thema 8 GEDRAG - afronden hoofdstuk met herhaling + TJ-DT_AFSL.T

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Planning

• huiswerkcontrole
• herhaling 8.1 t/m 8.3 
•  aan de slag met leren

Voor de meivakantie is 

8.1 + 8.2 + 8.3 uitgelegd,

 

dus die wil ik nog herhalen.....

Thema 8 Gedrag

Leerdoelen 8.1 - Wat is gedrag?

Aan het eind van de les.....

kan ik beschrijven wat gedrag is en hoe biologen gedrag bestuderen. 

Gedrag 

=Alles wat een mens/dier doet.

Bijvoorbeeld: 

geluiden maken, stilstaan, geurstoffen afgeven en slapen.

Gedrag bestaat meestal uit meerdere handelingen.

handelingen & gedragsketen

- Als gedrag bestaat uit een serie handelingen in een vaste volgorde, dan spreek je van een gedragsketen. 

Gedragsketen

Handeling

Bestuderen van gedrag

Biologen bestuderen het gedrag van dieren (in het wild en in gevangen- schap).

• In het wild vertonen dieren hun natuurlijke gedrag. 
• In gevangenschap gedragen dieren zich vaak anders. 

Als een hond kwispelt, 

denk je misschien; 

´de hond is blij´,

 maar dat je jouw mening (interpretatie)

Studie van gedrag 

Observatie (en geen interpretatie!)

Alleen werkelijk gebeurde feiten (handelingen) mogen worden vermeld, zonder daarbij jouw interpretatie van het gedrag te geven. 

Ethologie

De studie van gedrag 

Studie naar gedrag

• Ethogram= een objectieve beschrijving van de handelingen van een dier.
• Deze gebruik je op een protocol te maken =                                                                  Een lijst van opeenvolgende waargenomen handelingen van een dier.

Protocol

Ethogram

8.1 - Wat is gedrag?

Begrippenlijst=

• Ethologie: studie naar gedrag.
• Gedragsketen; een vaste opeenvolging van handelingen.
• Handelingen: verschillende activiteiten waaruit gedrag bestaat.
• Ethogram: beschrijvingen van handelingen.
• Protocol: Lijst van de opeenvolgende waargenomen handelingen tijdens het onderzoek.
• Observatie: Een feitelijke waarneming van gedrag.
• Interpretatie:  Een eigen uitleg van wat je waarneemt (mening).

Maak met deze begrippenlijst nu opdracht 4 in je boek (blz. 219)

Maak nu online

van thema 8

van basisstof 8.1

de TEST JEZELF

Leerdoelen 8.2 =

Ik kan beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en 

hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden. 

begrippen 8.2; 

prikkel

respons

uitwendige prikkel

inwendige prikkel

motivatie

sleutelprikkel

supranormale prikkel

(consumentengedrag)

Prikkels

Een prikkel is een verandering die je waarneemt in je omgeving of in je lichaam. 

• Als de informatie over een verandering uit je lichaam komt, gaat het om een inwendige prikkel.
• Als het informatie is over een verandering buiten je lichaam, dan is het een uitwendige prikkel.

• De respons is de manier waarop je reageert op de prikkel.
  

MOTIVATIE????

Veel motivatie = respons

Weinig motivatie = geen respons

• Alleen een uitwendige prikkel is niet voldoende om een respons te krijgen.

• Voor gedrag is motivatie nodig. 

• De motivatie bepaalt of gedrag wel of niet wordt vertoond.

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd een bepaalde reactie veroorzaakt.

De respons op  een sleutelprikkel is aangeboren......

Supranormale prikkel

supranormale prikkel

Supranormale prikkels

Een (kunstmatige) prikkel die sterker een bepaald gedrag opwekt dan de normale sleutelprikkel.

Supranormale prikkels bij de mens en dieren:

BIjvoorbeeld deze kenmerken: 

• grote ogen, klein mondje, ronde vormen

Deze sleutelprikkels veroorzaken bij veel mensen de neiging tot troetelen. Ook jongen van dieren hebben deze kenmerken en veroorzaken bij mensen sleutelprikkels. 

Consumentengedrag

Consumentengedrag

Consumentengedrag

Consumentengedrag = 

gedrag van mensen die producten kopen.

Reclames gebruiken sleutelprikkels en supranormale prikkels om mensen over te halen product te kopen.

Supranormale prikkels die voor meer verkoop zorgen: 

Maak nu online

van thema 8

van basisstof 8.2

de TEST JEZELF

8.3 - Aangeboren en aangeleerd gedrag

Leerdoelen 8.3 =

1. Ik kan de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald.
2. Ik kan verschillende vormen van leren beschrijven. 

begrippen 8.3; 

• aangeboren gedrag
• aangeleerd gedrag
• inprenting
• trail and error
• conditionering
• gewenning

aangeboren of aangeleerd;

Gedrag kan worden bepaald door erfelijke factoren en door leerprocessen.

• Als erfelijke factoren gedrag bepalen, is dat aangeboren gedrag (= erfelijk gedrag). Aangeboren gedrag wordt bi dieren vaak instinct genoemd.  

• Als gedrag ontstaat door het te leren, is dat aangeleerd gedrag. 

• Gedrag is vaak een combinatie van aangeboren en aangeleerd gedrag. 

 inprenting

Er zijn verschillende manieren van leren. 

Bij inprenting is er een korte periode in het leven van dieren (=de gevoelige periode) waarin een bepaald gedrag wordt aangeleerd.

Het leren herkennen van ouders of soortgenoten is daarvan een voorbeeld. 

trail and error 

(= proefondervindelijk leren)

Dit is een manier van leren door toevallige ontdekkingen.

Bijvoorbeeld: 

Een insectenetende vogel eet geen zwartoranje rupsen meer, nadat het enkele keren de vieze smaak ervan heeft geproefd. 

Conditionering 

Gedrag dat door beloning of straf wordt aangeleerd. 

voorbeelden van beloning = bijvoorbeeld wel eten - aandacht

voorbeelden van straf = bijvoorbeeld geen eten-pijn-geen aandacht

Gewenning

Een bepaalde reactie op een prikkel wordt bij herhaling van de prikkel afgeleerd.

Gewenning

Bijvoorbeeld door een paard regelmatig aan vuur bloot te stellen, schrikt het paard niet meer van vuur. 

Maak nu online

van thema 8

van basisstof 8.3

de TEST JEZELF

Volgende week:

• Neem boek 3A en 3B mee!

Proefwerk thema 8 - basisstof 8.1 t/m 8.6