Hechting

• Maatschappelijke zorg
• MBO
• Studiejaar 1

HECHTING

Programma vandaag:

1.  Wat is hechting?
2. Hoe verloopt het hechtingsproces?
3. Type hechtingen
4. Veilige en onveilige hechting
5. Hechtingsproblematiek vs hechtingsstoornis
6. Risico en beschermende factoren (balansmodel)
7. Gevolgen
   
8. En in de praktijk....?

Doelen

Aan het einde van deze workshop...

1. ...kun je uitleggen in eigen woorden wat hechting is en de link leggen naar je eigen doelgroep.

2. ...kun je uitleggen in eigen woorden van risicofactoren en beschermende factoren zijn en kun je voorbeelden noemen .

3. ... herken je verschillende typen hechting.

4. ... kun je voorbeelden noemen van gevolgen van onveilige hechting

Hechting

Wat is hechting?

Definitie: 'er is sprake van gehechtheid (of hechting) als een kind of volwassene sterk geneigd is om nabijheid van een specifieke persoon op te zoeken in situaties van angst, vermoeidheid, spanning of ziekte. Het ontvangen van troost en zorg bezorgt het kind een gevoel van veiligheid'

Wanneer start de hechting?

Het hechtingsproces

Zwangerschap  

• Tijdens de zwangerschap 
    worden er hechtingsprocessen
    in gang gezet. 
• De baby hoort geluiden die
   afkomstig zijn van buiten de
   baarmoeder. 
• De baby reageert op angst
    reacties van zijn moeder. 

1-3 maanden

Je baby is een sociaal wezen: hij maakt al snel contact met zijn omgeving. Hij reageert op warmte, aanraking en aandacht. 

Herkenning van gezicht en stemmen

Knuffelen ,verzorgen en oppakken nog geen voorkeur

3-7 maanden

Na 3 maanden krijgt je kind langzaam een voorkeur voor bepaalde mensen in zijn omgeving. 

Ook hecht hij zich in deze fase vaak aan personen die alert op zijn signalen reageren en die zelf spontaan contact met hem maken. 

Hij heeft nu 4 of 5 hechtingsfiguren, van wie hij het niet erg vindt als die hem oppakken.

7-12 maanden

Vanaf 7 maanden begint je kind zich steeds sterker aan een beperkt aantal personen te hechten. Hij is nu bang voor ‘vreemden’ en wil het liefst bij bekenden in de buurt zijn.

 
Daarnaast kan hij heel bang worden dat een hechtingsfiguur weggaat en niet meer terugkomt. Je kind hecht zich nu aan degene die hem het meest boeit.

12-48 maanden (1-4 jaar)

Vanaf 12 maanden krijgt je kind door dat jij echt wel weer terugkomt nadat je bent weggegaan. Zijn scheidingsangst wordt daardoor weer veel minder. Dat moment kan ook iets later liggen:  17 tot 18 maanden. 

Daarna begint de langzame losmaking, die gestaag leidt naar zelfstandigheid.

Vanaf 4 jaar

Aan het einde van het vierde levensjaar is het proces van hechting grotendeels afgerond. Als het goed is, is je kind tegen die tijd veilig gehecht. 

In totaal zijn er 4 verschillende hechtingsstijlen.

4 Soorten hechting

Volgens Mary Ainsworth 4 patronen van hechting:

1. Veilig gehecht: goede balans exploratiedrang en gehechtheidsgedrag. 
   
   
2. Vermijdend gehecht: negeren of vermijden de opvoeder en gedragen zich "zelfstandig". 
   
   
3. Angstig-ambivalent (afwerend) gehecht: weinig geneigd zelfstandig activiteiten uit te voeren, afwezigheid opvoeder leidt tot angst, terugkeer voor boosheid en verontwaardiging. 
   
   
4. Gepreoccupeerd (gedesorganiseerd) gehecht: zoeken enigszins toenadering, tegelijkertijd levert dat stress en angst op. 

1. Veilig gehechte kinderen

- Ontdekken van nieuwe dingen VS gehechtheidsgedrag.

- Nieuwe taken aan gaan,

- Angst wanneer opvoeder weg is en toenadering bij terugkomst > angst verdwijnt

- Opvoeding: sensitief, coöperatief en toegankelijk (autoritatief)

2. Onveilig-vermijdend gehechte kinderen.

- Negerend en vermijdend

- Opvoeding: laissez-faire

3.  Onveilig-afwerend gehechte kinderen.

 - Opzoek naar toenadering

- Angst om iets alleen te doen. 

Opvoeding: autoritair

4. Gedesorganiseerd gehechte kinderen. 

Combi van 2 en 3

- Zoeken zij toenadering tot de ouder > tegelijkertijd stress en angst

- De omgang met de ouder is inconsequent en onvoorspelbaar.

- Vaak sprake van trauma's o.i.d.

Veilige hechting

• Een kind/jongere die veilig gehecht is heeft tijdens de kinderjaren ervaren dat tenminste één van zijn verzorgers er onvoorwaardelijk voor hem/haar is. 

• Een goede gehechtheid tussen ouders en kinderen vormt de basis voor een kind om te groeien in zijn ontwikkeling.

Opdracht

Zoek op internet naar de cirkel van veiligheid.

Probeer te benoemen wat deze afbeelding zegt over hechting.

Voorwaarden voor veilige hechting

1. Sensitief reageren: ouder staat open voor signalen van het kind, begrijpt de signalen en reageert snel en agequaat. 
2. Continuïteit: er is continuïteit in de aanwezigheid van de gehechtheidspersoon nodig. 
3. Mentaliseren: ouder verplaatst zich in het perspectief van het kind en verwoordt dat ook. 

Hoe creeër jij veiligheid voor je cliënten?

Veiligheid creëer je door onder andere...

• Vertrouwen opbouwen
• Grenzen stellen
• Ben jezelf, doe niet "nep"
• Voorspelbaarheid
• Structuur
• Voorbeeldfunctie
• Sensitief en responsief reageren
• Inspelen op behoeften van de cliënt 

Hechtingsstoornis

• Volgens DSM-5 te classifiseren onder de categorie "reactieve hechtingsstoornis". 
• Kind heeft geen duidelijk aanwijsbaar hechtingsfiguur, heeft dus geen gehechtheidsrelatie gevormd. 

Criteria DSM-5 hechtingsstoornis

Hechtingsproblematiek vs. hechtingsstoornis

Een verschil tussen hechtingsstoornis en hechtingsproblematiek is dat kinderen die onveilig gehecht zijn nog goed te behandelen zijn. Deze kinderen zijn (nog enigszins) benaderbaar voor andere mensen. Kinderen met een hechtingsstoornis zijn geheel niet gehecht. Vaak is dit onomkeerbaar. Bij deze kinderen zit de stoornis diep verankerd.

Hoeveel % van de Nederlandse bevolking is niet volledig veilig gehecht?

1. 10-15
2. 30-40
3. 25-30
4. 5-10

Hoeveel % van de Nederlandse bevolking heeft een hechtingsstoornis.

1. 1
2. 8,2
3. 12
4. 19

Risico- en beschermende factoren

Wat zijn het?

Voorbeelden?

Risicofactoren tijdens het hechtingsproces

Welke kinderen lopen risico?

• Adoptie kinderen/ pleegkinderen
• Ongewenste kinderen
• Verwaarloosde, mishandelde kinderen
• Kinderen uit gebroken gezinnen
• Kinderen van ouders die zelf niet goed gehecht zijn
• Kinderen van ouders met psychische problemen

Gevolgen onveilige hechting

1. Minder zelfvertrouwen

Een goede hechting met ouders of andere primaire opvoeders in de eerste levensjaren is essentieel voor een voorspoedige sociaal-emotionele, taal en cognitieve ontwikkeling van het kind.

2. Minder veerkracht

Veerkracht: het vermogen om te herstellen van stress en tegenslag

Veerkracht ontstaat vanaf de geboorte door de verwachtingen die een kind ontwikkelt over de beschikbaarheid van anderen (vertrouwen) en de persoonlijke effectiviteit (zelfvertrouwen).

3. Mindering in cognitie en taal

Kinderen leren door sensitieve reacties van hun ouders verbanden te leggen tussen hun gedrag en het effect daarvan. Als kinderen dit nooit geleerd hebben, ontwikkelen ze minder cognitie- en taalvermogen.

