Hoofdstuk 12 [herhaling]

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop + notitiespullen pakken
Ga in deze Lesson Up

Planning

Nog 2 lessen tot aan de toetsweek

Les 1 - herhaling nieren (13.2 & 13.3)
Les 2 - herhaling lever (13.1)
Les 3 - herhaling verteringsstelsel (12.3)
Les 4 - Oefenopdrachten + evt uitleg

Toets gaat over H12 + H13 (niet 12.5)

Extra voorbereidingstijd kan tijdens KWT. In week 4 ben ik er niet dus dan geef ik geen KWT.

    Welke van de voedingsstoffen moet je verteren? (R)

WEL verteren

NIET verteren

glucose

vetten

zetmeel

vitamines

eiwitten

mineralen

water

Vertering

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten.

Verteringsklieren maken verteringssappen:

• speekselklieren
• maagsapklieren
• lever en alvleesklier
• darmsapklieren (in de dunne darm)

Deze sappen zetten voedingsstoffen om in verteringsproducten. 

Die laatste worden vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed.

biologiepagina.nl

vertering

doel = voedingsstoffen klein genoeg maken om op te nemen in bloed

mechanische vertering = kauwen/ kneden (fysiek kleiner maken/ mengen)

chemische vertering = enzymatische vertering - enzymen knippen te grote voedingsstoffen kleiner

alles wat bruikbaar is neem je op in je darmen, restanten (onverteert/onverteerbaar) poep je uit

Enzymen staan centraal bij het verteren. De ruimtelijke structuur van een enzym bepaalt de werking.
a) welke vorm van verteren horen enzymen bij.
b) hoe heet het van vorm veranderen van een enzym waardoor het niet meer werkt? (R)

Herhaling. Een enzym eindigt (vrijwel) altijd op de volgende drie letters.

1. - ase
2. - ose
3. - ese
4. - ise

Wat is de functie van speeksel?

1. Verteren van zetmeel (koolhydraat)
2. Bacteriën en ziekteverwekkers doden
3. Geeft smaak aan het eten
4. Verteren van eiwitten

De maag

Voegt maagsap en maagzuur toe

Maagsap bevat enzymen die eiwitten verteren

De maagportier laat gedeeltes van de voedselbrij af en toe door

Twaalfvingerige darm

Hier komt de voedselbrij vanuit de maag:

Lever produceert gal. Galblaas slaat gal op.
Gal emulgeert vetten

Alvleesklier produceert alvleessap 
Alvleessap verteert eiwitten + vetten + koolhydraten

Alvleessap neutraliseert de lage pH die mee is gekomen met de voedselbrij vanuit de maag

Produceert de twaalfvingerige darm zelf enzymen?

1. Ja
2. Nee
3. Hangt van de voedingsstoffen af

De lever produceert gal. De galblaas slaat dit op.

Een emulgator is een stof die helpt bij het mengen van twee stoffen die normaal gesproken niet of moeilijk mengbaar zijn.

Water en vetten mengen niet of nauwelijks. Gal zorgt ervoor dat dit wel gebeurt. Hierdoor treedt er oppervlaktevergroting op. Enzymen kunnen vervolgens in gaan werken op vetten.

Gal emulgeert vetten

Dunne darm

Dunne darm produceert darmsap
Darmsap maakt de vertering van eiwitten, vetten en koolhydraten af

Dunne darm: opnemen verteringsproducten. Deze producten gaan vervolgens het bloed in en naar de lever.

Dunne darm (2)

• 5 m lang
• dit levert monosachariden, vetzuren, glycerol en aminozuren op
  

Darmplooien, darmvlokken en villi vergroten het darmoppervlak

Opname in de dunne darm

Alle verteringsproducten worden via actief transport opgenomen en komen in de bloedvaten. Deze bloedvaten gaan vervolgens via de poortader naar de lever.

Uitzondering zijn verteringsproducten van vetten (glycerol & vetzuren). Deze worden opgenomen door lymfevaten. Hierin worden deze producten nog verder verwerkt voordat ze later bij de schouder in het bloedvatenstelsel komen. 

Waar in je lichaam verteer je koolhydraten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm

Waar in je lichaam verteer je eiwitten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm

Waar in je lichaam verteer je vetten?

wel

niet

mond

maag

12- vingerige darm

dunne darm

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl

Vertering t/m de dunne darm

Koolhydraten
Polysachariden en disachariden zijn afgebroken tot monosachariden en gaan via de poortader naar de lever

Eiwitten
Eiwitten zijn afgebroken tot aminozuren en gaan via de poortader naar de lever

Vetten
Vetten zijn afgebroken tot glycerol en vetzuren en gaan via de lymfevaten uiteindelijk naar het bloedvatenstelsel

Vitamines, mineralen & water 
Zijn niet afgebroken en kunnen in hun eigen 'vorm' opgenomen worden. Gaan via de poortader naar de lever

dikke darm

Bevat je darmflora (bacteriën)

Bacteriën verteren sommige onverteerbare voedselresten. Hierbij komt o.a. vitamine K vrij.

In de dikke darm wordt pas water opgenomen in het bloed

biologiepagina.nl

biologiepagina.nl