voor alle andere organismen

    > dit doen ze door middel van fotosynthese: 

- Producenten vormen de eerste schakel in een voedselketen

- Planten zijn producenten

Consumenten

- eten (=consumeren) stoffen die door 

planten zijn gemaakt.

- Dieren noem je dus consumenten

- Consumenten van de eerste orde

- Consumenten van de tweede orde

- Etc. 

Afvaleters

- eten de dode resten van planten en dieren

- zoals:

Reducenten

- Breken alle restjes die na de afvaleters overblijven af 

- Dit afbreken heet "reduceren"

- De reducenten, zoals bacteriën en schimmels, zetten de restjes om in stoffen die de plant weer kan gebruiken

Daarmee is de kringloop rond

- Alle stoffen in de natuur maken een kringloop door

- Zie volgende dia

De kringloop van water

De kringloop van koolstof

Wel en niet afbreekbaar

- Biologisch afbreekbaar: 

                 > het afval van planten en dieren

                 > producten gemaakt van delen van planten of dieren

                                      > zoals broodkorsten en papier

- Niet-biologisch afbreekbaar: producten van bijv glas, metaal, kunststoffen en steen  die niet op een natuurlijke manier afgebroken kunnen worden

Plasticsoep

- Eilanden van plastic die soms zo groot zijn

als Frankrijk!

- Microplastics zijn gevaarlijk voor dieren

- Maar ook voor ons!

        > Accumulatie

Huiswerk

6.1: maken opgaven 1 t/m 4, 6 t/m 9 (Blz. 184-188)

6.2: maken opgaven 1 t/m 3, 5 t/m 8 (blz. 194-198)