4 Overige problemen

1.  Een onveilige gehechtheidsrelatie is een risicofactor in de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. 
2. Jongens die een gedesorganiseerde gehechtheidsrelatie hebben kunnen meer gedragsproblemen ontwikkelen.
3. Een onveilige hechting heeft invloed op het empathisch vermogen en sociale vaardigheden van kinderen. 
4. Kinderen met hechtingsproblemen hebben een grotere kans op psychiatrische aandoeningen zoals depressies, verslavingen, angststoornissen, en eetproblemen 
5. Kinderen met hechtingsproblemen hebben meer kans om later zelf kinderen te hebben met deze problemen. 

Begeleiding van kinderen/jongeren met hechtingsstoornis

Het bieden van veiligheid staat centraal.

Kinderen/jongeren missen hun vertrouwen in zichzelf en de wereld.

Waar kun je aan denken?

• Vertrouwen opbouwen
• Grenzen stellen
• Ben jezelf, doe niet "nep"
• Voorspelbaarheid
• Structuur
• Voorbeeldfunctie
• Sensitief en responsief reageren
• Inspelen op behoeften van het kind/jongere

Elly gaat een paar dagen bij kennissen slapen, omdat haar ouders wegens een sterftegeval weg moeten. Elly is nog nooit ergens gaan logeren en ze is dan ook ontroostbaar wanneer haar ouders weggaan. Uiteindelijk houdt het huilen op, maar ze blijft lusteloos en reageert ongeïnteresseerd. Wanneer de ouders van Elly haar weer komen ophalen reageren ouders verbaasd als Elly zich woedend en huilend op hun stort. Als moeder Elly probeert te troosten slaat Elly moeder met haar handjes in haar gezicht.

1. Onveilig-vermijdende hechting
2. Onveilige-afwerende hechting
3. Veilige hechting
4. Gedesorganiseerde hechting

Leon (12) woont sinds 2 jaar in een pleeggezin, omdat zijn moeder niet voor hem kan zorgen wegens een verslavingsproblematiek. Hij maakt weinig contact en gaat liefst zijn eigen gang. Toch merkt zijn pleegmoeder Sanne dat hij geniet van de interacties in het gezin. Dit weekend gaat Leon voor het eerst sinds lange tijd naar zijn moeder. Sanne brengt Leon naar zijn moeder. In de auto is Leon stil en teruggetrokken. Opeens zegt Leon: "Sanne, ik vind het niet zo fijn om weer naar huis te moeten en daar voel ik me rot over."

1. Onveilige vermijdende hechting
2. Onveilige-afwerende hechting
3. Veilige hechting
4. Gedesorganiseerde hechting

Libby gaat met haar 3 zussen een paar dagen logeren bij haar tante. Hier verheugd ze zich erg op. Op de derde avond van de logeerpartij komt Libby maar niet in slaap. Dan heeft ze weer dorst, dan moet ze weer plassen en dan denkt ze weer aan iets engs. Wanneer tante bij haar komt zitten geeft Libby aan dat haar buik aangeeft dat ze heel erg naar mama verlangt. Tante geeft haar een dikke knuffel en geeft aan dat mama er morgen weer is.

1. Onveilige vermijdende hechting
2. Onveilige -afwerende hechting
3. Veilige hechting
4. Gedesorganiseerde hechting

Isa (9) is geboren in China. Toen ze 1,5 jaar was is ze te vondeling gelegd voor de deur van een weeshuis. Ze werd geadopteerd door een Nederlands gezin toen ze 3 jaar was. De omstandigheden in het weeshuis waren slecht. Isa heeft behoorlijke hechtingsproblemen. Wanneer iets haar niet lukt of ze ervaart stress, wordt ze agressief naar andere kinderen en gooit ze hun spullen kapot.

1. Onveilige vermijdende hechting
2. Onveilige-afwerende hechting
3. Veilige hechting
4. Gedesorganiseerde hechting

Zijn de doelen behaald?

1. Aan het einde van de les kun je vertellen wat hechting is.

2. Aan het einde van de les weet je hoe het hechtingsproces verloopt.

3. Aan het einde van de les weet je welke soorten hechting er zijn.

4. Aan het einde van de les weet je welke gevolgen onveilige hechting met zich mee kunnen brengen. 

Bekijk de aflevering van Kijken in de ziel van psychiaters, waarin het gaat over Kinderjaren.

Formuleer aan de hand van de meningen en visies een eigen standpunt over de invloed van de kinderjaren op je ontwikkeling later.