Grammatica herhalen 1.1, 2.1 en introduceren 3.1 en 3.2

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Grammatica 2.1 en 2.2

Wat zijn werkwoorden ook alweer?

1. Zegt wat iemand doet of overkomt
2. zegt wie of wat iets doet
3. geeft aan wat er gebeurd is

Persoonsvorm

Een werkwoord heeft verschillende vormen:

1. persoonsvorm: de werkwoordsvorm die je van tijd kunt veranderen. In elke zin staat 1 persoonsvorm! 

Voorbeeld: Ben gaat (ging) op bezoek bij zijn stagebedrijf

                        Waarom kunnen (konden) jullie niet afspreken?

Persoonsvorm

Hoe vind je de persoonsvorm in de zin?

1. De zin vragend maken:

Eva gaat naar school -> Gaat Eva naar school?

2. De zin in een andere tijd zetten:

Eva gaat naar school -> Eva ging naar school. 

Andere werkwoorden in de zin

Naast de persoonsvorm kunnen in de zin ook andere werkwoorden staan: 

• Infinitief: het hele werkwoord (werkwoord waaraan nog niks verandert is)----> sporten, werken, eten, slapen, dromen, lopen 
• Voltooid deelwoord: geeft aan dat iets eerder is gebeurd-----> gebeld, overgemaakt, uitgenodigd, geslagen, 

Is 'afspreken' een persoonsvorm, infinitief of voltooid deelwoord?

Wanneer zullen zij weer eens afspreken?

1. persoonsvorm
2. infinitief
3. voltooid deelwoord

Welk vorm(en) van het werkwoord zie je in deze zin?
Mijn collega komt altijd op de fiets.

1. Persoonsvorm
2. Infinitief
3. Voltooid deelwoord
4. Persoonsvorm en voltooid deelwoord

Wat is de infinitief?

1. zit
2. zat
3. zitten
4. zaten

Wat is een infinitief

1. Het hele werkwoord
2. De hij-vorm van het werkwoord
3. Als je de zin vragend maakt komt deze vooraan
4. Wie/wat + werkwoorden

Wat is de infinitief?

1. bewegen
2. beweeg
3. bewoog
4. beweegt

Wat is het voltooid deelwoord?

1. loop
2. liep
3. gelopen

Wat is het voltooid deelwoord

1. gefietst
2. fietsen
3. fietsten

Onderwerp

Het onderwerp van de zin vind je door te vragen: wie/wat + gezegde

voorbeeld: Pim is klaar met werken. Wie is klaar met werken? ->                          Pim=onderwerp

voorbeeld: De sportschool werd gesloten. Wie/wat werd gesloten?--> de sportschool=onderwerp

Wat is het onderwerp in de zin?: De deur van de school is op slot

Wat is het onderwerp in de zin:

Debbie geeft een les grammatica

1. grammatica
2. Debbie
3. geeft
4. een les

Persoonsvorm tegenwoordige tijd

1. In de tegenwoordige tijd kan de persoonvorm uitsluitend een -t of -en krijgen. 
   
2. Er komt dus in de tegenwoordige tijd nooit een -d na ik-vorm

Gebruik een vorm van het werkwoord lopen om te horen of er een -t achter de -ik vorm komt-> loop je? dus ook: vind je?

                                          loopt je zus? dus ook: vindt je zin?

Oefenen

1. Als jij nu de flyers.......(A) ..........(B) de bezorger ze vanmiddag. 

   uitdraaien, verspreiden

2. Het......(A) belangrijk dat we rekening.......(B) met alle risico's

    zijn, houden

3. ........(A) u het goed als ik straks even op bezoek.......(B)?

  vinden, komen

4. Ik.........(A) dat je hem flink...........(B) met zo'n opmerking

   vermoeden, beledigen

Persoonsvorm in de verleden tijd

Je maakt de verleden tijd door achter de ik-vorm -de(n) of te(n) te zetten: 

enkelvoud:                             ik vorm+te-----> ik fiets+ te

                                                    ik vorm+de----> Rens antwoord +de

meervoud:                             ik vorm+ten---> wij wacht +ten

                                                    ik vorm+den--> Pien en Bo wandel+den

't ex-fokschaap (verleden tijd)

Meestal hoor je wel of je -te(n) of -de(n) moet gebruiken. Twijfel je? Gebruik de letters t x f k s ch en p uit 't ex-fokschaap:

1. bepaal wat het hele werkwoord is (bijv wachten)

2. haal -en van het werkwoord af (=wacht)

3. de laatste medeklinker die overblijft, zoek je op in 't ex-fokschaap (=t)

4. staat de medeklinker in 't ex-fokschaap? --> ik vorm+te(n) (=wachtte)

Als de medeklinker niet in 't ex-fokschaap staat--> ik vorm+de (n)

Schrijf de persoonsvorm in de verleden tijd 

leiden	Het fietspad ..... naar een meertje
wedden	Hans ..... met Joris wie het eerst in het water was.
kleden	Snel ....... de jongens zich om.
rennen	Hans & Jorris ..... tegelijk naar het water.
schudden	Mijn vriend.......de antwoorden op die vragen zo uit zijn mouw.
wachten	De hele ochtend...........ik op een telefoontje.