H3 - P4 - week 1 - les 2 - Literatuuropdracht en Grammatica H3TTO

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom!

Nederlands

Mevrouw Takken, TNL

[e-mail]

Aanwezig op: maandag, dinsdag, woensdag en vrijdag (SWS)

- Welkom 

- Planning komende periode

- Literatuuropdracht P4

- Grammatica 

Doel:

- Je weet wat er de komende periode van je verwacht wordt

- Je weet weer hoe het zit met grammatica zinsdelen 

Vandaag in de les:

Planning komende periode

Literatuuropdracht

Wat zie je allemaal

op dit plaatje?

Grammatica zinsdelen

Een zin kan uit de volgende onderdelen bestaan:

- Een actie;

- Een uitvoerder;

- Een voorwerp waarmee de handeling uitgevoerd wordt;

- Iemand waarvoor iets gedaan wordt/ aan wie iets geven wordt;

- Een tijd waarop iets gebeurt;

- Een plaats waar iets gebeurt;

- Een manier waarop iets gebeurt.

- Extra informatie over de inhoud van een zinsdeel (geen los zinsdeel)

Grammatica zinsdelen

Grammatica zinsdelen - rollen

Valentie 

• Je gebruikt alleen de rollen 'iemand', 'iets', 'aan/voor iemand'
• Het gaat om het minimale aantal rollen dat een werkwoord nodig heeft. 

Voorbeeld: 
trappen heeft twee rollen: IEMAND trapt IETS/IEMAND

Hoeveel rollen heeft het werkwoord 'presenteren'

1. 1
2. 2
3. 3

Hoeveel rollen heeft het werkwoord 'verzorgen'

1. 1
2. 2
3. 3

Hoeveel rollen heeft het werkwoord 'ontploffen'

1. 1
2. 2
3. 3

valentie en ontleden 

• persoonsvorm (pv)  (zin in andere tijd zetten, woord dat verandert is de persoonsvorm.) 
• onderwerp (ow)  (wie of wat +pv)
• werkwoordelijke gezegde (wg) (alle werkwoorden in de zin, ook de pv)
• lijdend voorwerp (lv)  (wie of wat + wg + ow)
• meewerkend voorwerp (mv)  (aan wie of voor wie + wg + ow +lv)
• bijwoordelijke bepaling (bwb) (alle onderdelen in de zin die je nog niet benoemd hebt. Geeft vaak een tijd of plaats aan)

Een zin kan uit de volgende onderdelen bestaan:

- Een actie;

- Een uitvoerder;

- Een voorwerp waarmee de handeling uitgevoerd ;

- Iemand waarvoor iets gedaan wordt/ aan wie iets geven wordt;

- Een tijd waarop iets gebeurt;

- Een plaats waar iets gebeurt;

- Een manier waarop iets gebeurt.

- Extra informatie binnen een zinsdeel

Onderwerp

persoonsvorm/ gezegde

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoordelijke bepaling

Bijvoegelijke bepaling

valentie en ontleden 

• Het aantal rollen dat een werkwoord heeft, vertelt jou hoeveel zinsdelen je waarschijnlijk gaat vinden. 
• de zinsdelen onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp zíjn die rollen. 
• een persoonsvorm en werkwoordelijk gezegd heeft iedere zin en horen niet bij de rollen. 
• de bijwoordelijke bepaling staat ook los van de rollen. Er kunnen 0, 1, 2, 3 en zelfs nog meer bwb's in een zin zitten. 

valentie en ontleden 

De oude oma bereidt in haar keuken iedere dag een verse, gezonde maaltijd. 

pv =                                           bereidt 

hoeveel rollen? 2 ->          iemand bereidt iets 

hoeveel zinsdelen? ->     ow, lijdend voorwerp 

wg =                                          bereidt 

lv=                                              een verse, gezonde, maaltijd 

mv=                                           x

bwb=                                        in haar keuken, iedere dag

valentie en ontleden 

De kleine jongen vermaakte zich prima in de vakantie

Hoeveel rollen heeft het woord vermaken?

Verschillende zinsdelen:

Persoonsvorm:      andere tijd/ andere hoeveelheid

Onderwerp:        wie/wat + persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde:     OW doet iets -> alle werkwoorden in de zin

Naamwoordelijk gezegde:     OW is iets -> eigenschap ow en alle ww in de zin

Lijdend voorwerp:            wat/wie + gezegde + onderwerp

Meewerkend voorwerp:       aan/voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling:     Hoe? Hoelang? Hoever? Waar? Waardoor? Waarheen? Waarom? Waarover? Waarvandaan? Waar…? Wanneer?

Bijvoeglijke bepaling:         bijvoeglijk naamwoord in een zinsdeel

Zinsdelen

1. Jongen
2. de kleine jongen
3. vermaakte
4. vakantie

1. 1
2. 2
3. 3

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. gezegde
4. lijdend voorwerp

1. persoonsvorm
2. onderwerp
3. bijwoordelijke bepaling
4. lijdend voorwerp

1. meewerkend voorwerp
2. onderwerp
3. bijwoordelijke bepaling
4. bijvoeglijke bepaling

1. meewerkend voorwerp
2. onderwerp
3. bijwoordelijke bepaling
4. bijvoeglijke bepaling

Wat heb je nodig:

Oefenblad H30 + theorie H30

Benoem per zin van opdracht 1, 2 en 3 

- Persoonsvorm

- Aantal rollen (valentie)

- Onderwerp

- Soort gezegde (werkwoordelijk/naamwoordelijk)

- Benoem het gezegde 

Afhankelijk van valentie:

- lijdend voorwerp 

- Meewerkend voorwerp

- Bijvoeglijke bepaling

- Bijwoordelijke bepaling

- Bijstelling

Aan de slag: